Το 2024 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «έτος μηδέν» για τη Θεσσαλονίκη εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις ότι, κάποια στιγμή μέσα στη χρονιά, θα δοθεί επιτέλους σε λειτουργία το Μετρό Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για το πλέον πολύπαθο δημόσιο έργο στη σύγχρονη ιστορία της χώρας καθώς η κατασκευή του θα έχει διαρκέσει 18 ολόκληρα χρόνια, τριπλάσια από το αρχικά προϋπολογισθέν χρονοδιάγραμμα. 

Σύμφωνα με τον υφυπουργό Υποδομών και έως πρότινος πρόεδρο της Αττικό Μετρό ΑΕ, Νίκο Ταχιάο, κατασκευαστικά το Μετρό, στη βασική γραμμή, θα είναι έτοιμο πριν από το τέλος του χρόνου. 

Εκκρεμότητες υπάρχουν μόνον σε δύο σταθμούς όπου εντοπίστηκαν οι σπουδαίες αρχαιότητες, στο σταθμό Αγίας Σοφίας και σε αυτόν της Βενιζέλου. Ο πρώτος αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί πλήρως πριν από τα εγκαίνια της ΔΕΘ. Ο δε σταθμός Βενιζέλου εκτιμάται πως θα είναι έτοιμος περίπου δύο μήνες μετά, δηλαδή έως το τέλος Νοεμβρίου. 

Σύμφωνα με πληροφορίες τις τελευταίες ημέρες άρχισαν να τοποθετούνται οι κυλιόμενες σκάλες στα κύρια επίπεδα του σταθμού, κάτω δηλαδή από αυτό στο οποίο επανατοποθετούνται αυτήν την περίοδο οι αρχαιότητες που είχαν αποσπαστεί προσωρινά για να ολοκληρωθεί η κατασκευή του. 

Εντός χρονοδιαγράμματος είναι οι κατασκευαστικές εργασίες στο τμήμα της επέκτασης προς Καλαμαριά το οποίο, έτσι κι αλλιώς, πρόκειται να δοθεί σε λειτουργία τουλάχιστον έξι μήνες μετά τη βασική γραμμή.

Φορέας λειτουργίας

Ωστόσο, για να μπουν οι πρώτοι επιβάτες στο πολυπόθητο Μετρό, θα πρέπει προηγουμένως να γίνουν πολλά ακόμη. Το πρώτο αφορά τον φορέα ο οποίος θα αναλάβει τη λειτουργία του μετρό για τα πρώτα έντεκα χρόνια. Στο θέμα αυτό σημειώθηκε πρόοδος τον τελευταίο καιρό καθώς, έπειτα από αρκετές καθυστερήσεις και παλινωδίες, επιλέχθηκε τελικά ανάδοχος η ιταλογαλλική κοινοπραξία ATM - EGIS (με δάνεια εμπειρία από τη Metro Service A/S). 

Η κοινοπραξία πρόκειται να προχωρήσει στη σύσταση εταιρείας ειδικού σκοπού με την επωνυμία THEMA και η σχετική σύμβαση με την Ελληνικό Μετρό ΑΕ (πρώην Αττικό Μετρό) σχεδιάζεται να υπογραφεί ως τα εγκαίνια της ΔΕΘ, καθώς δεν έχει κατατεθεί καμία ένσταση από άλλη εταιρεία σε βάρος της απόφασης για την επιλογή του προσωρινού αναδόχου. 

Προηγουμένως βεβαίως, η σύμβαση θα πρέπει να εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο στο οποίο έχει ήδη αποσταλεί, αλλά να περάσει και από τον έλεγχο της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής.

Από ’κει κι έπειτα ο ανάδοχος θα πρέπει καταρχάς να αρχίσει να προσλαμβάνει το αναγκαίο προσωπικό και φυσικά, να ξεκινήσει τα δοκιμαστικά δρομολόγια, μία διαδικασία η οποία προβλέπεται να διαρκέσει από έξι έως έντεκα μήνες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πολύ δύσκολα θα δοθεί το Μετρό σε λειτουργία μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024. 

