Η βασική αίσθηση με την οποία η τέχνη μπορεί να γίνει αντιληπτή σε βάθος είναι σίγουρα η όραση. Τι γίνεται όμως με τους ανθρώπους που δυσκολεύονται ή δεν μπορούν να δουν καθόλου; Ένα πιλοτικό πρόγραμμα με τίτλο «Mind’s Eye/ Ψηλαφώντας την τέχνη» δίνει τώρα τη δυνατότητα σε τυφλούς ή άτομα με μειωμένη όραση να νιώσουν και να θαυμάσουν τα έργα τέχνης, χωρίς να υστερούν σε σχέση με τους υπόλοιπους συνανθρώπους μας.

Η πρωτοβουλία που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του START – Create Cultural Change εφαρμόζεται για πρώτη φορά στο χώρο και τη συλλογή του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών – Παράρτημα Θεσσαλονίκης. Μέσα από αυτή, η αφή και η ακοή λειτυργούν ως οι κύριες αισθήσεις στη μουσειακή εμπειρία για τους ανθρώπους αυτούς.

Οι διαφορετικές πρακτικές αναπαραγωγής των έργων

Έτσι, με έναν οδηγό όδευσης, αλλά και με βοηθήματα και απτικούς χάρτες τα άτομα με μειωμένη ή καθόλου όραση θα μπορούν να περιηγηθούν μέσα στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που βρίσκεται εντός της ΔΕΘ – Helexpo και να γνωρίσουν δέκα διάσημα έργα της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας. «Επιλέξαμε διαφορετικές πρακτικές αναπαραγωγής των έργων. Οι εφαρμογές αλλάζουν ανάλογα με το τι έχουμε στα χέρια μας κάθε φορά. Όλα όμως έχουν ως κοινό παρανομαστή τις νέες τεχνολογίες. Δύο έργα από αυτά έχουν αναπαραχθεί με τρισδιάστατες εκτυπώσεις, οπότε βλεπουμε πώς η διαδικασία της πιστής αναπαραγωγής λειτουργεί για την αντιγραφή και πώς το υλικό συμβάλει στο να ανιχνεύσουμε κάποιες ποιότητες. Δύο είναι με εκτύπωση σε πλέξι γκλας με ανάγλυφη γραφή, όπου τονίζουμε τα περιγράμματα έχοντας από πίσω και φωτογραφία που βοηθάει και τα άτομα με χαμηλη όραση. Ένα έργο είναι lazer cut με πλέξι γκλας, ενώ, τέλος, θα γίνουν άλλα τρία που τα ονομάζουμε μουσειοπαιδαγωγικά διαδραστικά κουτιά, τα οποία είναι έργα του Τάκη, όπου πάνω θα υπάρχει το αντίγραφο και γύρω γύρω θα υπάρχουν πεδία όπου μπορεί κάποιος να αλληλεπιδράσει. Επίσης, θα αγγίξουμε και δύο πρωτότυπα έργα γιατί η επαφή με το πρωτότυπο είναι πάντα το ιδανικό», λέει στο makthes.gr η ιστορικός τέχνης – επιμελητρια Στέλα Αναστασάκη που σχεδίασε όλη τη δράση.

Επιπρόσθετα η εμπειρία της αφής συμπληρώνεται με την εμπειρία της ακοής, αφου οι επισκέπτες μπορούν να σκανάρουν με το κινητό τους τον κωδικό που βρίσκεται στη λεζάντα του έργου και να έχουν πρόσβαση στην ακουστική περιγραφή του. «Αν δεν έχουν κινητό θα υπάρχουν στον χώρο mp3 players που με ακουστικά οι χρήστες θα έχουν τη δυνατότητα να ακούσουν ένα ένα τα κομμάτια την ώρα που ψηλαφούν τα έργα. Έτσι η εμπειρία είναι πιο ολοκληρωμένη», τονίζει η κ. Αναστασάκη.

Μια διαδικτυακη συζήτηση ως προάγγελος

Το πρόγραμμα, που επρόκειτο να αρχίσει τη λειτουργία του στις 28 Μαρτίου, χτυπήθηκε από την πανδημία, όπως εκατοντάδες άλλες δράσεις ανά την Ελλάδα, και αναβλήθηκε. Τώρα οι διοργανωτές ευπελπιστούν ότι θα είναι σε θέση να εκκινήσει με όλα τα μέτρα προφύλαξης και τις αποστάσεις ασφαλείας που απαιτούνται, μετά τις 15 Ιουνίου, που θα είναι ανοιχτά τα μουσεία σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες. Κατόπιν αυτού το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί σε μόνιμη βάση στον χώρο του MOMus

Προς το παρόν ένας προάγγελός του είναι η συνάντηση «Τέχνη και Συμπερίληψη ατόμων με οπτική αναπηρία: Πρακτικές και προτάσεις για εφαρμογή» που θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά (μέσα από την πλατφόρμα Zoom) το Σάββατο 16 Μαΐου (Δηλώσεις συμμετοχής εδώ https://bit.ly/2SAYF52). Στο πλαίσιό της προσκεκλημένοι ομιλητές από φορείς του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και της κοινότητας ατόμων με οπτική αναπηρία, από διάφορες πόλεις της Ελλάδας, μοιράζονται την εμπειρία τους και παρουσιάζουν προτάσεις και πρακτικές που προωθούν τη συμπερίληψη. «Ο αρχικός στόχος ήταν να δώσουμε συμβουλές για το θέμα της προσβασιμότητας, αλλά ουσιαστικά θα κάνουμε μια πρώτη κρούση προσπαθώντας να πιέσουμε και την Πολιτεία να θέσει κάποιες προδιαγραφές γενικότερα γιατί αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτε. Θεωρώ ότι το ελάχιστο που μπορεί να γίνει συνολικά είναι να δοθεί τουλάχιστον μια οδηγία ότι όλα τα web sites είναι προσβάσιμα σε άτομα με οπτική αναπηρία», καταλήγει η κ. Αναστασάκη.

Δείτε εδώ δύο βίντεο για το πώς λειτουργεί το πρότζεκτ