06/12/2023 06:40
Καμία διάθεση για… εκεχειρία δεν δείχνει η ακρίβεια με την «κατάπαυση του πυρός» σε τσέπες και πορτοφόλια να αναβάλλεται για το 2024 και βλέπουμε. Είδη ζωτικής ανάγκης όπως τα τρόφιμα, σημειώνουν συνεχώς ιστορικά υψηλά στις τιμές τους με την επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ να καθίσταται μία δύσκολη εξίσωση για τους πολίτες που επιδίδονται σε κυνήγι, παραπλανητικών πολλές φορές, προσφορών και εκπτώσεων.
Αν καταφύγουμε στα επίσημα στοιχεία θα διαπιστώσουμε το μέγεθος του καυτού προβλήματος. 3% από 3,8% που ήταν τον προηγούμενο μήνα «έγραψε» ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο στην Ελλάδα βάσει των εκτιμήσεων της Eurostat ενώ τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου αναμένεται να αποτυπώσουν αν η ακρίβεια στα τρόφιμα έριξε ταχύτητες τον περασμένο μήνα.
Μειώσεις τιμών τον Οκτώβριο του 2023 σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2023 καταγράφηκαν μόνο σε 14 από τα 60 είδη διατροφής που μετράει η ΕΛΣΤΑΤ, μειώσεις σχεδόν αμελητέες ποσοτικά και ποιοτικά, καθώς αφορούν προϊόντα «δεύτερης διαλογής» στις προτεραιότητες των καταναλωτών. Οι μειώσεις τιμών κυμάνθηκαν από 1,85% στα τσιπς έως 0,08% στα ζυμαρικά, ενώ μειώσεις καταγράφηκαν επίσης σε αλίπαστα ψάρια και κατεψυγμένα λαχανικά.
Είναι ενδεικτικό πως στις νέες ανατιμήσεις στα τρόφιμα οφείλεται σε σημαντικό βαθμό η ανακοπή της πτωτικής πορείας του πληθωρισμού. Τον Οκτώβριο διαμορφώθηκε σε 3,4% από 1,6% τον Σεπτέμβριο, ενώ αύξηση του γενικού δείκτη καταγράφηκε και σε μηνιαία βάση, της τάξης του 0,6%.
Τον Οκτώβριο οι αυξήσεις των τιμών στον κλάδο των τροφίμων έφτασαν στο 9,9% σε ετήσια βάση από 9,4% τον προηγούμενο μήνα. Πρωταγωνιστικό ρόλο για ακόμα ένα μήνα είχε η άνοδος των τιμών σε έλαια-λίπη, φρούτα και λαχανικά.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, στις πέντε πρώτες θέσεις με τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε ετήσια βάση είναι τα έλαια-λίπη 26%, τα φρούτα 20,5%, το μεταλλικό νερό-χυμοί-αναψυκτικά 14,3%, τα λαχανικά 12,3% και τα κρέατα 8,3%. Αξίζει να σταθούμε στο ότι μέσα σε ένα μήνα η τιμή του ελαιόλαδου αυξήθηκε κατά 14,1% και των νωπών φρούτων κατά 8%.
Απορρυπαντικά και καθαριστικά με τις αυξήσεις τιμών να φτάνουν το 12,7% στο εννεάμηνο, «καθάρισαν» στεγνά τα πορτοφόλια. Ακολουθούν τα γαλακτοκομικά και τα υλικά μαγειρικής με αυξήσεις τιμών 10,2%, τα σνακ με αυξήσεις τιμών 9,1% και τα κατεψυγμένα τρόφιμα με άνοδο 9%.
Οι μικρότερες αυξήσεις τιμών στη διάρκεια του 9μήνου σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα καταγράφηκαν στα αλκοολούχα ποτά (3,9%) και στα μη αλκοολούχα (6,9%).
Τον Οκτώβριο σε σχέση με τον Σεπτέμβριο οι τιμές αυξήθηκαν στο ελαιόλαδο 14,05%, στα φρούτα 8,05%, στο φρέσκο γάλα 4,78%, στα αυγά 4,11%, στα τυριά 2,31%, στα παρασκευάσματα με βάση τα ψάρια και τα θαλασσινά 5,38%, στη μαργαρίνη και σε άλλα φυτικά λίπη 2,47%, στον καφέ 1,9%, στα αναψυκτικά 1,74%, στους χυμούς φρούτων 1,6%, στα είδη καθαρισμού και συντήρησης σπιτιού 1,13%, στα άλλα είδη οικιακής χρήσης 1,4% και στα είδη προσωπικής υγιεινής 1,5%.
