Περισσότερες από 300 κακοποιημένες γυναίκες επισκέπτονται κάθε χρόνο το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών που λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη. Από την αρχή της λειτουργίας του, το 2013, το κέντρο έχει δεχτεί 3431 γυναίκες. Κάποιες γυναίκες επιστρέφουν στο κέντρο, καθώς ακόμη και μετά τον χωρισμό και την απομάκρυνση από την σχέση ο πρώην σύζυγος ή σύντροφος εντοπίζει τη γυναίκα και συνεχίζει την κακοποιητική του συμπεριφορά. Κάποιες άλλες γιατί και η επόμενη σχέση που έκαναν ήταν μια σχέση βίας.

Ζητούν βοήθεια γυναίκες ακόμα και 70 ετών

Πότε αποφασίζει μια γυναίκα να ζητήσει βοήθεια; Την πρώτη φορά που ο σύντροφος της θα σηκώσει χέρι; Ή όταν πια η κατάσταση φτάσει στο μη παρέκει;

Δεν υπάρχει "κανόνας", είναι καθαρά υποκειμενικό, όταν η ίδια η γυναίκα νιώσει έτοιμη για αυτό το βήμα, εξηγεί η κ. Φωστηρία Αμανατίδου, ψυχολόγος στο Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Θεσσαλονίκης. Όπως λέει, το πρώτο βήμα είναι να αντιληφθεί ότι αυτό που ζει δεν είναι "φυσιολογικό" και ότι δεν "φταίει" η ίδια για αυτό που συμβαίνει. "Δεν είναι καθόλου εύκολο να απεγκλωβιστεί μια γυναίκα από κακοποιητικές συμπεριφορές, μπορεί να μην αναγνωρίζει καν τη βία, ειδικά αν δεν πρόκειται για σωματική βία που είναι εμφανής. Είναι πιο δύσκολο να αντιληφθεί ότι δέχεται λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική, οικονομική βία. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι γυναίκες μένουν σε μια κακοποιητική σχέση: η ενοχή και η απόδοση ευθύνης, το στερεότυπο ότι φταίει που 'διέλυσε' το σπίτι της, το τι θα πει ο κόσμος, η οικονομική εξάρτηση από τον σύντροφο, το συναίσθημα ότι είναι αβοήθητη και αδύναμη, ο φόβος ή οι απειλές που μπορεί να δέχεται η ίδια ή η πατρική της οικογένεια. Έχουμε και περιπτώσεις γυναικών που έχουν υποστεί για χρόνια τη βία και απευθύνονται σε εμάς σε μεγάλες σε ηλικία, 65 ή 70 ετών".

Η παγίδα του "μήνα του μέλιτος"

Συχνά η κακοποιημένη γυναίκα συνεχίζει να τρέφει συναισθήματα για τον σύζυγο ή σύντροφο κι αυτό να την εμποδίζει να πάρει την απόφαση να απομακρυνθεί από το κακοποιητικό περιβάλλον. "Πολλές φορές ένας άνθρωπος δεν έχει συνεχώς βίαιη συμπεριφορά, υπάρχουν και διαστήματα που ονομάζονται 'μήνας του μέλιτος' που φαίνεται να δείχνει μεταμέλεια. Τότε δημιουργείται ελπίδα στη γυναίκα που σκέφτεται ότι 'πρέπει να κάνω κι ετών ένα βήμα'. Όταν μετά ακολουθεί ξανά βία δημιουργείται στη γυναίκα σύγχυση και ενοχές ότι φταίει η ίδια, ότι κάτι δεν έκανε σωστά και διεκόπη ο 'μήνας του μέλιτος'" σημειώνει η κ. Αμανατίδου

Είναι δεδομένο ότι ένας άντρας που "σηκώνει χέρι" μία φορά θα το επαναλάβει; "Δεν είναι ότι μια φορά δικαιολογείται, τη δεύτερη, την τρίτη δικαιολογείται. Πότε γίνεται βία, την 13η φορά; Εμείς λέμε στις γυναίκες ότι η βία δεν είναι αποδεκτή η βία ούτε από την πρώτη φορά. Από τη στιγμή που έγινε μια φορά αυτό συνήθως επαναλαμβάνεται" λέει η κ. Αμανατίδου. "Δεν είναι η κακιά στιγμή, η βία είναι επιλογή" προσθέτει. Ακόμα και αν αυτός που ασκήσει τη βία ήταν εκτός εαυτού, δεν μπόρεσε να διαχειριστεί το θυμό του ή ήταν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών, και άρα "δεν ήταν ο εαυτός του"; "Και αυτό είναι επιλογή" μας απαντά κατηγορηματικά η ψυχολόγος του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών Θεσσαλονίκης.

