24/12/2022 08:00
Κείμενο Νίκος Οικονόμου
Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο Νίκου Βασιλακάκι
Όλη η Ελλάδα των τελευταίων 100 χρόνων χωρά στον σημερινό πρωινό καφέ. Τον ήπιαμε στο σπίτι του στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με τον 99χρονο πια δικηγόρο Νίκο Βασιλακάκι. Ήταν ίσως από τις λίγες φορές που δεν ήξερα τι να πρωτογράψω στην εισαγωγή. Για τον Ελευθέριο Βενιζέλο που τον έζησε ως πρωθυπουργό; Για τον Αλέξανδρο Δελμούζο που ήταν επόπτης στο σχολείο του; Για τον Μανόλη Αναγνωστάκη που κάθονταν δίπλα δίπλα στην τάξη; Για τις απίθανες ιστορίες που αναδύονται από ένα γάμο που κρατά 67 χρόνια και από την παλιά Θεσσαλονίκη; Ή μήπως για τα 70 χρόνια ενσήμων που κόλλησε ως δικηγόρος, καθώς κατέθεσε αίτηση συνταξιοδότησης τον Μάρτιο του 2022 σε ηλικία 98 χρονών;
Όλα αυτά και άλλα πολλά, έχει ζήσει ο Νίκος Βασιλακάκις. Γι΄ αυτό ίσως δε σε εκπλήσσει όταν στο τέλος της κουβέντας στη δική μας ευχή να είναι καλά για να τα ξαναπούμε σε 3 με 4 χρόνια σου απαντά με το αποστομωτικό «Μήπως είστε πολύ συντηρητικός;»...
Πρωινό καφέ πίνετε;
Βεβαίως, μόνο έναν. Το πρωί.
Τι ώρα ξυπνάτε;
Συνήθως στις 7.
Και τι καφέ προτιμάτε;
Γαλλικό. Με όλα.
Και με γάλα;
Και γάλα.
Αυτή η συνήθεια ήταν πάντα έτσι;
Πολλά χρόνια. Στην παιδική ηλικία ήταν γάλα με καφέ ωμό. Μετά έγινε γαλλικός καφές με γάλα.
Από την Κρήτη η καταγωγή σας από τη μια πλευρά. Γιατί γράφετε το επίθετό σας με γιώτα;
Είναι η πιο ορθή γραφή. Και μεταξύ των λόγων που έχω είναι ένα βιβλίο με τίτλο η «Ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων» με συγγραφέα τον Κρητικό Χατζιδάκι. Εκεί ο ίδιος γράφει το όνομα του με γιώτα. Όπως επίσης και ο Μάνος Χατζηδάκις με γιώτα γράφεται. Ένας καθηγητής μου στο Πειραματικό ονόματι Δεδούσης έδινε την εξήγηση ότι προέρχεται από την ουδετεροποίηση του παιδιού, το κοπέλι δηλαδή.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1924.
19/4 του 24.
Σε ποια περιοχή;
Στην περιοχή της Αγίας Τριάδος. Ο πατέρας μου είχε έρθει εδώ μόλις είχε ενταχθεί η Μακεδονία στην Ελλάδα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ήταν τελωνειακός ταμίας στο Τελωνείο της Θεσσαλονίκης.
Η μαμά από τη Θράκη;
Από την Αίνο της Θράκης. Ήρθε εδώ το 1914 διότι και τότε λόγω του πρώτου παγκοσμίου πολέμου είχε γίνει εγκατάσταση των Βουλγάρων από τους Γερμανούς. Και η μητέρα μου ήρθε εδώ γιατί εκεί κινδύνευαν οι Ελληνίδες.
Πόσο σας επηρέασε αυτό; Η κρητική και η θρακιώτικη καταγωγή.
Ήταν οι δύο άκρες. Η Μακεδονία εντάχθηκε στην Ελλάδα και ελευθερώθηκε λόγω της πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αν δεν ήταν η πολιτική του Βενιζέλου είναι αμφίβολο αν θα είχε γίνει τότε τουλάχιστον η ένταξη της Μακεδονίας στην Ελλάδα
Σχολικά χρόνια στο δημοτικό. Ο Νίκος Βασιλακάκις διακρίνεται στην πάνω σειρά δίπλα στη δασκάλα του
Η πρώτη ανάμνηση ζωής ποια ήταν;
Η πρώτη ανάμνηση ήταν από το νηπιαγωγείο.
Στη σχολή Βαλαγιάννη, στην οδό Αγίας Σοφίας.
Σε μια πολυώροφη οικοδομή, όπου στεγάζονταν το δημοτικό και το γυμνάσιο.
Γυμνάσιο πήγατε στο Πειραματικό;
Πειραματικό το 1936. Ήταν η τρίτη χρονιά που λειτουργούσε. Διευθυντής ήταν τότε ο Τατάκης και επιθεωρητής ο Δελμούζος. Όλους τους έδιωξε ο Μεταξάς. Έδιωξε τον Τατάκη από γυμνασιάρχη του Πειραματικού της Θεσσαλονίκης που ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα, στο γυμνάσιο του Αγίου Νικολάου Κρήτης, που ήταν μεν πρωτεύουσα νομού, αλλά είχε 1.500 κατοίκους.
Τον Δελμούζο τον είχατε καθηγητή;
Ο Δελμούζος δε μας έκανε μαθήματα, αλλά ήταν επόπτης και είχε άμεσα επαφή με τους μαθητές.
