Μέρες του ’79 στη Θεσσαλονίκη
Από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του Δημήτρη Κατσαντώνη, με τίτλο «Μέρες του ’79 στη Θεσσαλονίκη» και ήδη διαβάζεται και συζητείται. Τι άλλο να επιθυμήσει ο συγγραφέας;
Η Μεταπολίτευση άλλωστε και κυρίως τα πρώτα χρόνια της, τα οποία ζήσαμε έφηβοι και εικοσάρηδες εξακολουθεί να «ιντριγκάρει». Χώρια το γεγονός ότι στη Θεσσαλονίκη σπούδασαν πολλές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι και αναμφισβήτητα δεν ήταν μόνο η ηλικία που κάνει αυτή την περίοδο της ζωής τους στη βορειοελλαδική πρωτεύουσα ως «τα καλύτερα τους χρόνια». Είναι και ο τόπος και τρόπος του βίου τότε.
Είναι ένα βιβλίο με τα μάτια ενός νέου, που έρχεται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη το Φθινόπωρο του 1979 σε μια εποχή όπου πύκνωναν τα γεγονότα λόγω αναβρασμού και αγανάκτησης της πλειοψηφίας των φοιτητών εξαιτίας ενός «αντιδραστικού νόμου», του ν. 815. Πέντε χρόνια μετά την πτώση της χούντας, το υπερπολιτικοποιημενο κλίμα, η στροφή «προς αριστερά» αλλά και οι υπερβολές και η έντονη κομματικοποίηση καλά κρατούν. Τα σινεμά, οι ταβέρνες, τα φοιτητικά τοπόσημα, το φεστιβάλ και ο δεύτερος Εξώστης, τα βιβλιοπωλεία και οι μπουάτ έχουν ήδη διαμορφώσει τον φοιτητικό μικρόκοσμο τον οποίο ερωτεύεται αμέσως όπως και την πόλη ολόκληρη ο Δημήτρης Κατσαντώνης.
Παράλληλα πιστεύει και γράφει ότι «ευνοϊκοί είναι οι καιροί, κατάλληλος ο τόπος» για μια μεγάλη κοινωνική αλλαγή, θαμπώνεται από τα σημάδια των καιρών και την ανάδυση μιας νέας πραγματικότητας, ενθουσιάζεται, παθιάζεται και διαψεύδεται, οργίζεται αλλά όπως υποψιάζομαι, ουδέποτε χάνει το ‘μέτρο’ της σοσιαλδημοκρατίας και δεν γίνεται οπαδών ακραίων θεωριών και πολιτικών μανιφέστων.
Αυτό περί ευνοϊκών καιρών και κατάλληλου τόπου μου θύμισε άλλωστε το στίχο του τραγουδιού «Υπάρχει λόγος σοβαρός»’ του Νίκου Πορτοκάλογλου, γραμμένου το 1985 που θεωρείται και ύμνος της γενιάς της μεταπολίτευσης.
«Υπάρχει λόγος σοβαρός που ήμουν νέος χλιαρός
Αυτά μου τύχαν δυστυχώς, μα τα αγαπάω ευτυχώς
Και να ένας λόγος σοβαρός που είμαι ωραίος».
Μου άρεσε πολύ η διαπίστωση αυτής της ομοιότητας.
