ΑΠΟΨΕΙΣ

«Θεώρησαν ότι δεν αξίζει να ζήσει». Μια φράση από την κατάθεση του αδελφού του Ζακ Κωστόπουλου κατά την πρώτη ημέρα της διαβόητης δίκης. Μια φράση ανατριχιαστικά αληθής. Υπάρχουν ανάμεσά μας άνθρωποι που θεωρούν ότι η αξία μιας ανθρώπινης ζωής χρειάζεται απόδειξη. Υπάρχουν ανάμεσά μας άνθρωποι που θεωρούν ότι οι ανθρώπινες ζωές δεν είναι όλες ίσες. Και το χειρότερο; Υπάρχουν ανάμεσά μας άνθρωποι που θεωρούν ότι μπορούν να κρίνουν και να τιμωρούν τους συνανθρώπους τους. Ο θάνατος του Ζακ Κωστόπουλου θα μας θυμίζει πάντα αυτήν την ανατριχίλα.

Τέτοια παραδείγματα μικρότερης ή μεγαλύτερης ανισότητας, ή να το θέσω αλλιώς «ισότητας» απέναντι στο οργανωμένο κράτος βλέπουμε καθημερινά. Μπορεί στο πρόσωπο του Ζακ Κωστόπουλου να συμπυκνώνονται για μένα τα χειρότερα των συναισθημάτων που μπορεί να οπλίσουν το χέρι ενός ανθρώπου αλλά δεν ήταν το μόνο τον τελευταίο χρόνο. Απλά ήταν το πιο σκληρό και σίγουρα κάποιους μας ξύπνησε.

«Yπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι», γράφει ο Γιάννης Καλαμίτσης σε ένα τραγούδι που έμελλε να μου ορίσει το πένθος της μοναξιάς. Γιατί η μοναξιά δεν είναι επιλογή, παρά μόνο για λίγους. Για τους περισσότερους, η μοναξιά είναι κοινωνικά επιβεβλημένη και για αυτό φέρνει τη θλίψη. Ποιους όμως καταδικάζει στη μοναξιά η κοινωνία και γιατί; Εκείνους που κρίνει ως διαφορετικούς.

Τη Δήμητρα από τη Λέσβο, τον Βαγγέλη από την Κρήτη, τους δεκάδες ανώνυμους μαθητές που πέφτουν θύματα σχολικού εκφοβισμού και υπομένουν σιωπηλά τον εξευτελισμό της σεξουαλικής τους ταυτότητας. Όλους εκείνους που θα θέλαμε να μη βλέπουμε στη γειτονιά μας, στην πολυκατοικία μας και φυσικά στην οικογένειά μας. Όλους εκείνους που ακόμα και αν είναι μέρος του στενού περιβάλλοντός μας, προτιμούμε να μη γνωρίζουμε τίποτα για την ψυχή τους. Όλοι αυτοί αν είναι άτυχοι και διασταυρωθούν οι δρόμοι τους με το «κακό» ελπίδα δεν έχουν.

Γιατί όμως το συμβαίνει αυτό; Ο κομφορμισμός της ομοιομορφίας είναι η προφανής ερμηνεία. Και είναι και μία σεβαστή ερμηνεία. Οι άνθρωποι από τη φύση τους αναζητούν την ασφάλεια των πολλών. Όπως από τη φύση τους επίσης αναζητούν το ιδιοτελές τους συμφέρον ή την απαλλαγή τους από τις υποχρεώσεις της συμβίωσης. Τέτοιες ροπές της ανθρώπινης φύσης καλούνται να περιορίσουν οι νόμοι ενός κράτους. Νόμοι που εξαφανίζουν κάθε υπόνοια διαφορετικότητας μεταξύ των πολιτών. Νόμοι που δημιουργούν με το πέρασμα του χρόνου το αναγκαίο θεσμικό κατεστημένο ώστε οι πολίτες να μην αντιλαμβάνονται πλέον κανέναν από τους διπλανούς τους ως αποκλίνοντες. Η ύπαρξη νομοθεσίας που θα αναγνωρίζει το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό θα καταστήσει αυτό που σήμερα κάποιοι αποκαλούν «απόκλιση» ως «κανονικότητα». Το οργανωμένο κράτος πρέπει να προχωρά πιο μπροστά από την κοινωνία, για αυτόν τον λόγο το κλασικό επιχείρημα περί «ανέτοιμης κοινωνίας» είναι ένα κενό επιχείρημα.

Και φυσικά την εισαγωγή νομοθεσίας θα πρέπει να συνοδεύει μια συνειδητή προσπάθεια διαπαιδαγώγησης της κοινωνίας, κύρια μορφή της οποίας δεν μπορεί παρά να είναι μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατά των διακρίσεων οποιουδήποτε τύπου και υπέρ του σεξουαλικού αυτοπροσδιορισμού. Η ψήφιση από την προηγούμενη κυβέρνηση της νομοθεσίας για το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών ή για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου αποτελεί μια από τις καλές στιγμές της θητείας της. Και είναι μεγάλο κρίμα η μη στήριξη εκείνων των νομοθετικών πρωτοβουλιών από τη Νέα Δημοκρατία στο όνομα μιας στείρας κομματικής αντιπαράθεσης. Να γίνουμε καλύτεροι, με την καθοδήγηση ενός καλύτερου εκπαιδευτικού συστήματος.

Ο Γιάννης Μπουτάρης έβγαλε τη Θεσσαλονίκη από αυτόν τον συντηρητισμό, στον οποίο περιέργως φαίνεται η πόλη να κλείνεται και πάλι. Δεν πρέπει να το επιτρέψουμε. Οι πολιτικές ηγεσίες, τοπικές και εθνικές, αφήνουν συχνά ανθρώπους να μοιάζουν με «ανεμοδαρμένοι βράχοι». Δεν είναι λίγο. Όταν η μοναξιά κάποιου δεν είναι επιλογή, τότε μια κοινωνία οφείλει να παρέχει στο κάθε μέλος της την ευκαιρία να μοιράζεται τα συναισθήματά του με τους γύρω του. Τότε θα υπάρχει αληθινή ελπίδα.

Και την ελπίδα αυτή πρέπει να τη δημιουργήσουμε.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24 Οκτωβρίου 2021