Η σχέση ψευδών ειδήσεων, θρησκείας και θρησκευτικής πίστης και η διαστρέβλωση της αλήθειας με σκοπό να γίνει μέσο χειραγώγησης των μελών της Εκκλησίας βρίσκονται στο επίκεντρο των εργασιών του διήμερου συνεδρίου «Fake News & Εκκλησία: Όταν η αλήθεια δοκιμάζεται στον φυσικό της χώρο» που διοργανώνουν τα Τμήματα Θεολογίας και Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ανάδειξης Ελληνικού και Ορθόδοξου Πολιτισμού «ΑΕΝΑΟΣ».

«Στόχος των ψευδών ειδήσεων δεν είναι να μεταδώσουν μια πληροφορία που μπορεί να γίνει πιστευτή, αλλά να δημιουργήσουν σύγχυση και αμφιβολία, να αναπαράγουν σε μεγάλο βαθμό την ίδια είδηση ακόμα και όταν αποδειχτεί ψευδής» τόνισε ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, ο οποίος ανέλυσε τη σχέση fake news και Ορθοδοξισμού.

«Ο φονταμενταλισμός δεν έχει αφήσει αλώβητη ούτε την Ορθοδοξία και τα τελευταία χρόνια φαίνεται να βρίσκει πρόσφορο έδαφος και στους κόλπους της ιεραρχίας πολλών Ορθόδοξων Εκκλησιών. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε στην εμφάνιση του νεολογισμού στην ελληνική θεολογική γλώσσα, των όρων "Ορθοδοξισμός" και "Ορθοδοξιστής"» υπογράμμισε ο κ. Κωνσταντίνου σημειώνοντας ότι το πρόβλημα προέκυψε από τη στιγμή που η Ορθόδοξη Εκκλησία βρέθηκε αντιμέτωπη με την πρόκληση της νεωτερικότητας.

«Απέναντι στην πρόκληση αυτή», πρόσθεσε, «την οποία ασφαλώς ούτε έπρεπε ούτε μπορούσε να αγνοήσει, η Ορθοδοξία απάντησε δυναμικά με το άνοιγμά της στην οικουμένη, εκμεταλλευόμενη τις απεριόριστες πνευματικές δυνατότητες που της προσφέρουν η πίστη της, η παράδοσή της και οι Γραφές της και αποκρούοντας, με ασπίδα τη δική της πολιτισμική κληρονομιά, τον πειρασμό να κλειστεί στον εαυτό της σε μια εναγώνια προσπάθεια αυτοπροστασίας της».

«Στο άνοιγμα αυτό αντέδρασαν μικρές, αλλά δυναμικές ομάδες πιστών, οι οποίες προτιμούν μια Εκκλησία αποκομμένη από τον κόσμο και τη ζωή, ένα αποστεωμένο λατρευτικό γκέτο, μια Εκκλησία που θυμίζει περισσότερο παραθρησκευτική οργάνωση με αυστηρό καταστατικό, το οποίο απαιτεί τυφλή υπακοή» τόνισε ο κ. Κωνσταντίνου. Ωστόσο παρατήρησε ότι μία τέτοια θεώρηση της Εκκλησίας, "είναι ξένη προς την ορθόδοξη παράδοση των Πατέρων κι αυτό αποδείχθηκε από την ίδια την αντίδραση των μελών της, που έθεσαν όλες αυτές τις κινήσεις στο περιθώριο της εκκλησιαστικής ζωής, με αποτέλεσμα να μετατραπούν αυτές σε κλειστές ομάδες που θυμίζουν περισσότερο προτεσταντικές σέκτες, με δική τους οργάνωση χωρίς επίσκοπο. Έτσι, αποκομμένοι από την Εκκλησία δεν είχαν άλλη επιλογή από την κατασυκοφάντηση κάθε προσπάθειας δυναμικής πορείας της Ορθοδοξίας».