Τι θυμάστε από αυτόν;
Ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε τα παιδιά και τους μαθητές.
Σχολικό τετράδιο εκθέσεων από το δημοτικό Βαλαγιάννη, όπου φοίτησε προπολεμικά
Στους συμμαθητές σας διέκρινα και τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Στην ίδια τάξη;
Στην ίδια και μάλιστα δίπλα-δίπλα. Επίσης ήταν συμμαθητής μου ο Παύλος Τζερμιάς, ο ιστορικός, ο οποίος πέθανε στα 91. Και μάλιστα πριν πεθάνει είχε κάνει μια εκδήλωση στην Αθήνα και μου έστειλε γράμμα ότι θα γίνει αυτό και αυτό και όταν πήγαμε εκεί μας βλέπει εμένα και τη γυναίκα μου και μας λέει: «Δε φανταζόμουν ότι θα ερχόσασταν» (γελάει).
Μανόλης Αναγνωστάκης;
Με τον Μανόλη ήμασταν από την πρώτη δημοτικού έως την έκτη γυμνασίου μαζί. Ήμασταν μαζί στο Σοσιαλιστικό κόμμα, από όπου έφυγε στα Δεκεμβριανά και πήγε στο Κομμουνιστικό κόμμα, όπου τον διέγραψαν πολύ γρήγορα. Όταν έφυγε του είπα: «Λάθος κάνεις».
Τι θυμάστε από τη ζωή στο Πειραματικό;
Ήταν πραγματικά ένα ξεχωριστό σχολείο, καλύτερο και από το Πειραματικό των Αθηνών, όπου έχουν φοιτήσει σχεδόν όλοι οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο Δελμούζος ήταν επόπτης μόνο στο Πειραματικό της Θεσσαλονίκης. Ο Δελμούζος ήταν ένας σπουδαίος φιλόλογος και η ψυχή του ήταν τα Πειραματικά σχολεία, που αυτός τα ίδρυσε.
Στο Πειραματικό μπήκατε το 36;
Κατά σύμπτωση την 4η Αυγούστου του 36 έγινε η δικτατορία του Μεταξά και εγώ τον Σεπτέμβριο του 36 με εξετάσεις μπήκα στο Πειραματικό. Ήταν η τρίτη χρονιά λειτουργίας του.
Αναμνήσεις από τον πόλεμο και τη Γερμανική κατοχή έχετε;
Ήμουν μαθητής, τελείωσα το γυμνάσιο μέσα στην κατοχή το 1942 και στη συνέχεια μπήκα στο πανεπιστήμιο χωρίς εξετάσεις, στη Νομική σχολή.
«Ομως θέλω να γίνων δικηγόρος» έγραφε σε έκθεση της τετάρτης δημοτικού. Σήμερα λέει ότι δεν ήθελε να είναι ούτε πλούσιος ούτε φτωχός
Γιατί επιλέξατε τη νομική; Είναι αλήθεια ότι σε μια έκθεση στο δημοτικό γράφατε ότι θέλετε να γίνετε δικηγόρος;
Α, ναι βέβαια (γελάει), όταν ήμουν τετάρτη δημοτικού. Δεν ξέρω πως και γιατί. Πάντως το αιτιολογούσα λέγοντας ότι δεν θέλω να είμαι ούτε φτωχός ούτε πλούσιος.
Εισήλθατε στη Νομική το 1943. Οι σπουδές πώς ήταν τότε; Οι αίθουσες διδασκαλίας;
(Γελάει). Όλο το πανεπιστήμιο και η Νομική σχολή φυσικά ήταν επιταγμένη από τους Γερμανούς. Τα περισσότερα μαθήματα της πρώτης και της δεύτερης χρονιάς τα έκανα στην Εύξεινο Λέσχη, επί της οδού Βενιζέλου, λίγο πιο πάνω από τη γωνία με την Τσιμισκή. Μερικά μαθήματα γίνονταν και εκεί που ήταν το Άσυλο του παιδιού, αλλά και στον κινηματογράφο Πατέ, επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου.
Οι σχέσεις με τους καθηγητές τότε πώς ήταν;
Οι περισσότεροι καθηγητές ήταν κάτοικοι Αθηνών. Στη συνέχεια επικράτησε να γίνονται και Θεσσαλονικείς.
Είχατε καλούς καθηγητές;
Θυμάμαι τον Βιζουκίδη, αυστηρός καθηγητής με περιέργειες, τον Ζέππο και τον Γεώργιο Μιχαηλίδη- Νουάρο.
Με τον Ιωάννη Μανωλεδάκη. Πίσω στο κάδρο ο Αριστόβουλος Μάνεσης. Λες και τους παρακολουθεί...
Και με τον Αριστόβουλο Μάνεση;
Όταν μπήκα εγώ στη Νομική ο Μάνεσης τελείωνε.
Πόσο δύσκολη ήταν η περίοδος εκείνη;
Όλη η δεκαετία του 40 ήταν πολεμική δεκαετία. Μέχρι το ‘44 ήταν οι Γερμανοί εδώ, τον Οκτώβριο του ‘44 έφυγαν (δεν τους έδιωξε κανείς). Επικράτησε τότε μια γνώμη του Μπακιρτζή να μην τους κάνουμε επίθεση για να μη δημιουργηθούν ενδεχομένως και αντίποινα. Εγώ πήρα το πτυχίο μου την 1η Ιουνίου του 1947, με το που το πήρα έπαψα να έχω αναβολή λόγω σπουδών, επιστρατεύθηκα και μετά από 3 χρόνια απολύθηκα από το στρατό. Τότε έκανα την πραγματική άσκηση και διορίστηκα δικηγόρος το 1951.
