Ξεφύλλισα προ καιρού ξανά (είχα να το ακουμπήσω από φοιτητής η αλήθεια είναι) το βιβλίο του Ζαν Πωλ Σαρτρ «Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός». Καθώς επανέφερα στη μνήμη μου το περιεχόμενο αυτής της διάλεξης που με έναν τρόπο συνόψιζε βασικές φιλοσοφικές θέσεις του Σαρτρ, άρχισα εν είδει παιχνιδιού (και από επικίνδυνη συχνά τάση εμπλοκής της φιλοσοφίας με τη μαγειρική) να βάζω στη θέση του ανθρώπου (ως ατομικού υποκειμένου, αλλά και ως συνολικής έννοιας) τον επαγγελματία μάγειρα (κατά την ίδια διττή υπόσταση).

Μέσα, λοιπόν, από αυτήν την «αυθαίρετη» αντικατάσταση οδηγήθηκα σε ορισμένα κατ’ αντιστοιχία ενδιαφέροντα συμπεράσματα: ο μάγειρας είναι ελεύθερος να πράττει ως θέλει στην κουζίνα του, αλλά επειδή είναι ευθυνόφοβος ψάχνει πάντα δικαιολογίες να αρνηθεί την ελευθερία του και πλάθει «φαντάσματα» που τον περιορίζουν, όπως τη μόδα και τις τάσεις, την παράδοση, τα «θέλω» του κόσμου, τις παραδεδομένες τεχνικές, τους σκληρούς εργοδότες κτλ. Όσο και αν πράγματι αυτά λειτουργούν περιοριστικά, από τη στιγμή που ο ίδιος έχει τη δυνατότητα να τα ξεπεράσει- έστω και σταδιακά- αλλά δεν το κάνει, τότε απλά αποποιείται την ευθύνη που συνεπάγεται αυτή η δεδομένη ελευθερία του και εκφράζει κατά βάθος την αγωνία του απέναντι στη συνείδηση αυτή και τη διαχείρισή της, στην οποία είναι «καταδικασμένος» να ζει.

Αυτή η δύσκολη μαγειρική ελευθερία εξηγείται ως εξής: Κάθε ημέρα στην κουζίνα μας είναι μια προσωπική πράξη μας και ένα μήνυμα για το πώς θέλουμε οι μάγειρες να μαγειρεύουν παντού στον κόσμο. Αυτή η προσωπική επιλογή αποτελεί και μια εικόνα για τον μάγειρα συνολικά. Με έναν τρόπο το πώς μαγειρεύουμε και συμπεριφερόμαστε στις κουζίνες μας προεκτείνεται έξω από αυτές και «δεσμεύει» τη μαγειρική ως έννοια, ως ιδέα και όχι μόνο ως εφήμερη πράξη που ασταμάτητα εξαφανίζεται στα στομάχια των πελατών μας. Αν αυτό ως μάγειρας το έχεις καταλάβει, δεν μπορείς παρά να αισθάνεσαι βαθιά αγωνία και ευθύνη για το πώς θα διαχειριστείς την ελευθερία σου αυτή.

* Δημοσιεύτηκε στη "Θεσσαλονίκη" στις 11.06.2020.