«Όσοι πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας, όσοι είναι δογματικοί, φονταμενταλιστές είναι περισσότερο πιθανό να πιστέψουν σε fake news, σύμφωνα με δύο έρευνες του 2018, που έγιναν από τους ερευνητές του MIT, του Yale και άλλων κορυφαίων πανεπιστημίων, με τίτλο «Belief in Fake News is Associated with Delusionality, Dogmatism, Religious Fundamentalism, and Reduced Analytic Thinking» (Η πίστη στις ψευδείς ειδήσεις συνδέεται με τις παραισθήσεις, τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό και την μειωμένη αναλυτική σκέψη) σε δείγμα 900 ανθρώπων« ανέφερε η Ιωάννα Κωσταρέλλα, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.

Οι ερευνητές δίνουν εξηγήσεις μέσω συγκεκριμένων γνωσιακών μηχανισμών, π.χ. αν είναι κάποιος χριστιανός φονταμενταλιστής είναι πιθανότερο να πιστέψει ότι κάθε λέξη της Βίβλου είναι αληθής, ότι η Βίβλος αδιαμφισβήτητα είναι ο αλάνθαστος λόγος του ενός και μοναδικού Θεού. Πρόκειται για νοηματική παραποίηση των fake news, είπε η κ. Κωσταρέλλα σημειώνοντας ότι μηχανισμός αντίστασης είναι η αναλυτική σκέψη, η οποία υποβαθμίζεται όταν μπαίνουν στη μέση τα στερεότυπα, τα οποία οδηγούν σε προκαταλήψεις, που ενεργοποιούν τα fake news, καθώς επηρεάζουν το πλαίσιο κατανόησης.

Η αντιμετώπισή των fake news βρίσκεται στις πρώτες διαδικασίες ανάπτυξης των γνωσιακών μηχανισμών τότε οι αντιστάσεις στο καινούριο είναι μικρότερες και τα παιδιά αποκτούν τη γνώση πως θα αρχίσουν μαθαίνουν, υπογράμμισε.

«Δεν είναι η θρησκεία αυτή που επηρεάζει τη δημιουργία των fake news. Είναι το πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό μοντέλο που επηρεάζει τη δημιουργία και αναπαραγωγή τους και ως τέτοιο εισβάλλει και αποικιοποιεί και το κομμάτι της θρησκείας» εκτίμησε ο αναπληρωτής καθηγητής Χρήστος Τσιρώνης του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ>

Αυτό που επιχειρείται με τα fake news και άρα αυτό, στο οποίο πρέπει να ανταποκριθούμε είναι οι άνθρωποι που είναι δέκτες των μηνυμάτων να γίνουν ακούσιοι συνεργοί να γίνουν πολλαπλασιαστές, καθώς η αμφιβολία τους θα δυναμώσει τη γενική αμφισβήτηση, η απάντησή τους θα διαδώσει ακόμη περισσότερο την ψευδή είδηση. Τα fake news δεν υποκαθιστούν την αλήθεια, αλλά διαβρώνουν την ιδέα της αλήθειας και πολύ περισσότερο αποσαρθρώνουν τα θεμέλια της κοινωνικής εμπιστοσύνης, που συγκροτούν τις κοινωνικές παραδοχές, τόνισε υπογραμμίζοντας όμως ότι δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθούν κόμβοι άμεσου ελέγχου και φίμωσης των πολιτών που αποφασίζουν να εκφραστούν.

Η ύπαρξη της αλήθειας εξαρτάται από την αδιάκοπη και αυστηρή κριτική μας, όσο πιο εντατικά ελέγχουμε την αλήθεια τόσο πιο κοντά βρισκόμαστε σε αυτή, ανέφερε ο κ. Τσιρώνης.