Αριθμός μητρώου 107;
902 ήταν στην αρχή και μετά 107 μέχρι το τέλος.
Υπάρχει κανείς σήμερα που να είναι αρχαιότερος από εσάς;
Επί δέκα χρόνια είχα στον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης αριθμό 1 λόγω ηλικίας. Ήδη έκανα δήλωση αποχώρησης γιατί δεν έχει νόημα σε αυτή την ηλικία ηλικία να συνεχίζω ως δικηγόρος (γελάει).
70 χρόνια στις αίθουσες των δικαστηρίων. Η πρώτη δίκη το 1951, η τελευταία το 2021
Οικογένεια δικηγόρων.Εν έτει 2020 στο γραφείο, με τον εγγονό του Δημοσθένη
Η πρώτη δίκη σας ήταν το 1951. Τι αφορούσε;
Ήταν ένα ποινικό στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο και αφορούσε μια εξύβριση.
Η Θεσσαλονίκη είχε πολλές μεγάλες δικαστικές ιστορίες. Τι θυμάστε από όλα αυτά;
Χειρίστηκα και ποινικές και αστικές υποθέσεις. Βέβαια η οικογένειά μου είναι κατά παμψηφία δικηγόροι. Η γυναίκα μου δικηγόρος σχεδόν 50 χρόνια, εγώ έφτασα τα 70 χρόνια δικηγορίας, ο Βαγγέλης, ο γιος μου, είναι και καθηγητής του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου και ο άλλος μου ο γιος, ο Γιώργος επίσης δικηγόρος. Και οι δύο τελείωσαν τη Γερμανική σχολή, σπούδασαν στη Θεσσαλονίκη, τελείωσαν με άριστα και στη συνέχεια ο Βαγγέλης έκανε δικτατορικό στο Παρίσι και ο Γιώργος στο Μόναχο. Ακόμη ο ένας μου εγγονός, ο Δημοσθένης, έγινε και αυτός δικηγόρος, η εγγονή μου, η Λήδα, τελειώνει τα νομικά και θα γίνει και αυτή δικηγόρος. Να σας πω ότι στη διάρκεια της δικηγορίας μου άλλαξε τρεις φορές η δικονομία και έγινε αλλαγή του αστικού κώδικα.
Στα δικαστήρια, στη δίκη για το TV-100 το 1988. Δίπλα του ο γιός του Βαγγέλης και παραδίπλα ο δημοσιογράφος Δημήτρης Καΐσης
Η γνωριμία και ο γάμος
67 χρόνια γάμου με την Ευθυμία Τουρπάλη-Βασιλακάκη. Η φωτογραφία είναι από το 1955
Εδώ θα κάνουμε μια παρένθεση για να διηγηθούμε πως γνωρίστηκε με τη σύζυγό του. Η πρώτη επαφή έγινε το 1951 σε πλοίο που μετέφερε τον κόσμο από την Αθήνα στον Πειραιά. Η οδική σύνδεση τότε δεν ενδείκνυτο, γιατί ήταν γεμάτη από νάρκες, γι’ αυτό οι πολίτες ταξίδευαν με το πλοίο. Η διαδρομή διαρκούσε κάποιες ημέρες και για να γίνει το ταξίδι πιο ευχάριστο εκδίδονταν κατά τη διάρκειά του και μια εφημερίδα. Σε ένα τέτοιο ταξίδι λοιπόν, η Ευθυμία Τουρπάλη έπεσε πάνω σε ένα άρθρο του Νίκου Βασιλακάκι που τής έκανε εντύπωση. «Ποιος είναι αυτός;», ρώτησε την παρέα της και κάποιος τής έδειξε τον νεαρό τότε και υψηλόσωμο δικηγόρο. Η συνέχεια εξελίχτηκε κατά την αποβίβαση στον Πειραιά όταν ο Βασιλακάκις προθυμοποιήθηκε να την βοηθήσει στο κουβάλημα της αποσκευής αλλά η μετέπειτα σύζυγός του αρνήθηκε. Η εκκίνηση της κοινής τους ζωής γράφτηκε μετά από 3 σε εκδρομή στο δάσος Κουρί του Ασβεστοχωρίου. Τότε οι Θεσσαλονικείς το επισκέφτονταν είτε με λεωφορείο είτε με τα πόδια. Σε μια τέτοια ανοιξιάτικη εκδρομή έγινε το πιο στενό «κονέ», ενώ ο γάμος επακολούθησε το 1955.
Είναι πια δύσπιστος ο κόσμος απέναντι στους δικαστές. Δίκαια;
Και για τους οι δικαστές όλες αυτές οι αλλαγές δεν ήταν εύκολες. Είχαμε αλλαγή του αστικού κώδικα, είχαμε εφαρμογή νέου εμπορικού κώδικα. Πολλές νομοθετικές αλλαγές.
Γιατί δεν απονέμεται πιο γρήγορα η δικαιοσύνη;
Αυτό είναι γενικό φαινόμενο. Παντού αργεί. Και το κακό είναι ότι αργεί και στα ποινικά και στα πολιτικά.