Οι ευκαιριακές μειώσεις τιμών (καλάθι νοικοκυριού, δράση του υπουργείου ανάπτυξης «μόνιμη μείωση τιμής») χωρίς καμία διάθεση απαξίωσης, είναι σταγόνα στον ωκεανό μέσα στο τσουνάμι της ακρίβειας.
«Εύκολα ανεβαίνουν, δύσκολα πέφτουν οι τιμές»
«Σύμφωνα και με την ΕΛΣΤΑΤ οι αυξήσεις κάθε μήνα αφορούν είδη πρώτης ανάγκης όπως τα τρόφιμα και η στέγαση, η ακρίβεια ταλαιπωρεί τους καταναλωτές και θα συνεχίσει έτσι για καιρό, τα καλάθια και η πρωτοβουλία για μόνιμη μείωση τιμής δεν βοηθούν ιδιαίτερα. Ο πολίτης κάθε μέρα αντικρίζει την πραγματικότητα στα ράφια, στην Ελλάδα όταν ανεβαίνουν οι τιμές δύσκολα κατεβαίνουν ξανά, το βλέπουμε και στη βενζίνη», σημειώνει ο Παναγιώτης Γεωργιάδης εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ).
«Σε αυτό το κλίμα δεν θα βοηθήσει η κατάργηση των προσφορών, ενδεχομένως οι προθέσεις να είναι καλές και επιβάλλεται να πάμε σε μόνιμες μειώσεις τιμών αλλά αν περιοριστούν οι προσφορές κανείς δεν εγγυάται πως ο καταναλωτής θα δει μειώσεις τιμών στο ράφι», συμπληρώνει.
«Μπερδεύουν τους καταναλωτές οι προσφορές, δεν φταίνε τα σούπερ μάρκετ»
«Οι προσφορές προκαλούν σύγχυση και μπερδεύουν τους πολίτες, έτσι λειτουργεί εδώ και χρόνια η αγορά, με στρεβλό τρόπο αλλά την βασική ευθύνη την έχουν οι προμηθευτές και όχι τα σούπερ μάρκετ όπως διακινούν αρκετοί», υποστηρίζει ο πρόεδρος των μικρών και μεσαίων σούπερ μάρκετ, Γιάννης Πηλίδης.
«Πρέπει να υπάρξουν καθαρές τιμές, δεν είναι δυνατό να υπάρχουν τόσες προσφορές που αλλάζουν κάθε τρεις και λίγο, μπερδευόμαστε πολλές φορές κι εμείς. Στην πρωτοβουλία του ΥΠΑΝ για μόνιμη μείωση τιμής συμμετέχουν περί τα 900 προϊόντα, κυρίως πολυεθνικών, με τις μειώσεις στις τιμές να κυμαίνονται από 5-20% μέχρι στιγμής», συμπληρώνει.
ΦΠΑ, ανύπαρκτος ανταγωνισμός, εταιρικά κέρδη και οι τιμές στον Θεό
Μία σειρά από παράγοντες που σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν συμπληρωματικά ο ένας με τον άλλον ανεβάζουν στα ουράνια τις τιμές.
1) Ο ΦΠΑ στα τρόφιμα στην Ελλάδα (24% και 13% ανάλογα με την κατηγορία) κατατάσσει τη χώρα στην έκτη θέση ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ, γεγονός που ασκεί ανοδικές πιέσεις στις τιμές, «γεμίζοντας» παράλληλα τα κρατικά ταμεία σε περιόδους ακρίβειας (υψηλότερες τιμές σημαίνουν υψηλότερους έμμεσους φόρους). Όταν οι διεθνείς τιμές στις πρώτες ύλες πέφτουν, στην Ελλάδα ο υψηλός ΦΠΑ υψώνει «μπλόκο» στις όποιες σκέψεις για μειώσεις στις επιχειρήσεις. Ακόμα βέβαια κι αν μειωθεί ο ΦΠΑ κανείς και σε καμία περίπτωση ο δυσκίνητος κρατικός μηχανισμός, δεν μπορεί να διασφαλίσει πως αυτή τη μείωση θα τη δει στο ράφι ο πολίτης και δε θα την καρπωθούν οι επιχειρήσεις.
2) Η αναταραχή στις αγορές και την προσφορά αγαθών που ξεκίνησε από την πανδημία και συνεχίστηκε με τον πόλεμο, την ώρα που ζήτηση για προϊόντα πρώτης ανάγκης αναγκαστικά παραμένει σε υψηλά επίπεδα (δεν είναι εύκολο κάποιος να μειώσει το γάλα ή το κρέας που καταναλώνει όσο κι αν ανεβεί η τιμή τους), ωθούν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα.