Οι ενδείξεις

Οι ενδείξεις ότι μια σχέση είναι κακοποιητική είναι πολλές. "Αν κάποιος χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς και βρισιές, αν υποτιμά και επικρίνει τη γυναίκα, αν δείχνει υπερβολική ζήλια και κτητικότητα, αν ασκεί εξουσιαστική και ελεγκτική συμπεριφορά. Αν λειτουργεί έντονα απαιτητικά αναφορικά με την σεξουαλικέ επαφή ή αν απαιτεί επαφή χωρίς συναίνεση. Αν έχει στερεοτυπικές απόψεις για τις γυναίκες και τους άνδρες. Αν είχε κατά το παρελθόν κακοποιήσει άλλες γυναίκες. Αν προσπαθεί να απομονώσει τη γυναίκα από το συγγενικό και φιλικό της περιβάλλον, αν προσπαθεί να την αποστερεί από οικονομικούς πόρους και της παίρνει τα χρήματα. Αν της αποδίδει ευθύνες για το καθετί, αν έχει έντονα ξεσπάσματα θυμού, αν σπάει αντικείμενα που έχουν για την ίδια συναισθηματική αξία. Ακόμα και αν επιδεικνύει σκληρότητα σε ζώα αυτό είναι ένα καμπανάκι γιατί πιθανότατα θα κάνει το ίδιο και σε ανθρώπους".

Τα συναισθήματα που νιώθουν οι γυναίκες που υφίστανται σωματική, ή άλλους είδους βία |είναι συνήθως ντροπή, ενοχή, θλίψη. άγχος φόβος, αγωνία. Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση γιατί ο σύντροφος προσπαθεί να την υποτιμήσει και να την εκμηδενίσει" αναφέρει η κ. Αμανατίδου.

Σε αυτό το συναισθηματικό περιβάλλον, το πιο δύσκολο από όλα είναι η συνειδητοποίηση της κατάστασης και η προσπάθεια απεγκλωβισμού. Σε αυτό το πρώτο βήμα είτε η γυναίκα απευθυνθεί στο συγγενικό και φιλικό της περιβάλλον είτε χτυπήσει την πόρτα ενός ειδικού το σημαντικό είναι "να την ακούσουμε χωρίς να την κρίνουμε" τονίζει η κ. Αμανατίδου.

Στόχος η ενδυνάμωση

Οι κακοποιημένες γυναίκες που περνούν το κατώφλι του συμβουλευτικού κέντρου δεν ανήκουν σε μια κοινωνική ομάδα, δεν είναι απαραίτητα χαμηλού οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου. "Βία υπάρχει σε όλα τα επίπεδα, δεν κάνει διάκριση ανάλογα με το μορφωτικό ή οικονομικό επίπεδο.

Στο συμβουλευτικό κέντρο υπάρχουν κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι και νομικοί. Αρχικά ένας κοινωνικός λειτουργός θα κάνει την αρχική εκτίμηση της κατάστασης και θα την κατευθύνει αν χρειαστεί σε κάποιον ξενώνα φιλοξενίας, θα την καθοδηγήσει αν έχει οικονομικές ανάγκες, αν πρέπει να λύσει πρακτικά προβλήματα, αν χρειάζεται να αιτηθεί για επιδόματα κ.α.

Στη συνέχεια θα την παρασχεθεί ψυχολογική στήριξη και νομική καθοδήγηση σχετικά με τα δικαιώματα και τις ενέργειες, στις οποίες μπορεί να προβεί. "Υπάρχουν περιπτώσεις που μια γυναίκα μπορεί να εξακολουθεί να δικαιολογεί τη βία, αλλά το ότι έφτασε να αναζητήσει βοήθεια είναι πολύ σημαντικό, σημαίνει ότι αντιλαμβάνεται ότι αυτό που βιώνει δεν είναι αποδεκτό. Μέσα από τις συνεδρίες εμείς μιλάμε για την έμφυλη βία, για τα στερεότυπα. Η συμβουλευτική δεν καθοδηγεί τη γυναίκα στο τι να κάνει. Η ευθύνη της ζωής της είναι δίκη της. Εμείς εστιάζουμε σε αυτό που θέλει, ώστε να πάρει τις αποφάσεις της όταν νιώσει έτοιμη. Ο στόχος μας είναι η ενδυνάμωση της κακοποιημένης γυναίκας. Θέλουμε να σταθεί στα πόδια της, να κάνει υγιείς σχέσεις" εξηγεί η κ. Αμανατίδου.

Οι γυναίκες μπορεί να παρακολουθούν κύκλους συνεδριών, μπορεί να σταματήσουν και να επανέλθουν σε άλλη φάση της ζωής τους. "Υπάρχουν γυναίκες που φεύγουν και κάνουν άλλα βήματα στη ζωή τους ή μένουν και διαχειρίζονται την κατάσταση μέσα στο σπίτι. Έχει να κάνει με την ετοιμότητα της ίδιας. Συνήθως αν από πριν δεν ήταν υγιής η σχέση, όταν η γυναίκα αρχίσει να υπερασπίζεται τον εαυτό της και να διεκδικεί, αυτό δεν αρέσει στο σύντροφο..."

Το Συμβουλευτικό Κέντρο λειτουργεί στην οδό Αλεξανδρουπόλεως 10 (περιοχή δυτικής εισόδου Θεσσαλονίκης ) υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ισότητας Φύλων και λειτουργεί υπό την εποπτεία του ΚΕΘΙ. Μπορείτε να επικοινωνείτε στα τηλέφωνα2310528984, 2310528988 ή στο mail thessaloniki@isotita.gr.

Επίσης σε 24ωρη βάση λειτουργεί η Τηλεφωνική Γραµµή SOS 15900 της ΓΓΙΦ που προσφέρει υπηρεσίες ενηµέρωσης και τηλεφωνικής συµβουλευτικής σε γυναίκες θύµατα βίας