Υπάρχει μαγική αλλαγή για να αλλάξει αυτό;
Γίνεται προσπάθεια, πολλά αλλάζουν και βελτιώνονται, αλλά δεν είναι εύκολο.
Στα δικαστήρια. Δεξιά ο Κωνσταντίνος Χορομίδης, αριστερά ο γιός του Γιώργος Βασιλακάκις
Γεννηθήκατε στη Θεσσαλονίκη και δεν φύγατε ποτέ.
Όχι.
Γιατί; Σας αρέσει η πόλη;
Βεβαίως, είναι ωραία πόλη.
Θα μπορούσε να είναι καλύτερη; Με καλύτερες υποδομές; Με μεγαλύτερη ανάπτυξη;
Υπάρχει μια τάση των Θεσσαλονικέων να παραπονούνται. Η τάση έχει βέβαια μια δικαιολογία, αλλά από την άλλη είναι δεδομένο ότι πάντα η πρωτεύουσα προηγείται γιατί έτσι είναι η φύση των πραγμάτων.
Κοιτάξτε, η μεγάλη προσωπικότητα στην πολιτική της Ελλάδας είναι αναμφισβήτητα ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ακόμη και οι αντίπαλοί του το έχουν παραδεχτεί, όπως ο Γεώργιος Βλάχος της Καθημερινής, που ήταν αντιβενιζελικός και έχει γράψει ότι ο Βενιζέλος ήταν πολύ μεγάλος πολιτικός. Βέβαια όταν πέθανε ήταν καταδικασμένος σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Δυστυχώς αυτή είναι η Ελλάδα.
Από εκεί και πέρα;
Και ο Κωσταντίνος Καραμανλής ανήκει στους μεγάλους.
Τον Κυριάκο Μητσοτάκη πώς τον βλέπετε;
Εξαίρετος. Μεγάλη μόρφωση, σημαντική οικογενειακή παράδοση διότι και ο πατέρας του ήταν μεγάλος πολιτικός. Για τον Ανδρέα Παπανδρέου δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι ήταν αξιόλογος πολιτικός που έκανε και πολλά, όπως η μείωση της επιρροής της αστυνομίας στην ζωή των Ελλήνων. Ο Σβώλος ήταν ένας θα έλεγα πνευματικός ηγέτης, μια εξαίρετη φυσιογνωμία, ένας σπουδαίος επιστήμονας, τον οποίο η πολική δεν τον βοήθησε. Ενώ ήταν ο πρώτος μεγάλος συνταγματολόγος, παρέμεινε δυστυχώς επικεφαλής ενός μικρού κόμματος το οποίο φυσικά δεν άφησε σημάδια επιρροής.
70 χρόνια κολλάτε ένσημα. Όταν πήγατε τον Μάρτιο να καταθέσετε την αίτηση συνταξιοδότησης ο υπάλληλος τι σας είπε;
Μα το ήξεραν όλοι (γελάει).
Θα έπρεπε να σας τιμήσει το Ταμείο των δικηγόρων και το ελληνικό κράτος. Σε μια εποχή που όλοι θέλουν να βγουν νωρίς στη σύνταξη εσείς συμπληρώσατε 70 χρόνια ενσήμων. Πότε καταθέσατε αίτημα για σύνταξη;
Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Και δεν την έχω πάρει ακόμη (γελάει).
Μέχρι τότε πηγαίνατε στο γραφείο σας;
Βέβαια.
Η τελευταία δίκη;
Εντός του 2021.
Καφενείο πηγαίνετε;
Όχι, ποτέ. Ούτε στα καφενεία του δικαστηρίου (γελάει). Πάντως ακόμη και τώρα είμαι επισκέπτης του γραφείου. Βέβαια πια πολύ λιγότερο.
Τι φέρνει η σύνταξη; Πιο πολλή Χαλκιδική και Βουρβουρού ίσως;
Πιο συχνά, αν και τα τελευταία χρόνια έχω σταματήσει τα μπάνια στη θάλασσα…
Να τελειώσουμε με την κλασσική ερώτηση. Φτάσατε στα 99. Ποια είναι η μαγική συνταγή; Ψυχική υγεία; Άθληση και περπάτημα; Και τα δύο μαζί ή τι;
Καταρχήν είναι θέμα καλής υγείας. Η έξωθεν μαρτυρία υποστηρίζει ότι αυτό οφείλεται στη σύζυγό μου. Καταρχήν πρέπει να ζεις ήσυχη ζωή για να έχει και νόημα η μακροζωία. Είχα την ευτυχία να έχω μια σύζυγο, η οποία ήταν δικηγόρος και έχει μια προσφορά μέσα σε αυτό που λέγεται οικογένεια, που οπωσδήποτε έχει βοηθήσει στην εν υγεία μακροβιότητα.
Η διατροφή έπαιξε ρόλο;
Θα έλεγα όχι βαριά γεύματα, ποτέ το βράδυ φαγητό, μόνο φρούτα. Όλα αυτά παίζουν ρόλο.
Τσιγάρο;
Κάπνισα λίγο. Μια μέρα είπα «το κόβω» και από τότε που έγινε αυτό δεν ξανακάπνισα. Και αυτό σίγουρα συνετέλεσε. Και ένα ποτήρι κρασί το μεσημέρι.
Να είστε καλά και ελπίζω να μπορέσουμε να κάνουμε μια συνέντευξη μετά από 3 και 4 χρόνια.
Βλέπω είστε πολύ συντηρητικός… (γελάει).