Πάντως, στέλεχος της Ελληνικό Μετρό ΑΕ ανέφερε στη «ΜτΚ» ότι «τα δοκιμαστικά δρομολόγια μπορούν να ολοκληρωθούν μέσα σε έξι μήνες καθώς η ποιότητα της σιδηροδρομικής επιδομής, μαζί και όλος ο υπόλοιπος εξοπλισμός, είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο ποιότητας».

Εισιτήριο

Η δεύτερη σημαντική εκκρεμότητα αφορά το ηλεκτρονικό εισιτήριο το οποίο θα χρησιμοποιούν οι επιβάτες του Μετρό. Σύμφωνα με πληροφορίες το σχεδιασμό του εισιτηρίου για τη βασική γραμμή τον τρέχει ήδη αμερικανική εταιρεία η οποία προβλέπεται ότι θα το έχει ολοκληρώσει εντός χρονοδιαγράμματος. 

Το πρόβλημα όμως, εν προκειμένω, είναι ότι έχει μείνει πολύ πίσω η υπόθεση του σχεδιασμού ενός ενιαίου ηλεκτρονικού εισιτηρίου το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιεί ο επιβάτης, τόσο για το Μετρό, όσο και για τις οδικές αστικές συγκοινωνίες που εκτελούν ο ΟΑΣΘ αλλά και τα ΚΤΕΛ.

Το έργο αυτό έχει ανατεθεί στην κοινοπραξία «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΒΕΤΕ - Indigital ΑΕ - Amco Ολοκληρωμένα Συστήματα Υψηλής Τεχνολογίας ΑΒΕΕ», μέσω του περίφημου διαγωνισμού για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ΟΑΣΘ. Ωστόσο, η υλοποίηση αυτού του έργου έχει κολλήσει εδώ και σχεδόν δύο χρόνια καθώς η σύμβαση υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 2021 με χρόνο παράδοσης τον Μάρτιο του 2022. Σήμερα, έπειτα από επτά παρατάσεις, το έργο ουσιαστικά βρίσκεται στο μηδέν. 

Για το μείζον αυτό ζήτημα έχουν γίνει πολλές συσκέψεις, χωρίς όμως να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος και σύμφωνα με πληροφορίες, το ζήτημα αυτό επρόκειτο να απασχολήσει και τη χθεσινή σύσκεψη στη Θεσσαλονίκη.

Όπως, πάντως, εξηγεί στη «ΜτΚ» στέλεχος της Ελληνικό Μετρό ΑΕ «στο Μετρό ο επιβάτης θα μπαίνει μόνον με ηλεκτρονικό εισιτήριο, χάρτινα δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν». Αναφέρει συγκεκριμένα ότι «ήδη, στους περισσότερους σταθμούς εγκαθίστανται τα ηλεκτρονικά ακυρωτικά μηχανήματα στα οποία θα μπορεί να σκανάρει κάποιος το εισιτήριό του σε ηλεκτρονική μορφή με barcode στο κινητό του τηλέφωνο».

Αυτό σημαίνει πως εάν δεν θα έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του ενιαίου ηλεκτρονικού εισιτηρίου, τότε όσοι θα κάνουν συνδυαστικές μετακινήσεις, με Μετρό και αστικά λεωφορεία, θα πρέπει να εκδίδουν ξεχωριστά εισιτήρια. Πάντως, σε προ ημερών ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο υφυπουργός κ. Ταχιάος εμφανίστηκε καθησυχαστικός ως προς το θέμα του εισιτηρίου. 