3) Ο λεγόμενος «πληθωρισμός της απληστίας», δηλαδή η πρακτική των επιχειρήσεων να περνούν στα αγαθά που παράγουν αυξήσεις οι οποίες δε δικαιολογούνται σε καμία περίπτωση από τις τρέχουσες συνθήκες στις αγορές. Για παράδειγμα αν μία εταιρεία αντιμετωπίζει άνοδο στην τιμή μίας πρώτης ύλης κατά 10% και το προϊόν που παράγει το πουλήσει σε τιμή αυξημένη κατά 20% υπάρχει πληθωρισμός απληστίας που βοηθά ιδιαίτερα στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. Δεν είναι τυχαίο που παρά το «μοιρολόι» των εταιρειών τροφίμων, εμφάνισαν κέρδη - ρεκόρ για το 2022 με ανάλογη πορεία να καταγράφεται και τη χρονιά που διανύουμε, προφανώς όχι επειδή συγκράτησαν τις τιμές στο μέτρο του εφικτού…
4) Η προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς και ο ισχνός ανταγωνισμός (μικρή σε μέγεθος αγορά με λίγες ελληνικές και ξένες εταιρείες να κάνουν κουμάντο), διαμορφώνουν ολιγοπωλιακές συνθήκες και κατά συνέπεια ο πολίτης καλείται να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη.
5) Η χρονική υστέρηση μεταξύ αλλαγών στις τιμές και αποτύπωσης αυτών στο ράφι. Μία επιχείρηση συγκεντρώνει αποθέματα από ένα συγκεκριμένο προϊόν το οποίο πουλά στο σούπερ μάρκετ με τις τρέχουσες αυξημένες τιμές. Αν υποθέσουμε πως το σούπερ μάρκετ θα το βάλει στο ράφι και θα το πουλήσει μετά από δύο μήνες, ακόμα κι αν τότε οι τιμές είναι πεσμένες, ο καταναλωτής θα το αγοράσει στις πιο «αλμυρές» τιμές που το αγόρασε το σούπερ μάρκετ από την επιχείρηση. Βέβαια οι ταχύτητες στις μεταβολές των τιμών… εκμηδενίζονται όταν πρόκειται αυτές να αυξηθούν, τότε οι διαφορές αποτυπώνονται τάχιστα.
6) Οι μειωμένες αντοχές πολλών επιχειρήσεων να απορροφήσουν αυξήσεις. Μετά από διαδοχικά κύματα ανόδου των τιμών, πλέον δεν είναι εύκολο να συγκρατηθούν οι συνεχείς «απογειώσεις» στα κόστη με αποτέλεσμα ο πολίτης να υφίσταται γρηγορότερα τις αυξήσεις των τιμών. Επιπλέον, η διαρκής αβεβαιότητα αποτρέπει τις εταιρείες από το να κάνουν το βήμα και να μειώσουν τις τιμές (ακόμα κι αν αυτό επιτάσσει η οικονομική λογική) καθώς φοβούνται για τη βιωσιμότητά τους.
7) Η χαμηλή, αν και ταχέως αυξανόμενη, διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην καταναλωτική συνείδηση. Με το μερίδιό τους, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, να κυμαίνεται περίπου στο 25 - 30%, τα επώνυμα προϊόντα αν και ακριβότερα, συνεχίζουν να κυριαρχούν στις αγορές των πολιτών σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, κάτι που συμβάλλει στη διατήρηση υψηλών τιμών.
Ούτε οι λαϊκές γλιτώνουν, τα μπρόκολα… μπροκολάκια
«Μάχη» για να πετύχουν καλύτερες τιμές, ακόμα και στις λαϊκές, δίνουν οι πολίτες με την ακρίβεια να πιάνει περίοπτη θέση στους πάγκους. Μπρόκολο, κουνουπίδι, μανταρίνια, ντομάτες, αγγουράκια, χόρτα οδεύουν συνεχώς σε… ιστορικά υψηλά με τις τιμές το τελευταίο διάστημα ναι μεν να μην απογειώνονται περαιτέρω αλλά η διαμόρφωσή τους σε απαγορευτικά επίπεδα που είχε προηγηθεί «πληγώνει» τα πορτοφόλια.
Σε σχέση με πέρσι, αν ανατρέξουμε στα στοιχεία της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης, 170%(!) αυξημένη είναι η τιμή παραγωγού στα μπρόκολα, 144% στο κουνουπίδι και 25% στα μανταρίνια.