31/12/2022 08:14
07/01/2023 08:00
14/01/2023 08:00
Κείμενο Νίκος Οικονόμου
Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο Νίκου Βασιλακάκι
Όλη η Ελλάδα των τελευταίων 100 χρόνων χωρά στον σημερινό πρωινό καφέ. Τον ήπιαμε στο σπίτι του στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με τον 99χρονο πια δικηγόρο Νίκο Βασιλακάκι. Ήταν ίσως από τις λίγες φορές που δεν ήξερα τι να πρωτογράψω στην εισαγωγή. Για τον Ελευθέριο Βενιζέλο που τον έζησε ως πρωθυπουργό; Για τον Αλέξανδρο Δελμούζο που ήταν επόπτης στο σχολείο του; Για τον Μανόλη Αναγνωστάκη που κάθονταν δίπλα δίπλα στην τάξη; Για τις απίθανες ιστορίες που αναδύονται από ένα γάμο που κρατά 67 χρόνια και από την παλιά Θεσσαλονίκη; Ή μήπως για τα 70 χρόνια ενσήμων που κόλλησε ως δικηγόρος, καθώς κατέθεσε αίτηση συνταξιοδότησης τον Μάρτιο του 2022 σε ηλικία 98 χρονών;
Όλα αυτά και άλλα πολλά, έχει ζήσει ο Νίκος Βασιλακάκις. Γι΄ αυτό ίσως δε σε εκπλήσσει όταν στο τέλος της κουβέντας στη δική μας ευχή να είναι καλά για να τα ξαναπούμε σε 3 με 4 χρόνια σου απαντά με το αποστομωτικό «Μήπως είστε πολύ συντηρητικός;»...
Πρωινό καφέ πίνετε;
Βεβαίως, μόνο έναν. Το πρωί.
Τι ώρα ξυπνάτε;
Συνήθως στις 7.
Και τι καφέ προτιμάτε;
Γαλλικό. Με όλα.
Και με γάλα;
Και γάλα.
Αυτή η συνήθεια ήταν πάντα έτσι;
Πολλά χρόνια. Στην παιδική ηλικία ήταν γάλα με καφέ ωμό. Μετά έγινε γαλλικός καφές με γάλα.
Από την Κρήτη η καταγωγή σας από τη μια πλευρά. Γιατί γράφετε το επίθετό σας με γιώτα;
Είναι η πιο ορθή γραφή. Και μεταξύ των λόγων που έχω είναι ένα βιβλίο με τίτλο η «Ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων» με συγγραφέα τον Κρητικό Χατζιδάκι. Εκεί ο ίδιος γράφει το όνομα του με γιώτα. Όπως επίσης και ο Μάνος Χατζηδάκις με γιώτα γράφεται. Ένας καθηγητής μου στο Πειραματικό ονόματι Δεδούσης έδινε την εξήγηση ότι προέρχεται από την ουδετεροποίηση του παιδιού, το κοπέλι δηλαδή.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1924.
19/4 του 24.
Σε ποια περιοχή;
Στην περιοχή της Αγίας Τριάδος. Ο πατέρας μου είχε έρθει εδώ μόλις είχε ενταχθεί η Μακεδονία στην Ελλάδα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ήταν τελωνειακός ταμίας στο Τελωνείο της Θεσσαλονίκης.
Η μαμά από τη Θράκη;
Από την Αίνο της Θράκης. Ήρθε εδώ το 1914 διότι και τότε λόγω του πρώτου παγκοσμίου πολέμου είχε γίνει εγκατάσταση των Βουλγάρων από τους Γερμανούς. Και η μητέρα μου ήρθε εδώ γιατί εκεί κινδύνευαν οι Ελληνίδες.
Πόσο σας επηρέασε αυτό; Η κρητική και η θρακιώτικη καταγωγή.
Ήταν οι δύο άκρες. Η Μακεδονία εντάχθηκε στην Ελλάδα και ελευθερώθηκε λόγω της πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αν δεν ήταν η πολιτική του Βενιζέλου είναι αμφίβολο αν θα είχε γίνει τότε τουλάχιστον η ένταξη της Μακεδονίας στην Ελλάδα
Σχολικά χρόνια στο δημοτικό. Ο Νίκος Βασιλακάκις διακρίνεται στην πάνω σειρά δίπλα στη δασκάλα του
Η πρώτη ανάμνηση ζωής ποια ήταν;
Η πρώτη ανάμνηση ήταν από το νηπιαγωγείο.
Στη σχολή Βαλαγιάννη, στην οδό Αγίας Σοφίας.
Σε μια πολυώροφη οικοδομή, όπου στεγάζονταν το δημοτικό και το γυμνάσιο.
Γυμνάσιο πήγατε στο Πειραματικό;
Πειραματικό το 1936. Ήταν η τρίτη χρονιά που λειτουργούσε. Διευθυντής ήταν τότε ο Τατάκης και επιθεωρητής ο Δελμούζος. Όλους τους έδιωξε ο Μεταξάς. Έδιωξε τον Τατάκη από γυμνασιάρχη του Πειραματικού της Θεσσαλονίκης που ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα, στο γυμνάσιο του Αγίου Νικολάου Κρήτης, που ήταν μεν πρωτεύουσα νομού, αλλά είχε 1.500 κατοίκους.
Τον Δελμούζο τον είχατε καθηγητή;
Ο Δελμούζος δε μας έκανε μαθήματα, αλλά ήταν επόπτης και είχε άμεσα επαφή με τους μαθητές.