«Υπάρχουν πολλών ειδών χρήστες των fake news. Δύο από αυτές είναι εκείνη σχετίζεται με τη στρατηγική του ψεύδους, που στοχεύει τον αποπροσανατολισμό, την κατασπίλωση, την ενοχοποίηση και τέλος της εξόντωση του υποκειμένου της διαφορετικότητας. Η δεύτερη έρχεται να αποκαλύψει τη ψυχοπαθολογική ασθένεια ανθρώπων οι οποίοι κατατρύχονται από σύνδρομα καταδίωξης και μεσσιανισμού» είπε ο Χρυσόστομος Σταμούλης, καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ και πρόσθεσε: «Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ενικός αριθμός -εντός των κλειστών ομάδων διαχείρισης αυτών των συμπεριφορών- αντικαθίσταται από τον πληθυντικό της συνωμοσίας και του παραλογισμού. Μια μετατροπή, που στοχεύει στις συμμαχίες και στην ενδυνάμωση τελικά τους ενός, ο οποίος εμπλέκει και τους άλλους προκειμένου να αυξήσει τη δική του παρουσία. Μας κυνηγάνε, μας κατηγορούνε, μας υβρίζουνε. Τελικός σκοπός,το ιδεολογικό ή οικονομικό κέρδος».

«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και ο φονταμενταλισμός και η τακτική των ψευδών ειδήσεων, ο γνωστός κιτρινισμός, «και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του […] Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Ομως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής» είπε ο κ. Σταμούλης.

Η σημασία της ορθής ενημέρωσης στην αντιμετώπιση του θρησκευτικού εξτρεμισμού

Σε μουσουλμανικά κράτη υλοποιούνται προγράμματα αποριζοσπαστικοποίησης μελών εξτρεμιστικών ομάδων, τα οποία πραγματοποιούνται από μετριοπαθείς μουσουλμάνους κληρικούς, που συμβάλουν στην ορθή ενημέρωση και διαμόρφωση της ερμηνείας του Ισλάμ. Με αποτελεσματικό τρόπο υλοποιούνται επίσης εκστρατείες ευαισθητοποίησης σε ψηφιακά μέσα ενημέρωσης που εξηγούν που οι εξτρεμιστικές ομάδες παραβίασαν τις υποσχέσεις τους σε πρώην στρατολογημένα μέλη τους.

Με την παράθεση των συγκεκριμένων παραδειγμάτων ο αρχιμανδρίτης, δρ Θεολογίας στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία (ΑΕΑ) Αθηνών, Αρίσταρχος Γκρέκας, τόνισε τη σημασία της ορθής ενημέρωσης στην αντιμετώπιση του θρησκευτικού εξτρεμισμού στην ομιλία του στο συνέδριο "Fake News & Εκκλησία: Όταν η αλήθεια δοκιμάζεται στον φυσικό της χώρο, που συνδιοργανώνουν ο Οργανισμός Ανάδειξης Ελληνικού και Ορθόδοξου Πολιτισμού ΑΕΝΑΟΣ με το Τμήμα Θεολογίας και το Τμήμα Δημοσιογραφίας.

"Στη σύγχρονη εποχή οι θρησκείες εκφράζουν το περιεχόμενο της διδασκαλίας με παραδοσιακά και νέα μέσα ενημέρωσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η διασύνδεση δίνει τη δυνατότητα σε ακραίες θρησκευτικές ομάδες να μπορούν να επικοινωνούν και να έχουν δημόσιο βήμα μέσα από τα μέσα ενημέρωσης. Τα ΜΜΕ έχουν καταστεί ισχυρή πλατφόρμα για εξτρεμιστικές ομάδες, που χρησιμοποιούν τις ψευδείς ειδήσεις για να εξαπλώσουν την προπαγάνδα τους, να προτρέψουν σε βία και σε τρομοκρατικές επιθέσεις" υπογράμμισε ο αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Γκρέκας.