«Δεν παρατηρούνται μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές, σε αγγούρια και ντομάτες καταγράφονται αυξήσεις, οι τιμές στα πράσινα (χόρτα, μαρούλια, κτλ) κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα», εκτιμά ο Άγγελος Δερετζής, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Σωματείων Επαγγελματιών Παραγωγών Πωλητών Λαϊκών Αγορών Μακεδονίας – Θεσσαλίας – Θράκης.
Αρνητικά προμηνύματα
Παράλληλα, τα μηνύματα από πλευράς βιομηχανίας για αποκλιμάκωση τιμών δεν είναι καθόλου ευοίωνα. Σύμφωνα με την έρευνα της Grant Thornton «Greek Business Pulse», το 61% των εγχώριων επιχειρήσεων δηλώνει ότι θα προβεί -πιθανώς- σε αυξήσεις τιμών, ενώ από αυτές που θα προχωρήσουν σε ανατιμήσεις, 2 στις 10 δηλώνουν ότι η αύξηση θα υπερβεί το 10%.
Στα θετικά νέα, μείωση 4,3% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον Σεπτέμβριο φέτος του 2023 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 29,4% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.
Την ίδια στιγμή, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εκροών στη Γεωργία – Κτηνοτροφία (χωρίς επιδοτήσεις) του μηνός Σεπτεμβρίου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, παρουσίασε αύξηση 17,0%. Ο αντίστοιχος δείκτης του Σεπτεμβρίου 2022, σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο 2021, είχε παρουσιάσει αύξηση 10,7%. Η αύξηση του Γενικού Δείκτη Τιμών Εκροών κατά 17,0% τον μήνα Σεπτέμβριο 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, οφείλεται: α) στην αύξηση κατά 18,5% του δείκτη τιμών της φυτικής παραγωγής και κυρίως στη μεταβολή των ομάδων ελαιόλαδο και φρούτα, και β) στην αύξηση κατά 7,3% του δείκτη τιμών της ζωικής παραγωγής.
Με απλά λόγια, το χωράφι προϊδεάζει για νέες αυξήσεις που θα φτάσουν στο ράφι.
Και στο βάθος «καθαρές τιμές» και… Αη - Βασίλης
Να τα ξαναπούν με στόχο να τεθούν σε εφαρμογή συγκεκριμένες παρεμβάσεις για να λειανθούν οι επιπτώσεις των ανατιμήσεων, συμφώνησαν ο υπουργός ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας και οι εκπρόσωποι των σούπερ μάρκετ σε συνάντησή τους την περασμένη Δευτέρα. Ανάλογες συναντήσεις του κ. Σκρέκα θα λάβουν χώρα και με τους προμηθευτές.
Η πρωτοβουλία του ΥΠΑΝ «μόνιμη μείωση τιμής» αποτιμάται σε πρώτη φάση θετικά με τα προϊόντα που συμμετέχουν, θα πωλούνται με μειωμένη τιμή τουλάχιστον 5% για έξι μήνες, να ξεπερνούν τα 1.000.
Σε αυτό το πλαίσιο, το υπουργείο ανάπτυξης επεξεργάζεται μέτρα, θα ισχύσουν από το 2024, που θα επιτύχουν μόνιμα «καθαρές τιμές» στην αγορά με τους πολίτες να καρπώνονται τα οφέλη. Η προσφορά που θα κάνει το σούπερ μάρκετ στα προϊόντα εξετάζεται να πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 30 ημερών ενώ στο τραπέζι μπαίνει και πλαφόν στο ποσοστό της έκπτωσης στα επίπεδα του 10%-15%, ώστε να μειωθεί η απόκλιση μεταξύ της πραγματικής και της πλασματικής τιμής.
Για τις διαβόητες προσφορές «1+1», ενδεχομένως μπει ένα όριο για το πόσα προϊόντα μπορούν να συμμετέχουν. Η «καμπάνα« χτυπά για απορρυπαντικά, είδη προσωπικής υγιεινής, χαρτικά, αναψυκτικά, άλευρα και γαλακτοκομικά προϊόντα που κατά… σύμπτωση πρωταγωνιστούν σε ακρίβεια και προσφορές.
Σε αυτό το κλίμα οι καταναλωτικές ενώσεις κατακλύζονται από καταγγελίες που κάνουν λόγο για προσφορές «απάτη» με την τιμή για παράδειγμα της προσφοράς να κοστίζει το ίδιο με την τιμή αν αγοράσουμε δύο μονάδες ενός προϊόντος μεμονωμένα, χωρίς προσφορά. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις με την όποια έκπτωση να εφαρμόζεται επί αυξημένης τιμής με τον καταναλωτή σε κάθε περίπτωση είτε να μην κερδίζει τίποτα είτε να κερδίζει ελάχιστα.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 03.12.2023
03/12/2023 19:21
03/12/2023 21:20
07/12/2023 06:50
Καμία διάθεση για… εκεχειρία δεν δείχνει η ακρίβεια με την «κατάπαυση του πυρός» σε τσέπες και πορτοφόλια να αναβάλλεται για το 2024 και βλέπουμε. Είδη ζωτικής ανάγκης όπως τα τρόφιμα, σημειώνουν συνεχώς ιστορικά υψηλά στις τιμές τους με την επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ να καθίσταται μία δύσκολη εξίσωση για τους πολίτες που επιδίδονται σε κυνήγι, παραπλανητικών πολλές φορές, προσφορών και εκπτώσεων.