Τι θυμάστε από αυτόν;
Ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε τα παιδιά και τους μαθητές.
Σχολικό τετράδιο εκθέσεων από το δημοτικό Βαλαγιάννη, όπου φοίτησε προπολεμικά
Στους συμμαθητές σας διέκρινα και τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Στην ίδια τάξη;
Στην ίδια και μάλιστα δίπλα-δίπλα. Επίσης ήταν συμμαθητής μου ο Παύλος Τζερμιάς, ο ιστορικός, ο οποίος πέθανε στα 91. Και μάλιστα πριν πεθάνει είχε κάνει μια εκδήλωση στην Αθήνα και μου έστειλε γράμμα ότι θα γίνει αυτό και αυτό και όταν πήγαμε εκεί μας βλέπει εμένα και τη γυναίκα μου και μας λέει: «Δε φανταζόμουν ότι θα ερχόσασταν» (γελάει).
Μανόλης Αναγνωστάκης;
Με τον Μανόλη ήμασταν από την πρώτη δημοτικού έως την έκτη γυμνασίου μαζί. Ήμασταν μαζί στο Σοσιαλιστικό κόμμα, από όπου έφυγε στα Δεκεμβριανά και πήγε στο Κομμουνιστικό κόμμα, όπου τον διέγραψαν πολύ γρήγορα. Όταν έφυγε του είπα: «Λάθος κάνεις».
Τι θυμάστε από τη ζωή στο Πειραματικό;
Ήταν πραγματικά ένα ξεχωριστό σχολείο, καλύτερο και από το Πειραματικό των Αθηνών, όπου έχουν φοιτήσει σχεδόν όλοι οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο Δελμούζος ήταν επόπτης μόνο στο Πειραματικό της Θεσσαλονίκης. Ο Δελμούζος ήταν ένας σπουδαίος φιλόλογος και η ψυχή του ήταν τα Πειραματικά σχολεία, που αυτός τα ίδρυσε.
Στο Πειραματικό μπήκατε το 36;
Κατά σύμπτωση την 4η Αυγούστου του 36 έγινε η δικτατορία του Μεταξά και εγώ τον Σεπτέμβριο του 36 με εξετάσεις μπήκα στο Πειραματικό. Ήταν η τρίτη χρονιά λειτουργίας του.
Αναμνήσεις από τον πόλεμο και τη Γερμανική κατοχή έχετε;
Ήμουν μαθητής, τελείωσα το γυμνάσιο μέσα στην κατοχή το 1942 και στη συνέχεια μπήκα στο πανεπιστήμιο χωρίς εξετάσεις, στη Νομική σχολή.
«Ομως θέλω να γίνων δικηγόρος» έγραφε σε έκθεση της τετάρτης δημοτικού. Σήμερα λέει ότι δεν ήθελε να είναι ούτε πλούσιος ούτε φτωχός
Γιατί επιλέξατε τη νομική; Είναι αλήθεια ότι σε μια έκθεση στο δημοτικό γράφατε ότι θέλετε να γίνετε δικηγόρος;
Α, ναι βέβαια (γελάει), όταν ήμουν τετάρτη δημοτικού. Δεν ξέρω πως και γιατί. Πάντως το αιτιολογούσα λέγοντας ότι δεν θέλω να είμαι ούτε φτωχός ούτε πλούσιος.
Εισήλθατε στη Νομική το 1943. Οι σπουδές πώς ήταν τότε; Οι αίθουσες διδασκαλίας;
(Γελάει). Όλο το πανεπιστήμιο και η Νομική σχολή φυσικά ήταν επιταγμένη από τους Γερμανούς. Τα περισσότερα μαθήματα της πρώτης και της δεύτερης χρονιάς τα έκανα στην Εύξεινο Λέσχη, επί της οδού Βενιζέλου, λίγο πιο πάνω από τη γωνία με την Τσιμισκή. Μερικά μαθήματα γίνονταν και εκεί που ήταν το Άσυλο του παιδιού, αλλά και στον κινηματογράφο Πατέ, επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου.
Οι σχέσεις με τους καθηγητές τότε πώς ήταν;
Οι περισσότεροι καθηγητές ήταν κάτοικοι Αθηνών. Στη συνέχεια επικράτησε να γίνονται και Θεσσαλονικείς.
Είχατε καλούς καθηγητές;
Θυμάμαι τον Βιζουκίδη, αυστηρός καθηγητής με περιέργειες, τον Ζέππο και τον Γεώργιο Μιχαηλίδη- Νουάρο.
Με τον Ιωάννη Μανωλεδάκη. Πίσω στο κάδρο ο Αριστόβουλος Μάνεσης. Λες και τους παρακολουθεί...
Και με τον Αριστόβουλο Μάνεση;
Όταν μπήκα εγώ στη Νομική ο Μάνεσης τελείωνε.
Πόσο δύσκολη ήταν η περίοδος εκείνη;
Όλη η δεκαετία του 40 ήταν πολεμική δεκαετία. Μέχρι το ‘44 ήταν οι Γερμανοί εδώ, τον Οκτώβριο του ‘44 έφυγαν (δεν τους έδιωξε κανείς). Επικράτησε τότε μια γνώμη του Μπακιρτζή να μην τους κάνουμε επίθεση για να μη δημιουργηθούν ενδεχομένως και αντίποινα. Εγώ πήρα το πτυχίο μου την 1η Ιουνίου του 1947, με το που το πήρα έπαψα να έχω αναβολή λόγω σπουδών, επιστρατεύθηκα και μετά από 3 χρόνια απολύθηκα από το στρατό. Τότε έκανα την πραγματική άσκηση και διορίστηκα δικηγόρος το 1951.
