Σε λίγο θα κλείσουν δύο χρόνια από τότε που η Σοφία, νοήμον ρομπότ προηγμένης τεχνολογίας, παρότι ασκεπής, απέκτησε υπηκοότητα εκεί που οι γυναίκες κυκλοφορούν με μπούρκα και έχουν περιορισμένες ελευθερίες.

Στην ίδια χώρα, τη Σαουδική Αραβία, βρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραμμα ανοικοδόμησης της ΝΕΟΜ 2030, μιας μεγάπολης τεραστίων διαστάσεων στην έρημο της Ερυθράς Θάλασσας, που θα είναι λειτουργικά φιλική στο περιβάλλον, καθώς θα τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά θα εξυπηρετείται από ανθρωποειδή. 

Τα σχέδια δεν αφορούν σενάριο κάποιου σύγχρονου Ίαν Φλέμινγκ, καθώς παρουσιάζονται από την κυβέρνηση ενώπιον των θεσμικών εκπροσώπων των παγκόσμιων οργανισμών και των μεγαλύτερων εταιρειών τεχνολογίας.

Ελεγχόμενες ερευνητικές μονάδες και ανεξέλεγκτες εταιρείες προχωρούν σε εφαρμογές που οδηγούν στον «επαυξημένο άνθρωπο» με συνθετικά μέλη και εσωτερικά όργανα που θα ελέγχονται από τον εγκέφαλο ή τη «διεπαφή» του με συστοιχίες υπολογιστών.

Τα παιδιά με τρεις γενετικούς γονείς γεννιούνται ήδη στη Μεγάλη Βρετανία νομίμως. Σχετική άδεια πειραματικής εφαρμογής έχει ήδη δοθεί και σε ιδιωτική μονάδα εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα.

Και εάν η σούπερ Σοφία δεν μας έχει ακόμα επισκεφθεί, η βελτίωση της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων με τεχνητά μέλη γίνεται με ανακούφιση αποδεκτή από το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων. Η δε έννοια της, μέχρι πρότινος, «εικονικής πραγματικότητας» σβήνει, καθώς αντικαθίσταται από την καινούργια και αυτονόητη πλέον καθημερινότητά μας. 

Το cloud computing, οι αυτόματες μεταφορές, η τρισδιάστατη εκτύπωση, η φαρμακογονιδιωματική, η προηγμένη επιστήμη των υλικών είναι εφαρμογές που ήδη χρησιμοποιούμε. Στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, επάνω μας. Το μέλλον είναι ήδη εδώ. Με καινούργια πρότυπα ζωής, συγκλονιστικές ευκαιρίες και αδιανόητους κινδύνους για κάθε χώρα, για τον πλανήτη, για τους ανθρώπους ως είδος. 

Όσο και εάν αποφεύγουμε να το συνειδητοποιήσουμε, όλα αυτά καθορίζουν με έναν καινούργιο τρόπο τις ατομικές και συλλογικές ανάγκες προσαρμογής, αναπτυξιακών σχεδίων και κατ’ επέκταση τους τρόπους διακυβέρνησης.

Αυτονόητα, θέτουν άλλες προτεραιότητες για τις κατευθύνσεις και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των ερευνητικών μας κέντρων. Άλλες αξιολογήσεις, άλλες πολιτικές προσεγγίσεις.

Μόνο αν αντιπαραβάλουμε όλα αυτά με την ελλαδική μας πραγματικότητα, θα αναγνωρίσουμε το αυτοκτονικό μας σύνδρομο. Απέναντι στους εαυτούς μας και τα παιδιά μας.

Στην παιδεία, στην έρευνα, στην παραγωγή, στην πολιτική.