Αν καταφύγουμε στα επίσημα στοιχεία θα διαπιστώσουμε το μέγεθος του καυτού προβλήματος. 3% από 3,8% που ήταν τον προηγούμενο μήνα «έγραψε» ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο στην Ελλάδα βάσει των εκτιμήσεων της Eurostat ενώ τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου αναμένεται να αποτυπώσουν αν η ακρίβεια στα τρόφιμα έριξε ταχύτητες τον περασμένο μήνα.
Μειώσεις τιμών τον Οκτώβριο του 2023 σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2023 καταγράφηκαν μόνο σε 14 από τα 60 είδη διατροφής που μετράει η ΕΛΣΤΑΤ, μειώσεις σχεδόν αμελητέες ποσοτικά και ποιοτικά, καθώς αφορούν προϊόντα «δεύτερης διαλογής» στις προτεραιότητες των καταναλωτών. Οι μειώσεις τιμών κυμάνθηκαν από 1,85% στα τσιπς έως 0,08% στα ζυμαρικά, ενώ μειώσεις καταγράφηκαν επίσης σε αλίπαστα ψάρια και κατεψυγμένα λαχανικά.
Είναι ενδεικτικό πως στις νέες ανατιμήσεις στα τρόφιμα οφείλεται σε σημαντικό βαθμό η ανακοπή της πτωτικής πορείας του πληθωρισμού. Τον Οκτώβριο διαμορφώθηκε σε 3,4% από 1,6% τον Σεπτέμβριο, ενώ αύξηση του γενικού δείκτη καταγράφηκε και σε μηνιαία βάση, της τάξης του 0,6%.
Τον Οκτώβριο οι αυξήσεις των τιμών στον κλάδο των τροφίμων έφτασαν στο 9,9% σε ετήσια βάση από 9,4% τον προηγούμενο μήνα. Πρωταγωνιστικό ρόλο για ακόμα ένα μήνα είχε η άνοδος των τιμών σε έλαια-λίπη, φρούτα και λαχανικά.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, στις πέντε πρώτες θέσεις με τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε ετήσια βάση είναι τα έλαια-λίπη 26%, τα φρούτα 20,5%, το μεταλλικό νερό-χυμοί-αναψυκτικά 14,3%, τα λαχανικά 12,3% και τα κρέατα 8,3%. Αξίζει να σταθούμε στο ότι μέσα σε ένα μήνα η τιμή του ελαιόλαδου αυξήθηκε κατά 14,1% και των νωπών φρούτων κατά 8%.
Απορρυπαντικά και καθαριστικά με τις αυξήσεις τιμών να φτάνουν το 12,7% στο εννεάμηνο, «καθάρισαν» στεγνά τα πορτοφόλια. Ακολουθούν τα γαλακτοκομικά και τα υλικά μαγειρικής με αυξήσεις τιμών 10,2%, τα σνακ με αυξήσεις τιμών 9,1% και τα κατεψυγμένα τρόφιμα με άνοδο 9%.
Οι μικρότερες αυξήσεις τιμών στη διάρκεια του 9μήνου σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα καταγράφηκαν στα αλκοολούχα ποτά (3,9%) και στα μη αλκοολούχα (6,9%).
Τον Οκτώβριο σε σχέση με τον Σεπτέμβριο οι τιμές αυξήθηκαν στο ελαιόλαδο 14,05%, στα φρούτα 8,05%, στο φρέσκο γάλα 4,78%, στα αυγά 4,11%, στα τυριά 2,31%, στα παρασκευάσματα με βάση τα ψάρια και τα θαλασσινά 5,38%, στη μαργαρίνη και σε άλλα φυτικά λίπη 2,47%, στον καφέ 1,9%, στα αναψυκτικά 1,74%, στους χυμούς φρούτων 1,6%, στα είδη καθαρισμού και συντήρησης σπιτιού 1,13%, στα άλλα είδη οικιακής χρήσης 1,4% και στα είδη προσωπικής υγιεινής 1,5%.