Τι να πρωτοδιαλέξω ανάμεσα στα κεφάλαια για να διαβάσω πρώτα; Και τι να πρωτοθυμηθώ; Τα πηγαδάκια; Τις περιγραφές γνωστών «τύπων» που δέσποζαν στα αμφιθέατρα, στους διαδρόμους; Τα ονόματα; Τους σωματότυπους, τη ρητορική «προσωπικότητα» κάποιων που γλαφυρά περιγράφονται, με τον γνωστό «χοντρό» του Φυσικού και της ΦΕΑΠΘ να δεσπόζει; Τα ευρηματικά αλλά και τα άλλα τα «πληκτικώς» προβλέψιμα συνθήματα για την ‘’εντατικοποίηση των σπουδών», το ΝΑΤΟ, τη μοναξιά, τον αυταρχισμό της κυβέρνησης; Τα τραγούδια, τα κομματικά έντυπα; Τα στέκια; Και κυρίως, την αριστουργηματική παράθεση «παράλληλων γεγονότων»; Έχει καλό ζάπινγκ το βιβλίο
Ωραία χρόνια. Κι ας τραγούδησε έχοντας δίκιο ο Σαββόπουλος για τις «μεταπολίτευσης φωνές, αυτού του συρφετού, του δημοκρατικού, του νέου εγωισμού».
Φτάνω χωρίς να το καταλάβω στην 36η σελίδα εκεί που ο νεαρός πρωτοετής πάει να κάνει την εγγραφή του και χαζεύει το «συμπαθητικό τετράγωνο», το πάρκο που περιβάλλουν οι όγκοι των κτιρίων της διοίκησης, της Θεολογικής, της Νομικής και της Νέας Φιλοσοφικής. Τα «χορταράκια» που δοξάστηκαν με ποδόσφαιρο, μπύρα, καμάκι και κιθαρίτσα τα απομεσήμερα των φοιτητικών εκλογών. Εκεί που πρωτοπηγαίνοντας παίρνεις μια καλή ιδέα για το τι θα είναι το φοιτητιλίκι.
«Την απορία μου τη λύνουν δυο μακρυμάλληδες που εκείνη τη στιγμή περνούν από μπροστά μου… Θα πάμε για καφέ στη Θεολογική; Είσαι ανώμαλος ρε φίλε; Πάμε Φιλοσοφική που είναι φίσκα στις γκόμενες . Ή έστω Νομική… Ο άλλος απαντά πως έχει φθηνό κυλικείο αλλά έχει ήδη στρίψει από μόνος του προς τη φιλοσοφική»…
Η καθημερινότητα αναβιώνει πειστικά στο βιβλίο, οι συνδικαλιστές και οι συνδικαλίστριες, ο Μιχάλης, ο Γιάννης, ο Μανώλης, η Συμέλα, η Σοφία η ΠΑΣΠ, η ΚΝΕ, ο Ρήγας, οι «δεξιοί», ο Κηλαηδόνης, ο Πουλαντζάς, ο Λένον, ο Νιόνιος, ο Χατζιδάκις, ο Γαλλικός Μάης των συζητήσεων.
Μέρες του 1979… Έρχονταν η «ώρα της αλλαγής» όπως έλεγε το σλόγκαν του κόμματος στο οποίο εντάθηκε, αλλά το σλόγκαν αυτό ΔΕΝ ήταν πρωτότυπη ιδέα του Ανδρέα η κάποιου επικοινωνιολόγου… Εμφανίστηκε πάνω από πέντε φορές στις προεκλογικές εκστρατείες των ΗΠΑ τα τελευταία 150 χρόνια (Time for a Change) είναι το δεύτερο πιο επιδραστικό όλων των εποχών με πρώτο και ακατανίκητο το «Votes for Women» (ψήφος στις γυναίκες). Άλλωστε εκείνα τα χρόνια του ’79 βρήκαν έδαφος και αναπτύχτηκαν φεμινιστικές, οικολογικές και άλλες ριζοσπαστικές κινήσεις.
Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει ότι η ουσία του βιβλίου συνοψίζεται στη φράση του Μάρκου Αυρηλίου, που προτάσσεται ως εισαγωγική ρήση στο κυρίως κείμενο: «Να έχεις πάντα στο νου σου ότι κανείς αξίζει, όσο αξίζουν αυτά για τα οποία αγωνίστηκε».
*Ο Δημήτρης Κατσαντώνης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα αλλά ζει στη Θεσσαλονίκη επί σαράντα χρόνια ανελλιπώς.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30 Μαΐου 2021