Οι ακραίες πεποιθήσεις που μεταδίδονται διαδικτυακά αποτελούν κυρίαρχο κίνητρο πίσω από τις βίαιες τρομοκρατικές επιθέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, τόνισε και πρόσθεσε ότι συχνά οι άνθρωποι μπορούν να αναζητούν αθώα πληροφορίες για την πίστη τους και να μην γνωρίζουν ότι έχουν σκοντάψει σε ακραίες οργανώσεις. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με χιλιάδες εξτρεμιστικές σελίδες, όλοι ισχυρίζονται ότι μιλούν στο όνομα της θρησκείας σε συνδυασμό με ψευδείς ειδήσεις, είπε.

"Το διαδίκτυο και γενικότερα η ενημέρωση έχουν ενδιαφέρον για τις προσπάθειες αντιμετώπισης του βίαιου εξτρεμισμού. Έχουν γίνει προσπάθειες να ταξινομηθούν και να εντοπιστούν τα εξωστρεφή μηνύματα των κοινωνικών μέσων που προάγουν μίσος και διασπορά ψευδών ειδήσεων" σημείωσε ο αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Γκρέκας.

Αναφερόμενος στην αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού είπε ότι καλύπτει ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων. "Οι πρώην μαχητές είναι οι πιο πειστικοί στο κοινό και ένας καναδικός οργανισμός παράγει βίντεο ντοκιμαντέρ πρώην μαχητών ριζοσπαστικών ομάδων, των φίλων και των οικογενειών τους, των θυμάτων τους και παρουσιάζει πώς οι ζωές των ανθρώπων επηρεάστηκαν δραματικά από τη βία και τη ριζοσπαστικοποίηση. Το πρόγραμμα στοχεύει στην τόνωση της κριτικής σκέψης και στην επικοινωνία των αρνητικών φαινομένων και που οδηγούν" σημείωσε.

"Οι πρακτικές που οδηγούν τα άτομα να ενταχθούν σε ριζοσπαστικές ομάδες μπορούν να εφαρμοστούν και για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης στο διαδίκτυο" τόνισε.

Ο αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Γκρέκας είπε η πρόληψη του θρησκευτικού εξτρεμισμού και της υποκίνησης του είναι μία πολυεπίπεδη προσπάθεια, που είναι πιθανόν να πετύχει, όταν συνεργάζονται διαφορετικοί φορείς με τον ίδιο στόχο. Τα παραδοσιακά και νέα μέσα ενημέρωσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παίζουν σημαντικό ρόλο με την αλλαγή της αφήγησης των εξτρεμιστικών ιδεολογιών σε πρότυπα που προάγουν θετικά μηνύματα της ειρηνικής συνύπαρξης και του αλληλοσεβασμού. Ανέφερε ακόμη ότι οι κυβερνήσεις χρειάζονται υποστήριξη από τις θρησκείες, αλλά και τους διεθνείς οργανισμούς για την αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού μέσα από συντονισμένες και κατευθυνόμενες ενέργειες και πρωτοβουλίες προσθέτοντας ότι μεγάλη ισχύ έχει και η ορθή ερμηνεία και επικοινωνία των θρησκευτικών κειμένων με τη βοήθεια παιδαγωγικών μέσων.

Η οικουμενική κίνηση στο στόχαστρο των

"Στον ορθόδοξο χώρο τις περισσότερες και πιο σκληρές επιθέσεις όσων διαδίδουν fake news δέχθηκε η προσπάθεια της ορθόδοξης εκκλησίας από κοινού με τις άλλες χριστιανικές εκκλησίες και ομολογίες να αρθρωθεί λόγος ενότητας, συμφιλίωσης και ελπίδας σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από μίση, φανατισμούς, ανισότητα και βία" ανέφερε ο καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Στέλιος Τσομπανούδης.