Οι ευκαιριακές μειώσεις τιμών (καλάθι νοικοκυριού, δράση του υπουργείου ανάπτυξης «μόνιμη μείωση τιμής») χωρίς καμία διάθεση απαξίωσης, είναι σταγόνα στον ωκεανό μέσα στο τσουνάμι της ακρίβειας.
«Εύκολα ανεβαίνουν, δύσκολα πέφτουν οι τιμές»
«Σύμφωνα και με την ΕΛΣΤΑΤ οι αυξήσεις κάθε μήνα αφορούν είδη πρώτης ανάγκης όπως τα τρόφιμα και η στέγαση, η ακρίβεια ταλαιπωρεί τους καταναλωτές και θα συνεχίσει έτσι για καιρό, τα καλάθια και η πρωτοβουλία για μόνιμη μείωση τιμής δεν βοηθούν ιδιαίτερα. Ο πολίτης κάθε μέρα αντικρίζει την πραγματικότητα στα ράφια, στην Ελλάδα όταν ανεβαίνουν οι τιμές δύσκολα κατεβαίνουν ξανά, το βλέπουμε και στη βενζίνη», σημειώνει ο Παναγιώτης Γεωργιάδης εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ).
«Σε αυτό το κλίμα δεν θα βοηθήσει η κατάργηση των προσφορών, ενδεχομένως οι προθέσεις να είναι καλές και επιβάλλεται να πάμε σε μόνιμες μειώσεις τιμών αλλά αν περιοριστούν οι προσφορές κανείς δεν εγγυάται πως ο καταναλωτής θα δει μειώσεις τιμών στο ράφι», συμπληρώνει.
«Μπερδεύουν τους καταναλωτές οι προσφορές, δεν φταίνε τα σούπερ μάρκετ»
«Οι προσφορές προκαλούν σύγχυση και μπερδεύουν τους πολίτες, έτσι λειτουργεί εδώ και χρόνια η αγορά, με στρεβλό τρόπο αλλά την βασική ευθύνη την έχουν οι προμηθευτές και όχι τα σούπερ μάρκετ όπως διακινούν αρκετοί», υποστηρίζει ο πρόεδρος των μικρών και μεσαίων σούπερ μάρκετ, Γιάννης Πηλίδης.
«Πρέπει να υπάρξουν καθαρές τιμές, δεν είναι δυνατό να υπάρχουν τόσες προσφορές που αλλάζουν κάθε τρεις και λίγο, μπερδευόμαστε πολλές φορές κι εμείς. Στην πρωτοβουλία του ΥΠΑΝ για μόνιμη μείωση τιμής συμμετέχουν περί τα 900 προϊόντα, κυρίως πολυεθνικών, με τις μειώσεις στις τιμές να κυμαίνονται από 5-20% μέχρι στιγμής», συμπληρώνει.
ΦΠΑ, ανύπαρκτος ανταγωνισμός, εταιρικά κέρδη και οι τιμές στον Θεό
Μία σειρά από παράγοντες που σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν συμπληρωματικά ο ένας με τον άλλον ανεβάζουν στα ουράνια τις τιμές.
1) Ο ΦΠΑ στα τρόφιμα στην Ελλάδα (24% και 13% ανάλογα με την κατηγορία) κατατάσσει τη χώρα στην έκτη θέση ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ, γεγονός που ασκεί ανοδικές πιέσεις στις τιμές, «γεμίζοντας» παράλληλα τα κρατικά ταμεία σε περιόδους ακρίβειας (υψηλότερες τιμές σημαίνουν υψηλότερους έμμεσους φόρους). Όταν οι διεθνείς τιμές στις πρώτες ύλες πέφτουν, στην Ελλάδα ο υψηλός ΦΠΑ υψώνει «μπλόκο» στις όποιες σκέψεις για μειώσεις στις επιχειρήσεις. Ακόμα βέβαια κι αν μειωθεί ο ΦΠΑ κανείς και σε καμία περίπτωση ο δυσκίνητος κρατικός μηχανισμός, δεν μπορεί να διασφαλίσει πως αυτή τη μείωση θα τη δει στο ράφι ο πολίτης και δε θα την καρπωθούν οι επιχειρήσεις.
2) Η αναταραχή στις αγορές και την προσφορά αγαθών που ξεκίνησε από την πανδημία και συνεχίστηκε με τον πόλεμο, την ώρα που ζήτηση για προϊόντα πρώτης ανάγκης αναγκαστικά παραμένει σε υψηλά επίπεδα (δεν είναι εύκολο κάποιος να μειώσει το γάλα ή το κρέας που καταναλώνει όσο κι αν ανεβεί η τιμή τους), ωθούν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα.