Αριθμός μητρώου 107;
902 ήταν στην αρχή και μετά 107 μέχρι το τέλος.
Υπάρχει κανείς σήμερα που να είναι αρχαιότερος από εσάς;
Επί δέκα χρόνια είχα στον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης αριθμό 1 λόγω ηλικίας. Ήδη έκανα δήλωση αποχώρησης γιατί δεν έχει νόημα σε αυτή την ηλικία ηλικία να συνεχίζω ως δικηγόρος (γελάει).
70 χρόνια στις αίθουσες των δικαστηρίων. Η πρώτη δίκη το 1951, η τελευταία το 2021
Οικογένεια δικηγόρων.Εν έτει 2020 στο γραφείο, με τον εγγονό του Δημοσθένη
Η πρώτη δίκη σας ήταν το 1951. Τι αφορούσε;
Ήταν ένα ποινικό στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο και αφορούσε μια εξύβριση.
Η Θεσσαλονίκη είχε πολλές μεγάλες δικαστικές ιστορίες. Τι θυμάστε από όλα αυτά;
Χειρίστηκα και ποινικές και αστικές υποθέσεις. Βέβαια η οικογένειά μου είναι κατά παμψηφία δικηγόροι. Η γυναίκα μου δικηγόρος σχεδόν 50 χρόνια, εγώ έφτασα τα 70 χρόνια δικηγορίας, ο Βαγγέλης, ο γιος μου, είναι και καθηγητής του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου και ο άλλος μου ο γιος, ο Γιώργος επίσης δικηγόρος. Και οι δύο τελείωσαν τη Γερμανική σχολή, σπούδασαν στη Θεσσαλονίκη, τελείωσαν με άριστα και στη συνέχεια ο Βαγγέλης έκανε δικτατορικό στο Παρίσι και ο Γιώργος στο Μόναχο. Ακόμη ο ένας μου εγγονός, ο Δημοσθένης, έγινε και αυτός δικηγόρος, η εγγονή μου, η Λήδα, τελειώνει τα νομικά και θα γίνει και αυτή δικηγόρος. Να σας πω ότι στη διάρκεια της δικηγορίας μου άλλαξε τρεις φορές η δικονομία και έγινε αλλαγή του αστικού κώδικα.
Στα δικαστήρια, στη δίκη για το TV-100 το 1988. Δίπλα του ο γιός του Βαγγέλης και παραδίπλα ο δημοσιογράφος Δημήτρης Καΐσης
Η γνωριμία και ο γάμος
67 χρόνια γάμου με την Ευθυμία Τουρπάλη-Βασιλακάκη. Η φωτογραφία είναι από το 1955
Εδώ θα κάνουμε μια παρένθεση για να διηγηθούμε πως γνωρίστηκε με τη σύζυγό του. Η πρώτη επαφή έγινε το 1951 σε πλοίο που μετέφερε τον κόσμο από την Αθήνα στον Πειραιά. Η οδική σύνδεση τότε δεν ενδείκνυτο, γιατί ήταν γεμάτη από νάρκες, γι’ αυτό οι πολίτες ταξίδευαν με το πλοίο. Η διαδρομή διαρκούσε κάποιες ημέρες και για να γίνει το ταξίδι πιο ευχάριστο εκδίδονταν κατά τη διάρκειά του και μια εφημερίδα. Σε ένα τέτοιο ταξίδι λοιπόν, η Ευθυμία Τουρπάλη έπεσε πάνω σε ένα άρθρο του Νίκου Βασιλακάκι που τής έκανε εντύπωση. «Ποιος είναι αυτός;», ρώτησε την παρέα της και κάποιος τής έδειξε τον νεαρό τότε και υψηλόσωμο δικηγόρο. Η συνέχεια εξελίχτηκε κατά την αποβίβαση στον Πειραιά όταν ο Βασιλακάκις προθυμοποιήθηκε να την βοηθήσει στο κουβάλημα της αποσκευής αλλά η μετέπειτα σύζυγός του αρνήθηκε. Η εκκίνηση της κοινής τους ζωής γράφτηκε μετά από 3 σε εκδρομή στο δάσος Κουρί του Ασβεστοχωρίου. Τότε οι Θεσσαλονικείς το επισκέφτονταν είτε με λεωφορείο είτε με τα πόδια. Σε μια τέτοια ανοιξιάτικη εκδρομή έγινε το πιο στενό «κονέ», ενώ ο γάμος επακολούθησε το 1955.
Είναι πια δύσπιστος ο κόσμος απέναντι στους δικαστές. Δίκαια;
Και για τους οι δικαστές όλες αυτές οι αλλαγές δεν ήταν εύκολες. Είχαμε αλλαγή του αστικού κώδικα, είχαμε εφαρμογή νέου εμπορικού κώδικα. Πολλές νομοθετικές αλλαγές.
Γιατί δεν απονέμεται πιο γρήγορα η δικαιοσύνη;
Αυτό είναι γενικό φαινόμενο. Παντού αργεί. Και το κακό είναι ότι αργεί και στα ποινικά και στα πολιτικά.