"Η κατακόρυφη άνοδος της ηλεκτρονικής επικοινωνίας με παγκόσμια εμβέλεια και η δυνατότητα ανώνυμης επικοινωνίας με πολύ περιορισμένο έλεγχο κατέστησαν ιδανικό το διαδίκτυο και έδωσαν την ευκαιρία στους οπαδούς ακραίων ιδεολογιών για τη διάδοση του μισαλλόδοξου και αντιοικουμενικού λόγου τους", υπογράμμισε, αναφέροντας ότι γίνεται απόπειρα να εμφανιστεί η προσπάθεια των εκκλησιών για ενότητα, καταλλαγή και συνεργασία, η οικουμενική κίνηση, ως ένα παγκόσμιο συνονθύλευμα των αιρέσεων ως παγκόσμιο πολιτικό και θρησκευτικό κίνημα με σκοπό την υποταγή της ανθρωπότητας κάτω από μία παγκόσμια κυβέρνηση και την ένωση όλων των θρησκειών σε μία πανθρησκεία, τη δημιουργία μιας υπέρθρησκείας και υπερεκκλησίας.

Η παραπληροφόρηση και τα fake news δεν είναι περιστασιακό φαινόμενο, θα διατηρηθεί για καιρό και στο πολιτικοκοινωνικό και στον θρησκευτιό χώρο. Δεν υπάρχει εύκολη και ταχεία θεραπεία, χρειάζεται να γίνουν πλάνα για την αντιμετώπισή τους, αλλά και μακροπρόθεσμα σχέδια προετοιμασίας απέναντι σε έναν κίνδυνο που θα έρχεται και θα ξανάρχεται, εκτίμησε.

Οι εκκλησίες και η θρησκευτική εκπαίδευση πρέπει να ασχοληθούν περισσότερο με το πρόβλημα, αλλά πρώτα απ' όλα χρειάζεται να γίνει κατανοητό από το πλήρωμα ότι δεν είναι αστείο, ούτε ασήμαντο το να πιστεύουν και να διαδίδουν κάτι που τους έκανε εντύπωση. Χρειάζεται να αναπτυχθούν η κριτική σκέψη και η παιδεία, να γίνεται διασταύρωση πληροφοριών, διακειμενικός έλεγχος κι αυτό πρέπει να διδαχθεί στα παιδιά από τη σχολική ηλικία, τόνισε ο κ. Τσομπανούδης παραπέμποντας στον Ουμπέρτο Έκο που είπε ότι "πρέπει να συνηθίζει κανείς από μικρός ν' ανακατεύει τις ιδέες, αν θέλει να έχει σαφείς ιδέες".

Μ. Μπόλαρης: Προσβολή της Δημοκρατίας τα fake news

«Τα fake news είναι προσβολή της Δημοκρατίας, κι ως τέτοια πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε», τόνισε ο υφυπουργός Εξωτερικών, Μάρκος Μπόλαρης, μιλώντας στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, στο περιθώριο του επιστημονικού συνεδρίου «Fake News & Εκκλησία», που διεξάγεται από χθες στην Παλαιά Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Το συνέδριο διοργανώνουν τα τμήματα Θεολογίας και Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ, ο Οργανισμός Ανάδειξης Ελληνικού & Ορθόδοξου Πολιτισμού «ΑΕΝΑΟΣ» και το «Orthodoxia Info», υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου και του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.

«Είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως το fake news είναι πρώτα απ' όλα προσβολή στον άνθρωπο, προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Επιχειρεί κάποιος να στείλει λάθος μηνύματα, λάθος ειδήσεις για να επηρεάσει την κρίση του πολίτη, να επηρεάσει την άποψη του πολίτη, δηλαδή την ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας», σημείωσε ο κ. Μπόλαρης, ενώ μιλώντας αργότερα από το βήμα του συνεδρίου, με θέμα «Εκκλησιαστική διπλωματία σ’ έναν ταραγμένο κόσμο», χαρακτήρισε την «υπηρέτηση των fake news, άρνηση της Δημοκρατίας».