3) Ο λεγόμενος «πληθωρισμός της απληστίας», δηλαδή η πρακτική των επιχειρήσεων να περνούν στα αγαθά που παράγουν αυξήσεις οι οποίες δε δικαιολογούνται σε καμία περίπτωση από τις τρέχουσες συνθήκες στις αγορές. Για παράδειγμα αν μία εταιρεία αντιμετωπίζει άνοδο στην τιμή μίας πρώτης ύλης κατά 10% και το προϊόν που παράγει το πουλήσει σε τιμή αυξημένη κατά 20% υπάρχει πληθωρισμός απληστίας που βοηθά ιδιαίτερα στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. Δεν είναι τυχαίο που παρά το «μοιρολόι» των εταιρειών τροφίμων, εμφάνισαν κέρδη - ρεκόρ για το 2022 με ανάλογη πορεία να καταγράφεται και τη χρονιά που διανύουμε, προφανώς όχι επειδή συγκράτησαν τις τιμές στο μέτρο του εφικτού…
4) Η προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς και ο ισχνός ανταγωνισμός (μικρή σε μέγεθος αγορά με λίγες ελληνικές και ξένες εταιρείες να κάνουν κουμάντο), διαμορφώνουν ολιγοπωλιακές συνθήκες και κατά συνέπεια ο πολίτης καλείται να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη.
5) Η χρονική υστέρηση μεταξύ αλλαγών στις τιμές και αποτύπωσης αυτών στο ράφι. Μία επιχείρηση συγκεντρώνει αποθέματα από ένα συγκεκριμένο προϊόν το οποίο πουλά στο σούπερ μάρκετ με τις τρέχουσες αυξημένες τιμές. Αν υποθέσουμε πως το σούπερ μάρκετ θα το βάλει στο ράφι και θα το πουλήσει μετά από δύο μήνες, ακόμα κι αν τότε οι τιμές είναι πεσμένες, ο καταναλωτής θα το αγοράσει στις πιο «αλμυρές» τιμές που το αγόρασε το σούπερ μάρκετ από την επιχείρηση. Βέβαια οι ταχύτητες στις μεταβολές των τιμών… εκμηδενίζονται όταν πρόκειται αυτές να αυξηθούν, τότε οι διαφορές αποτυπώνονται τάχιστα.
6) Οι μειωμένες αντοχές πολλών επιχειρήσεων να απορροφήσουν αυξήσεις. Μετά από διαδοχικά κύματα ανόδου των τιμών, πλέον δεν είναι εύκολο να συγκρατηθούν οι συνεχείς «απογειώσεις» στα κόστη με αποτέλεσμα ο πολίτης να υφίσταται γρηγορότερα τις αυξήσεις των τιμών. Επιπλέον, η διαρκής αβεβαιότητα αποτρέπει τις εταιρείες από το να κάνουν το βήμα και να μειώσουν τις τιμές (ακόμα κι αν αυτό επιτάσσει η οικονομική λογική) καθώς φοβούνται για τη βιωσιμότητά τους.
7) Η χαμηλή, αν και ταχέως αυξανόμενη, διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην καταναλωτική συνείδηση. Με το μερίδιό τους, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, να κυμαίνεται περίπου στο 25 - 30%, τα επώνυμα προϊόντα αν και ακριβότερα, συνεχίζουν να κυριαρχούν στις αγορές των πολιτών σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, κάτι που συμβάλλει στη διατήρηση υψηλών τιμών.
Ούτε οι λαϊκές γλιτώνουν, τα μπρόκολα… μπροκολάκια
«Μάχη» για να πετύχουν καλύτερες τιμές, ακόμα και στις λαϊκές, δίνουν οι πολίτες με την ακρίβεια να πιάνει περίοπτη θέση στους πάγκους. Μπρόκολο, κουνουπίδι, μανταρίνια, ντομάτες, αγγουράκια, χόρτα οδεύουν συνεχώς σε… ιστορικά υψηλά με τις τιμές το τελευταίο διάστημα ναι μεν να μην απογειώνονται περαιτέρω αλλά η διαμόρφωσή τους σε απαγορευτικά επίπεδα που είχε προηγηθεί «πληγώνει» τα πορτοφόλια.
Σε σχέση με πέρσι, αν ανατρέξουμε στα στοιχεία της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης, 170%(!) αυξημένη είναι η τιμή παραγωγού στα μπρόκολα, 144% στο κουνουπίδι και 25% στα μανταρίνια.