Υπάρχει μαγική αλλαγή για να αλλάξει αυτό;
Γίνεται προσπάθεια, πολλά αλλάζουν και βελτιώνονται, αλλά δεν είναι εύκολο.
Στα δικαστήρια. Δεξιά ο Κωνσταντίνος Χορομίδης, αριστερά ο γιός του Γιώργος Βασιλακάκις
Γεννηθήκατε στη Θεσσαλονίκη και δεν φύγατε ποτέ.
Όχι.
Γιατί; Σας αρέσει η πόλη;
Βεβαίως, είναι ωραία πόλη.
Θα μπορούσε να είναι καλύτερη; Με καλύτερες υποδομές; Με μεγαλύτερη ανάπτυξη;
Υπάρχει μια τάση των Θεσσαλονικέων να παραπονούνται. Η τάση έχει βέβαια μια δικαιολογία, αλλά από την άλλη είναι δεδομένο ότι πάντα η πρωτεύουσα προηγείται γιατί έτσι είναι η φύση των πραγμάτων.
Κοιτάξτε, η μεγάλη προσωπικότητα στην πολιτική της Ελλάδας είναι αναμφισβήτητα ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ακόμη και οι αντίπαλοί του το έχουν παραδεχτεί, όπως ο Γεώργιος Βλάχος της Καθημερινής, που ήταν αντιβενιζελικός και έχει γράψει ότι ο Βενιζέλος ήταν πολύ μεγάλος πολιτικός. Βέβαια όταν πέθανε ήταν καταδικασμένος σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Δυστυχώς αυτή είναι η Ελλάδα.
Από εκεί και πέρα;
Και ο Κωσταντίνος Καραμανλής ανήκει στους μεγάλους.
Τον Κυριάκο Μητσοτάκη πώς τον βλέπετε;
Εξαίρετος. Μεγάλη μόρφωση, σημαντική οικογενειακή παράδοση διότι και ο πατέρας του ήταν μεγάλος πολιτικός. Για τον Ανδρέα Παπανδρέου δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι ήταν αξιόλογος πολιτικός που έκανε και πολλά, όπως η μείωση της επιρροής της αστυνομίας στην ζωή των Ελλήνων. Ο Σβώλος ήταν ένας θα έλεγα πνευματικός ηγέτης, μια εξαίρετη φυσιογνωμία, ένας σπουδαίος επιστήμονας, τον οποίο η πολική δεν τον βοήθησε. Ενώ ήταν ο πρώτος μεγάλος συνταγματολόγος, παρέμεινε δυστυχώς επικεφαλής ενός μικρού κόμματος το οποίο φυσικά δεν άφησε σημάδια επιρροής.
70 χρόνια κολλάτε ένσημα. Όταν πήγατε τον Μάρτιο να καταθέσετε την αίτηση συνταξιοδότησης ο υπάλληλος τι σας είπε;
Μα το ήξεραν όλοι (γελάει).
Θα έπρεπε να σας τιμήσει το Ταμείο των δικηγόρων και το ελληνικό κράτος. Σε μια εποχή που όλοι θέλουν να βγουν νωρίς στη σύνταξη εσείς συμπληρώσατε 70 χρόνια ενσήμων. Πότε καταθέσατε αίτημα για σύνταξη;
Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Και δεν την έχω πάρει ακόμη (γελάει).
Μέχρι τότε πηγαίνατε στο γραφείο σας;
Βέβαια.
Η τελευταία δίκη;
Εντός του 2021.
Καφενείο πηγαίνετε;
Όχι, ποτέ. Ούτε στα καφενεία του δικαστηρίου (γελάει). Πάντως ακόμη και τώρα είμαι επισκέπτης του γραφείου. Βέβαια πια πολύ λιγότερο.
Τι φέρνει η σύνταξη; Πιο πολλή Χαλκιδική και Βουρβουρού ίσως;
Πιο συχνά, αν και τα τελευταία χρόνια έχω σταματήσει τα μπάνια στη θάλασσα…
Να τελειώσουμε με την κλασσική ερώτηση. Φτάσατε στα 99. Ποια είναι η μαγική συνταγή; Ψυχική υγεία; Άθληση και περπάτημα; Και τα δύο μαζί ή τι;
Καταρχήν είναι θέμα καλής υγείας. Η έξωθεν μαρτυρία υποστηρίζει ότι αυτό οφείλεται στη σύζυγό μου. Καταρχήν πρέπει να ζεις ήσυχη ζωή για να έχει και νόημα η μακροζωία. Είχα την ευτυχία να έχω μια σύζυγο, η οποία ήταν δικηγόρος και έχει μια προσφορά μέσα σε αυτό που λέγεται οικογένεια, που οπωσδήποτε έχει βοηθήσει στην εν υγεία μακροβιότητα.
Η διατροφή έπαιξε ρόλο;
Θα έλεγα όχι βαριά γεύματα, ποτέ το βράδυ φαγητό, μόνο φρούτα. Όλα αυτά παίζουν ρόλο.
Τσιγάρο;
Κάπνισα λίγο. Μια μέρα είπα «το κόβω» και από τότε που έγινε αυτό δεν ξανακάπνισα. Και αυτό σίγουρα συνετέλεσε. Και ένα ποτήρι κρασί το μεσημέρι.
Να είστε καλά και ελπίζω να μπορέσουμε να κάνουμε μια συνέντευξη μετά από 3 και 4 χρόνια.
Βλέπω είστε πολύ συντηρητικός… (γελάει).
ΣΧΟΛΙΑ