Γάμοι, σχέσεις, μεγάλοι έρωτες, πολύ πιο συχνά από όσο θα ελπίζαμε, έρχονται σε ένα τέλος και τη θέση τους παίρνουν άνθρωποι μόνοι, πληγωμένοι, που όταν είναι πια πολύ αργά, προσπαθούν να καταλάβουν τι πήγε στραβά, που έφταιξαν, τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να προλάβουν το τέλος.

Κάθε σχέση είναι διαφορετική. Διαφορετικοί άνθρωποι, διαφορετικοί χαρακτήρες, διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικές δυναμικές. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι πολύ δύσκολο να προκαταβάλουμε πως μια σχέση μπορεί να εξελιχθεί, αν θα έχει διάρκεια, ποια θα είναι η πορεία της. Τελείως διαφορετικοί μπορεί να μοιάζουν και οι λόγοι που οι άνθρωποι μπορεί να επιλέξουν να ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους, ύστερα από χρόνια κοινής πορείας.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποια πράγματα, τα οποία έχει αποδειχτεί πως αν είναι παρόντα σε μία σχέση, τότε οι πιθανότητες αυτή να ευδοκιμήσει, μειώνονται δραματικά. Το κακό είναι ότι αυτά παρατηρούνται σε πολλές σχέσεις. Το καλό είναι πως αν τα εντοπίσουμε έγκαιρα και προσπαθήσουμε συνειδητά να τα διορθώσουμε, τότε οι προοπτικές για το μέλλον της σχέσης μας γίνονται πολύ καλύτερες και πιο αισιόδοξες.

Κάθε σχέση έχει τις προστριβές της και προβλήματα επικοινωνίας προκύπτουν αναπόφευκτα σε κάποια φάση για όλους, όμως υπάρχουν τέσσερα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που αν είναι παρόντα, τότε τα πράγματα έχουν πάρει σίγουρα την κάτω βόλτα. Οι συνέπειες τους μπορεί να είναι δυνητικά καταστροφικές για το ζευγάρι, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο να συμβεί, αν και εφόσον οι σύντροφοι έχουν την ωριμότητα να τα αναγνωρίσουν, να παραδεχτούν το βάρος της ευθύνης του καθενός και να προσπαθήσουν να τα αντικαταστήσουν με πιο υγιείς και λειτουργικές συνήθειες και συμπεριφορές.

Ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά:

1. Κριτική. Και με τον όρο κριτική δεν εννοώ σε καμία περίπτωση την εποικοδομητική ανατροφοδότηση μου μπορεί να κάνουμε στο σύντροφο μας ή τα παράπονα που μπορεί να έχουμε από αυτόν. Σε αντίθεση με την «κακή» κριτική, αυτά, αν και έχουν όντως αρνητική διάθεση και χροιά, αφορούν τρόπους που χρησιμοποιεί κάποιος για να εκφράσει την ανησυχία του ή την ενόχληση σου αναφορικά με ένα συγκεκριμένο θέμα ή κατάσταση. Η «κακή» κριτική, όπως την εννοώ εδώ, που μπορεί να είναι άκρως επιζήμια, βασίζεται στην απολυτότητα και στρέφεται όχι ενάντια σε ένα συγκεκριμένο γεγονός ή συμπεριφορά, αλλά αμφισβητεί το άλλο άτομο και το χαρακτήρα του συνολικά. Όταν κάνουμε πολύ εύκολα γενικεύσεις του τύπου: «είσαι πάντα καθυστερημένος», «είσαι πολύ εγωιστής και δε με ακούς ποτέ», απομακρυνόμαστε από ένα συγκεκριμένο γεγονός και προσδίδουμε στον άλλον μια μόνιμη και αρνητική ιδιότητα. Αντί να αναγνωρίζουμε και να εστιάζουμε σε μια συγκεκριμένη ανησυχία μας ή ενόχληση μας για κάτι πολύ συγκεκριμένο (π.χ. «με πείραξε και με στεναχώρησε το ότι άργησες στο ραντεβού μας), μειώνουμε την αξία του άλλου συνολικά σαν άτομο. Αν όμως αυτό το κάνουμε συστηματικά, τότε ο άλλος αργά ή γρήγορα, θα αρχίσει να νιώθει πληγωμένος, να νιώθει πως τον απορρίπτουμε ή ακόμη χειρότερα, του επιτιθέμεθα. Και αυτό μπορεί να είναι «πρόσκληση» για μια σειρά από άλλες καταστροφικές συμπεριφορές.
2. Περιφρόνηση ή απέχθεια. Πρόκειται για φυσικό επακόλουθο της «κακής» κριτικής. Ο σύντροφος που ασκεί συχνά αρνητική κριτική, εκτός από το ότι μειώνει τον άλλο, σταδιακά αρχίζει να πείθει τον εαυτό του πως ο ίδιος είναι ανώτερος. Και σε μία σχέση, για να είναι υγιής, οι σύντροφοι πρέπει να είναι και να νιώθουν ίσοι. Όταν ένας από τους δύο αρχίζει να νιώθει καλύτερος από τον άλλο, συνειδητά ή ασυνείδητα θα προσπαθήσει να ενισχύσει αυτή την αίσθηση, κάνοντας τον άλλο να νιώθει όλο και πιο ανάξιος. Και τότε καλωσορίζουμε τη σκληρότητα και το σαρκασμό. Η περιφρόνηση δεν πληγώνει τον άλλο μόνο συναισθηματικά. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι έχει επιζήμιες συνέπειες και στη σωματική μας υγεία, ίσως γιατί το χρόνιο άγχος που μπορεί να προκαλέσει μια τοξική σχέση, εξασθενεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
3. Και ύστερα έρχεται η άμυνα. Όταν κάποιος γίνεται δέκτης συνεχούς κριτικής, αναπόφευκτα θα έρθει η ώρα που θα νιώσει την ανάγκη να αμυνθεί. Ο σύντροφος που δέχεται την επίθεση μπορεί να καταφύγει σε μία σειρά από δικαιολογίες (σχεδόν πάντα παιδικές), σε μια απόπειρα να δικαιολογηθεί γι’ αυτό που ο άλλος τον κατηγορεί, χωρίς να προσπαθήσει να αναλάβει προσωπικά την ευθύνη και φυσικά χωρίς να κάνει καμία προσπάθεια να δει τα πράγματα από τη μεριά του άλλου ή να τα διορθώσει. Αν και αυτό είναι απόλυτα κατανοητό, τέτοιου είδους άμυνα είναι αδύνατον να λειτουργήσει προς επίλυση οποιασδήποτε διαφοράς. Αντίθετα, μπορεί να πυροδοτήσει επιπρόσθετα αισθήματα απέχθειας και να οδηγήσει σε μια ατέρμονη και καταστροφική επίρριψη ευθυνών για το ποιος φταίει.
4. Απόσυρση. Αυτή έρχεται σα συνέπεια των άλλων συμπεριφορών και μπορεί να αφορά τον έναν ή και τους δύο συντρόφους. Συνήθως, σαν απάντηση στον αρνητισμό και την ένταση που μπορεί να δημιουργήσουν οι παραπάνω συμπεριφορές, κάποιος μπορεί να σταματήσει κάθε προσπάθεια επικοινωνίας ή αλληλεπίδρασης και να αποσυρθεί στο δικό του κόσμο. Αντί να προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση ή να ζητήσει βοήθεια, κάποιος μπορεί απλά να προσπαθεί να ξεφύγει από την κατάσταση, μέσω της απόσυρσης. Στην ουσία, αυτό περιγραφεί μια κατάσταση που κάποιος μπορεί να είναι φυσικά παρών, όμως στην πραγματικότητα απουσιάζει.