Το μέλλον περιμένει εδώ και χρόνια έξω από την πόρτα μας. Τα περισσότερα παιδιά που ήξεραν να την ανοίγουν βρίσκονται σε άλλες χώρες. Και όσα έμειναν εδώ, παλεύουν να ακουστούν. Εμείς, οι μεγαλύτεροι και «παντογνώστες», θα κάνουμε κάτι να τραβήξουμε το σύρτη; Ή θα συνεχίσουμε αμέριμνοι τους καβγάδες μας εντός, προσπαθώντας να λύσουμε τα προβλήματα του παρελθόντος;

Προσέξτε: και στην πιο προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη κάποιοι άλλοι έδωσαν ελληνικό όνομα. Σοφία. Εμείς;

ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΗ ΣΟΦΙΑ

Πολύ γρήγορα καταφθάνει και η μικρή Σοφία. Η Little Sophia, το μικρό ρομπότ που λέει τραγούδια και αστεία, έχει βασικό της προορισμό να εξοικειώσει τα παιδιά με την τεχνητή νοημοσύνη. Ιδιαιτέρως να διδάξει STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) σε μικρά κορίτσια, ώστε να βοηθήσει να ισορροπήσει η αναλογία ανδρών – γυναικών, που ασχολούνται με τις σχετικές επιστήμες (σήμερα οι εργαζόμενες στις εταιρείες ρομποτικής δεν ξεπερνούν το 15%). Με αμείωτους ρυθμούς προχωρά και η διαπαιδαγώγηση ακόμα και των νηπίων να γράφουν με κώδικες. Με προφανή τα προβλήματα και τις επιδιώξεις σύγχυσης ανθρώπου και μηχανής. Στις χώρες με προηγμένες τεχνολογίες εξελίσσεται η διαμάχη για τις εκπαιδευτικές μεθόδους. Εμείς, κληρονόμοι αυτών που γέννησαν τις έννοιες της ηθικής, της γνώσης και της σοφίας, βρισκόμαστε σε «άλλον πλανήτη».

ΧΩΡΑ ΑΦΙΛΟΞΕΝΗ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ

Ο μετα-άνθρωπος δεν είναι ορισμός φαντασίας. Είναι η λογική εξέλιξη όλων αυτών των εφαρμογών που συνδέουν την οργανική με την ανόργανη ύλη. Χρησιμοποιείται ως ορισμός στην επιστημονική αλλά και στη δημόσια σφαίρα και υιοθετείται από τα χείλη κορυφαίων ερευνητών, όπως, σε πρόσφατη συνέντευξη, του Δημήτρη Νανόπουλου (φωτ.). Ενός εκ των Ελλήνων που η ερευνητική του δραστηριότητα καθηλώνει την παγκόσμια κοινότητα. Αλλά όχι την ελληνική. Ούτε ο Νανόπουλος ούτε ο Κριμιζής, ούτε πολλοί άλλοι -θηρία γνώσης και εμπειριών- βρήκαν έδαφος δημιουργικής παραμονής στην Ελλάδα. Μια πανίσχυρη μικρόνους ομάδα κρατά τις πόρτες σφραγισμένες. Και γι’ αυτούς και για χιλιάδες αστέρια ελληνικής καταγωγής, που θέλουν να προσφέρουν κάτι στη χώρα τους.

ΟΛΑ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΜΕ ΟΡΜΗ

Στη Γαλλία ψηφίστηκε η αντικατάσταση των λέξεων «μητέρα» και «πατέρας» με τις λέξεις «γονέας 1» και «γονέας 2» σε όλα τα έγγραφα της εκπαίδευσης. 

Η καινούργια πολιτική ξεσήκωσε και τις αντίστοιχες αντιδράσεις, ακόμα και στην κοινότητα των γονέων του ίδιου φύλου, καθώς φαίνεται να υιοθετεί, εξαιτίας της αρίθμησης, μια άλλη γονεϊκή ιεραρχία. 

Σε παιδικούς σταθμούς και σχολεία στη Σουηδία, στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες λειτουργούν εκπαιδευτικές μονάδες για παιδιά όπου δεν δηλώνεται και βέβαια δεν παίζει κάποιο ρόλο το φύλο. Πολλοί πιστεύουν, και μάλλον βασίμως, ότι όλα αυτά αφορούν μεν στην κατάργηση των έμφυλων διακρίσεων, αλλά προετοιμάζουν το έδαφος και για τη συνύπαρξη με ό,τι καινούργιο επινοηθεί. Τι λέτε; Αυτά στα «ψιλά» των ειδήσεων μας αφορούν; Ή βρίσκονται μακριά από τον ελληνικό φράχτη;

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ στις 24 Φεβρουαρίου 2019