«Είναι προσβολή της ελευθερίας του Τύπου, της ελευθερίας έκφρασης, της Δημοκρατίας κι ως τέτοιο (φαινόμενο) πρέπει να το αντιμετωπίσουμε», σημείωσε ο υφυπουργός Εξωτερικών και πρόσθεσε: «Παλαιότερα, στον Τύπο, την εφημερίδα αλλά και το ραδιόφωνο είχαν δημιουργηθεί αντιστάσεις, είχαν δημιουργηθεί ‘αντιβιοτικά’. Τα έλεγαν "κώδικας δεοντολογίας των δημοσιογράφων". Αυτά, σήμερα, δεν πολυ-υπάρχουν, για διάφορους λόγους. Ο ένας λόγος είναι ότι υπάρχει μία σύγκρουση της παγκόσμιας οικονομικής ολιγαρχίας με τον πολιτικό κόσμο, άρα μια σύγκρουση των λίγων με τους πολλούς, γιατί η πολιτική πρέπει να εκφράζει τους πολλούς δημοκρατικά – και ο δεύτερος λόγος είναι ότι υπάρχει η ανωνυμία του διαδικτύου, πίσω από την οποία γίνεται λαθραία διακίνηση ψευδών ειδήσεων, που στόχο έχουν να θίξουν την ευθεία κρίση του πολίτη, ο οποίος για να αποφασίσει χρειάζεται καθαρή την είδηση, για να έχει σωστή ανάλυση στη σκέψη του και τις επιλογές του».

Σε ό,τι αφορά το ίδιο το θέμα του συνεδρίου «Fake news & Εκκλησία», ο υφυπουργός Εξωτερικών σημείωσε μεταξύ άλλων, πως αν στον εκκλησιαστικό χώρο υποχωρεί η αλήθεια και μετατρέπεται σε εσκεμμένη παραπληροφόρηση, είμαστε εκτός του εκκλησιαστικού πεδίου.

«Πραγματικά, η πρωτοβουλία για μια συζήτηση στον εκκλησιαστικό χώρο, για το τι είναι και τι σημαίνει σωστή πληροφόρηση, με σεβασμό στην αλήθεια, με σεβασμό στη μοναδικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, στο πρόσωπο, στην Εκκλησία αλλά στην κοινωνία και πρώτα απ' όλα στη Δημοκρατία, αποτελεί μια μεγάλη προτεραιότητα και μια μεγάλη πρόκληση για όλους μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ερωτηθείς από το ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον ρόλο της εκκλησιαστικής διπλωματίας στην επίλυση κρίσεων, ο κ. Μπόλαρης, απάντησε: «Συζητούμε για κρίσεις στη Μέση Ανατολή, για πολέμους, για διαμάχες πολλών δεκαετιών. Όταν σηκώσουμε το ‘χαλί’, από κάτω θα δούμε διαφορές που έχουν σχέση με συγκρούσεις. Μπορεί να είναι μουσουλμάνοι με μουσουλμάνους, μπορεί να είναι μουσουλμάνοι με χριστιανούς, μπορεί να είναι Ιουδαίοι με μουσουλμάνους. Έχει πολύ μεγάλη σημασία η γνώση των θεμάτων και οι ρίζες οι αρχικές. Σήμερα, είμαστε σε έναν κόσμο, όπου το θέμα της θρησκευτικής ελευθερίας, το οποίο είναι μια βασική, θεμελιώδης ανθρώπινη ελευθερία, έχει προβλήματα, έχει διωγμούς. Είδαμε προχθές τι έγινε στη Σρι Λάνκα, είδαμε τι έγινε πιο μπροστά στη Νέα Ζηλανδία. Υπάρχουν τεράστια προβλήματα στην Κίνα, στην Αφρική. Συνεπώς η γνώση του θέματος, η αναγωγή στις ρίζες, είναι κρίσιμη για τη σωστή μας πολιτική ανάλυση. Για να μπορεί κανείς να λύσει τα σκληρά ζητήματα της πολιτικής, χρειάζεται να έχει ανάλυση, η οποία αναφέρεται στον πολιτισμό, αναφέρεται στα θρησκευτικά, αναφέρεται στα εκκλησιαστικά ζητήματα».