Οπότε τώρα τι;

Το ότι μπορεί μια σχέση να βρίσκεται αντιμέτωπη με τέτοιες προβληματικές συμπεριφορές, δε σημαίνει πως απαραίτητα θα λήξει. Αν μάλιστα οι σύντροφοι επιλέγουν να είναι ακόμη μαζί, αυτό σημαίνει πως ακόμη υπάρχει αγάπη, άρα με καλή διάθεση και όρεξη για δουλειά, τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο. Για να γίνει αυτό, αυτό που χρειάζεται είναι πρώτα και κύρια να αναγνωρίσουμε την παρουσία αυτών των συμπεριφορών στη σχέση μας, χωρίς να εθελοτυφλούμε και χωρίς να φοβόμαστε να αναλάβουμε το μερίδιο της προσωπικής μας ευθύνης. Και ύστερα να αποφασίσουμε πως ήρθε η ώρα να προσπαθήσουμε να αντικαταστήσουμε αυτές τις συμπεριφορές, με άλλες, πιο θετικές και λειτουργικές. Κάποια τέτοια παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι:

1. Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για κάτι που μας ενοχλεί, αντί να το διατυπώνουμε με τη μορφή κατηγορίας προς τον άλλο, ας προσπαθούμε να κάνουμε διατυπώσεις που αφορούν εμάς και το πώς η αρνητική συμπεριφορά του άλλου μας κάνει να αισθανόμαστε.
2. Ας προσπαθούμε να θυμόμαστε τη σπουδαιότητα του να εκφράζουμε την αγάπη και την ευγνωμοσύνη μας προς το σύντροφο μας. Κι αυτό το λέω γιατί όλοι μας έχουμε την τάση να εστιάζουμε στα αρνητικά και όσα μας ενοχλούν και να θεωρούμε τα θετικά, αυτονόητα. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Τα καλά που εισπράττουμε, πρέπει πρώτα να τα αναγνωρίζουμε και ύστερα να ευχαριστούμε τον άλλο που μας τα προσφέρει. Μπορεί να αγαπάμε το σύντροφο μας. Πρέπει όμως και να του το λέμε.
3. Ας μη φοβόμαστε να αναλάβουμε την ευθύνη για τα λάθη μας. Και ας μη φοβόμαστε να ζητήσουμε συγγνώμη. Δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, ακριβώς το αντίθετο μάλιστα. Είναι ένδειξη δύναμης και ωριμότητας.
4. Ας μη ξεχνάμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας και τις ανάγκες του.

Contact info: Βασιλέως Ηρακλείου 47

Τ. 6974580769

Email: pantelidoukofidou@gmail.com