«Δεν παρατηρούνται μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές, σε αγγούρια και ντομάτες καταγράφονται αυξήσεις, οι τιμές στα πράσινα (χόρτα, μαρούλια, κτλ) κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα», εκτιμά ο Άγγελος Δερετζής, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Σωματείων Επαγγελματιών Παραγωγών Πωλητών Λαϊκών Αγορών Μακεδονίας – Θεσσαλίας – Θράκης.
Αρνητικά προμηνύματα
Παράλληλα, τα μηνύματα από πλευράς βιομηχανίας για αποκλιμάκωση τιμών δεν είναι καθόλου ευοίωνα. Σύμφωνα με την έρευνα της Grant Thornton «Greek Business Pulse», το 61% των εγχώριων επιχειρήσεων δηλώνει ότι θα προβεί -πιθανώς- σε αυξήσεις τιμών, ενώ από αυτές που θα προχωρήσουν σε ανατιμήσεις, 2 στις 10 δηλώνουν ότι η αύξηση θα υπερβεί το 10%.
Στα θετικά νέα, μείωση 4,3% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον Σεπτέμβριο φέτος του 2023 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 29,4% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.
Την ίδια στιγμή, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εκροών στη Γεωργία – Κτηνοτροφία (χωρίς επιδοτήσεις) του μηνός Σεπτεμβρίου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, παρουσίασε αύξηση 17,0%. Ο αντίστοιχος δείκτης του Σεπτεμβρίου 2022, σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο 2021, είχε παρουσιάσει αύξηση 10,7%. Η αύξηση του Γενικού Δείκτη Τιμών Εκροών κατά 17,0% τον μήνα Σεπτέμβριο 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2022, οφείλεται: α) στην αύξηση κατά 18,5% του δείκτη τιμών της φυτικής παραγωγής και κυρίως στη μεταβολή των ομάδων ελαιόλαδο και φρούτα, και β) στην αύξηση κατά 7,3% του δείκτη τιμών της ζωικής παραγωγής.
Με απλά λόγια, το χωράφι προϊδεάζει για νέες αυξήσεις που θα φτάσουν στο ράφι.
Και στο βάθος «καθαρές τιμές» και… Αη - Βασίλης
Να τα ξαναπούν με στόχο να τεθούν σε εφαρμογή συγκεκριμένες παρεμβάσεις για να λειανθούν οι επιπτώσεις των ανατιμήσεων, συμφώνησαν ο υπουργός ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας και οι εκπρόσωποι των σούπερ μάρκετ σε συνάντησή τους την περασμένη Δευτέρα. Ανάλογες συναντήσεις του κ. Σκρέκα θα λάβουν χώρα και με τους προμηθευτές.
Η πρωτοβουλία του ΥΠΑΝ «μόνιμη μείωση τιμής» αποτιμάται σε πρώτη φάση θετικά με τα προϊόντα που συμμετέχουν, θα πωλούνται με μειωμένη τιμή τουλάχιστον 5% για έξι μήνες, να ξεπερνούν τα 1.000.
Σε αυτό το πλαίσιο, το υπουργείο ανάπτυξης επεξεργάζεται μέτρα, θα ισχύσουν από το 2024, που θα επιτύχουν μόνιμα «καθαρές τιμές» στην αγορά με τους πολίτες να καρπώνονται τα οφέλη. Η προσφορά που θα κάνει το σούπερ μάρκετ στα προϊόντα εξετάζεται να πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 30 ημερών ενώ στο τραπέζι μπαίνει και πλαφόν στο ποσοστό της έκπτωσης στα επίπεδα του 10%-15%, ώστε να μειωθεί η απόκλιση μεταξύ της πραγματικής και της πλασματικής τιμής.
Για τις διαβόητες προσφορές «1+1», ενδεχομένως μπει ένα όριο για το πόσα προϊόντα μπορούν να συμμετέχουν. Η «καμπάνα« χτυπά για απορρυπαντικά, είδη προσωπικής υγιεινής, χαρτικά, αναψυκτικά, άλευρα και γαλακτοκομικά προϊόντα που κατά… σύμπτωση πρωταγωνιστούν σε ακρίβεια και προσφορές.
Σε αυτό το κλίμα οι καταναλωτικές ενώσεις κατακλύζονται από καταγγελίες που κάνουν λόγο για προσφορές «απάτη» με την τιμή για παράδειγμα της προσφοράς να κοστίζει το ίδιο με την τιμή αν αγοράσουμε δύο μονάδες ενός προϊόντος μεμονωμένα, χωρίς προσφορά. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις με την όποια έκπτωση να εφαρμόζεται επί αυξημένης τιμής με τον καταναλωτή σε κάθε περίπτωση είτε να μην κερδίζει τίποτα είτε να κερδίζει ελάχιστα.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 03.12.2023
ΣΧΟΛΙΑ