ΑΠΟΨΕΙΣ

«Ο οπτιμισμός είναι το όπιο του λαού. Το υγιές πνεύμα βρομάει βλακεία. Ζήτω ο Τρότσκι». Με αυτά τα λόγια θέλησε να πειράξει την ενθουσιώδη φίλη του ο Λούντβιχ, ο ήρωας του βιβλίου του Μίλαν Κούντερα. Και γι’ αυτό το αστείο θα διαγραφεί από το κόμμα, θα αποβληθεί από το πανεπιστήμιο, θα καταταγεί στο στρατό σε τάγμα «τιμωρημένων» και θα υπηρετήσει τη θητεία του δουλεύοντας στα ορυχεία, στα οποία θα παραμείνει «εθελοντικά» άλλα τρία χρόνια.

Ο ήρωας Λούντβιχ δεν εννοούσε αυτά που έλεγε και έκανε. Αλλά η συγκυρία καθόρισε την πορεία της ζωής του. Ο Κούντερα έγραψε μία παραβολή που έγινε μία ηχηρή καταγγελία του σοβιετικού σοσιαλιστικού μοντέλου. Κανείς δεν ξέρει -όπως ερμηνεύεται- αν το έγραψε γι’ αυτό τον λόγο ή έγραψε ένα μυθιστόρημα περιγράφοντας μία εποχή.

Στο δικό μας «αστείο». Αναζητούν πολλοί λογικές και ορθολογικές ερμηνείες πίσω από την εκλογή και ανάδειξη του νέου αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ. Αποτελεί φαινόμενο; Κατά μία άποψη αφού είναι μοναδικό παράδειγμα είναι φαινόμενο με την έννοια της μοναδικότητας. Για να χαρακτηρίσουμε κάτι φαινόμενο πρέπει να υπάρχει μία φυσική ερμηνεία. Το φυσικό φαινόμενο ως όρος υπό στενή έννοια στην επιστήμη της φυσικής προσδιορίζει την οποιαδήποτε μεταβολή της φυσικής ιδιότητας (κατάστασης) ενός σώματος υπό οποιεσδήποτε συνθήκες ή δυνάμεις που επιδρούν σ’ αυτό.

Φαινόμενο είναι μία αλλαγή στον κόσμο η οποία παρατηρείται συστηματικά, ενώ συνήθως τη μελετάει μία συγκεκριμένη επιστήμη ή επιστημονικό πεδίο ανάλογα με τη φύση του φαινομένου. Για παράδειγμα, ένα φαινόμενο είναι χημικής φύσεως το μελετάει η χημεία, ενώ αν είναι κοινωνικής φύσεως η κοινωνιολογία. Είναι κάτι τέτοιο η εκλογή του νέου αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ; Θα δείξει. Πάντως μία συστηματική αλλαγή δεν είναι!

Πώς προέκυψε στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ο νέος αρχηγός; Κατά μία ερμηνεία ο παλιός αρχηγός μεθόδευσε με σχέδιο την ανάδειξη του νέου αρχηγού ώστε να προσανατολίσει σε άλλη πολιτική κατεύθυνση το κόμμα και να απαλλαγεί -χωρίς να φταίει αυτός- από βαρίδια κατά την κρίση του. Για να γίνει αυτό ακολούθησε μία μεθοδική πορεία με την στροφή στελεχών κατά δική του υπόδειξη προς τον νέο αρχηγό και την κατεύθυνση οργανωμένων ομάδων. Αρκετά υπερβολικό. Μάλιστα είναι συζητήσιμο αν ο παλιός αρχηγός μπορούσε να συλλάβει και να υλοποιήσει ένα τέτοιο σχέδιο!

Κατά μία άλλη ερμηνεία οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα από το εσωτερικό και το εξωτερικό συνέλαβαν την ιδέα αυτή για να ελέγξουν ή να εξαφανίσουν την αξιωματική αντιπολίτευση. Γιατί να το κάνουν; Και μόνη της δεν τα καταφέρνει; Και πώς -μέσω ποιων δρόμων το κατάφεραν;

Υπάρχει και η ερμηνεία -μη ορθολογική- του τυχαίου. Ο νέος αρχηγός σκέφτηκε να διεκδικήσει την αρχηγία (τι είχε, τι έχασε) βλέποντας την κατάσταση. Η συγκυρία -είναι πιο αποδοτικό για την εικόνα και την προβολή των Μέσων να παίζουν αντί πλημύρες και δυστυχίες ουδέτερα ή διαφορετικά κοινωνικά πρότυπα, βόλτες με σκύλους και γυμναστήρια. Έτσι η συγκυρία και το αστείο λειτούργησε θετικά για τον Στέφανο ενώ για τον Λούντβιχ το αστείο είχε λειτουργήσει αρνητικά!

Για να γυρίσουμε στο φαινόμενο. Το πολιτικό φαινόμενο είναι το κόμμα-κομήτης που όπως άλλα στην πρόσφατη ιστορία βαδίζει στην κάθοδο. Μόνο αυτό είναι συμβατό με τον ορισμό του φαινομένου! Άντε και καλό μας χειμώνα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 19.11.2023