ΑΠΟΨΕΙΣ

Οι επόμενοι δυο λόγοι αποτυχίας μίας διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις σχετίζονται με τη γνώση των διαδικασιών για την υλοποίηση μιας ορθής διαδικασίας από τα μέλη της οικογένειας και με τη συνειδητοποίηση ότι η διαδοχή είναι μια μακρόχρονη διαδικασία και όχι μία απλή ανακοίνωση.

Συγκεκριμένα:

3. Τα μέλη μίας οικογενειακής επιχείρησης γνωρίζουν(;) πώς να κάνουν τη διαδοχή.

Όλες οι οικογένειες ενώ υποστηρίζουν ότι γνωρίζουν πώς να υλοποιήσουν τις διαδικασίες για μια σωστή διαδοχή, δυστυχώς γι’ αυτές, και δεν υπάρχει καμία απολύτως εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα, τελικά δεν κατάφεραν από μόνες τους να την πραγματοποιήσουν. Κι όπου έγινε αυτό, η διαδοχή στάθηκε σε «πήλινα» πόδια, γεγονός που αποδείχθηκε περίτρανα λίγα χρόνια μετά την υποτιθέμενη υλοποίησή της.

Συνήθως, αυτό που ακούμε στις συζητήσεις μας με τους ιδρυτές οικογενειακών επιχειρήσεων είναι ότι: «Εφόσον εγώ ο ίδιος δεν είμαι σε θέση να κατανοήσω και να καταγράψω τους στόχους μου, εφόσον τα μέλη της οικογένειάς μου δεν μπορούν να προσδιορίσουν τους στόχους της οικογένειας, τότε ποιος ο λόγος να ξεκινήσω τη διαδικασία της διαδοχής;» Η δήλωση αυτή από μόνη της είναι απογοητευτική. Ο λόγος είναι προφανής: αν η οικογένεια δεν μπορεί να προσδιορίσει ή δεν ξέρει τους στόχους της για την επόμενη μέρα της οικογενειακής επιχείρησης, τότε ποιο είναι εκείνο το επιχείρημα που τεκμηριώνει την αναβολή της έναρξης της διαδικασίας της διαδοχής; Δηλαδή, αν περάσει ένας μήνας, ένα εξάμηνο, ένα ή δύο χρόνια, τι είναι αυτό που θα έχει αλλάξει στην αντίληψη του συνόλου των μελών της οικογένειας για το μεγάλο θέμα της διαδοχής;

Βεβαίως, η διαδοχή συμβαίνει μία φορά. Επιπλέον, η πλειοψηφία των οικογενειακών επιχειρήσεων δεν διαθέτει στο οπλοστάσιο της εμπειρίας της ένα ιστορικό ή μία παράδοση του τρόπου και της υλοποίησης της διαδικασίας της διαδοχής. Αν υπήρχε κάτι τέτοιο, τότε πράγματι τα μέλη της οικογένειας θα μπορούσαν να ανατρέξουν και να μελετήσουν τη διαδικασία που ακολουθήθηκε προηγουμένως: πώς δηλαδή οι παλαιότερες γενιές αντιμετώπισαν τα προβλήματα στη διαδοχή, πόσο κράτησε η διαδικασία, κ.λπ. Όμως, ακόμη και τότε, ένα σχέδιο διαδοχής που εφαρμόσθηκε με επιτυχία στην προηγούμενη ή στην προ-προηγούμενη γενιά, πιθανόν να μην μπορεί να εφαρμοσθεί σήμερα. Τελικά, η εμπειρία δείχνει ότι οι οικογένειες δεν ξέρουν από πού θα πρέπει να εκκινήσουν τη διαδικασία, οπότε αποφασίζουν να μην την ξεκινήσουν καθόλου… ή να μην την ξεκινήσουν ποτέ!

4. Η διαδοχή είναι μία πολύχρονη διαδικασία και όχι μία απλή ανακοίνωση.

Συνηθίζουμε να λέμε ότι αν η διαδικασία της σωστής και επιτυχημένης διαδοχής μπορούσε να κυκλοφορήσει σε «χάπι», τότε όλοι θα το αγόραζαν, ακόμη κι αν ήταν το πιο πικρό και το πιο ακριβό χάπι του κόσμου. Αυτό το λέμε ακριβώς για να τονίσουμε ότι η διαδοχή είναι τελικά μια μακρόχρονη και ίσως πολύχρονη διαδικασία. Η μέχρι σήμερα εμπειρία μας λέει ότι η πενταετία είναι μια ικανή χρονική περίοδος για την υλοποίηση μιας σωστής διαδικασίας διαδοχής.

Κατά συνέπεια, η συμβουλή μας προς ιδρυτές και υποψήφιους διαδόχους, είναι να αντιμετωπίζουν τη διαδοχή ως μια διαδικασία που θέλει αρκετό χρόνο, υπομονή και επιμονή. Η διαδοχή σε καμία περίπτωση δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός. Δεν μπορεί να είναι η ανακοίνωση του πατέρα ένα ωραίο πρωινό, για το τι θα γίνει (γενικώς) μετά την αποχώρησή του. Είναι μια σειρά από συνεδριάσεις του «Οικογενειακού Συμβουλίου» που θα δημιουργήσουν το κατάλληλο κλίμα και τη συμφωνία για ένα κοινό όραμα, για τη στρατηγική της εταιρείας τα επόμενα 10 χρόνια και στη συνέχεια για την αποδοχή της μεθοδολογίας και των βημάτων υλοποίησης του συμφωνημένου οράματος. Η διαδοχή, επειδή ακριβώς είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, θα πρέπει να έχει ένα σημείο εκκίνησης, μια μέση κι ένα (ωραίο) τέλος. Προφανώς στον σχεδιασμό αυτόν, θα υπάρξουν απρόβλεπτες καταστάσεις, πολλά απρόοπτα, διάφορες προκλήσεις που θα πρέπει ν’ αντιμετωπισθούν, κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, αν η διαδικασία σχεδιασθεί σωστά εξ αρχής, το κάθε βήμα που θα γίνεται θα είναι σίγουρο, μιας και θα έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία το προηγούμενο.

Στο πλαίσιο αυτό, όσο περισσότερο χρόνο αφιερώσουν τα μέλη μιας οικογένειας για να υλοποιήσουν μία σωστή διαδικασία διαδοχής, αυτός ο χρόνος θα τους «επιστραφεί» ως περισσότερες πιθανότητες να είναι επιτυχημένη η διαδοχή. Όπως έχουμε τονίσει και σε προηγούμενα άρθρα μας το μεγάλο μυστικό της διαδοχής κρύβεται στον χρόνο! Οπότε η συμβουλή μας είναι να ξεκινήσετε νωρίς. Όσο πιο νωρίς ξεκινήσετε, τόσο περισσότερο χρόνο θα έχετε για να δοκιμάσετε τους σχεδιασμούς διαδοχής σας. Κι αν υπάρξουν αποτυχίες, να μπορείτε να κάνετε διορθωτικές κινήσεις, που δεν θα αποβούν σε βάρος της οικογενειακής σας επιχείρησης.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 05.11.2023