Συγκεκριμένα, είχε αναφέρει πως «την τιμή του εισιτηρίου που θα πληρώνουν οι επιβάτες, την ορίζει και θα την ορίζει το κράτος και επαναλαμβάνω πως σε όλα τα σενάρια που έχω δει, οι Θεσσαλονικείς μπορούν να είναι βέβαιοι πως θα μετακινούνται με ένα πολύ φτηνό εισιτήριο, της τάξης αυτού που σήμερα χρεώνει ο ΟΑΣΘ και μάλιστα με μετεπιβιβάσεις μεταξύ των δύο μέσων, του μετρό και των λεωφορείων. 

Τις υπόλοιπες λεπτομέρειες, για παράδειγμα ότι θα μπορούμε να περνάμε τις πύλες του μετρό με μία εφαρμογή στο κινητό, με τον ίδιο τρόπο που πληρώνουμε πλέον με το Wallet, χωρίς την έκδοση φυσικού εισιτηρίου, δηλαδή χάρτινου, θα τις μάθετε στην πορεία, καθώς ο ανάδοχος της κατασκευής, ο operator (η THEMA δηλαδή), ο ΟΣΕΘ, ο ΟΑΣΘ και η Ελληνικό Μετρό ΑΕ θα ολοκληρώνουμε, καθένας με τον δικό του ρόλο και όλοι μαζί από κοινού, τη διαδικασία αναδιάρθρωσης των δημοσίων συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης, που ήδη έχει ξεκινήσει».

Τερματικός σταθμός στη Ν. Ελβετία

Μία ακόμη σημαντική εκκρεμότητα αφορά τον πολυτροπικό σταθμό μετεπιβίβασης στην περιοχή της Νέας Ελβετίας. Το έργο αυτό παρουσιάζει σημαντικές καθυστερήσεις καθώς ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί ούτε καν οι μελέτες. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό προβλέπεται εκεί η κατασκευή ενός μεγάλου συγκοινωνιακού κόμβου ο οποίος θα περιλαμβάνει τον τερματικό σταθμό «Νέα Ελβετία», της βασικής γραμμής του μετρό, έναν σταθμό μετεπιβίβασης για αστικά λεωφορεία, ενώ θα υπάρχει και σταθμός φόρτισης για τα ηλεκτρικά λεωφορεία. 

Θα υπάρχουν επίσης χώροι για τα ταξί, ενώ σχεδιάζεται και η κατασκευή χώρου στάθμευσης οχημάτων (park and ride). Θα είναι χωρητικότητας 500 θέσεων ενώ θα είναι προσβάσιμο από την οδό Ψελλού, αλλά και από την οδό καθ. Ευρυγένη. Αυτό θα διευκολύνει όσους θα έρχονται από περιαστικές περιοχές της ανατολικής Θεσσαλονίκης, προκειμένου να αφήνουν εκεί τα αυτοκίνητά τους για να πάρουν το Μετρό.

Όλα αυτά προϋποθέτουν όμως την επίλυση κάποιων σοβαρών εκκρεμοτήτων. Η πρώτη αφορά τη διάνοιξη της οδού Μιχ. Ψελλού, στο τμήμα από τον ανισόπεδο κόμβο Θεσσαλονίκης-Μουδανιών έως την οδό Παπαναστασίου. Η δεύτερη αφορά την ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων οι οποίες είναι απαραίτητες καθώς ο χώρος των περίπου 12 στρεμμάτων όπου θα κατασκευαστεί ο πολυτροπικός τερματικός σταθμός, έχει διαφορετικούς ιδιοκτήτες αν και τμήμα της έκτασης έχει ήδη απαλλοτριωθεί. Επιπλέον προβλέπονται να γίνουν εργασίες διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου.

Για όλα αυτά, όμως, το μόνο που έχει γίνει είναι η υπογραφή μιας προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΟΣΕΘ, δήμου Θεσσαλονίκης και Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ «τρέχει» ο διαγωνισμός για την ανάθεση της εκπόνησης των απαραίτητων μελετών. Αυτό σημαίνει ότι είναι μάλλον απίθανο ο νευραλγικός πολυτροπικός σταθμός μετεπιβίβασης να είναι έτοιμος με την έναρξη λειτουργίας του Μετρό.