Το συνέδριο «Fake News & Εκκλησία: Όταν η αλήθεια δοκιμάζεται στον φυσικό της χώρο» τελεί υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου. 

Ο Κώστας Γαβρόγλου

«Η συζήτηση που συνεχίστηκε μετά την ανακοίνωση του πλαισίου της συμφωνίας Εκκλησίας- Πολιτείας εν πολλοίς καθορίστηκε από fake news, στο όνομα της επεξήγησης των διάφορων πτυχών της συμφωνίας και ήταν μία επεξήγηση, η οποία κατά τη γνώμη μας οδήγησε στην υπονόμευση της ίδιας της προσπάθειας για αυτή τη συμφωνία», εκτιμά ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Κώστας Γαβρόγλου.

Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του στο διήμερο Συνέδριο με τίτλο «Fake News & Εκκλησία: Όταν η αλήθεια δοκιμάζεται στον φυσικό της χώρο», που διοργάνωσαν τα Τμήματα Θεολογίας και Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ανάδειξης Ελληνικού και Ορθόδοξου Πολιτισμού «ΑΕΝΑΟΣ», ο κ. Γαβρόγλου επιχείρησε να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό του αυτό, μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα παραπλανητικής, όπως την χαρακτήρισε, παρουσίασης της συμφωνίας Εκκλησίας- Πολιτείας.

«Ένα από τα θέματα που έθιξε το πλαίσιο της Συμφωνίας ήταν ο ρόλος του Δημοσίου και το ξεκαθάρισμα του ρόλου των κληρικών. Οι κληρικοί δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Τελεία, χωρίς αστερίσκους. Το λένε αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, το λέει ο καταστατικός χάρτης, το λένε όλοι. Πλην, όμως, αμέσως υπήρξε μία επίθεση μέσω fake news, που ουσιαστικά έλεγαν ότι το πλαίσιο συμφωνίας παύει τους ιερείς από δημόσιους υπάλληλους. Αυτό ήταν ψευδές, πλην όμως γύρω από αυτό οικοδομήθηκε ένα ολόκληρο αφήγημα που προφανώς τρόμαξε πάρα πολύ κόσμο, δημιούργησε ανησυχίες, όχι μόνο ανάμεσα στους κληρικούς, αλλά και ανάμεσα στους πολίτες», εξήγησε».

«Το δεύτερο», συνέχισε, «αφορά ότι ελάχιστοι επικεντρώθηκαν σε κάτι που η κυβέρνηση με το αναλυτικό σχέδιο που παρουσίασε στη συνέχεια είχε τονίσει, ότι δηλαδή θα υπάρχει η εγγύηση των κρατικών μηχανισμών στη μισθοδοσία των κληρικών», καθώς «για οποιονδήποτε πληρώνεται από το κράτος -και δεν πληρώνονται μόνο οι δημόσιοι υπάλληλοι- υπάρχουν μηχανισμοί του κράτους που προστατεύουν τα άτομα αυτά, ότι θα πληρώνονται κανονικά στην ώρα τους όπως έχει συμφωνηθεί».

«Στο αναλυτικό σχέδιο ήταν απολύτως σαφές ότι οι μηχανισμοί του κράτους που θα εγγυώνται τη μισθοδοσία θα υπάρχουν και στον νέο λογιστικό τρόπο με τον οποίο θα διαχειριζόμαστε τη μισθοδοσία των ιερέων και εδώ υπήρξε ένα ιδιόμορφο fake news, η σιωπή όταν κάνεις κάποιες προτάσεις. Η σιωπή στην προκειμένη περίπτωση ήταν μια ενίσχυση αυτής της κουλτούρας της παραπληροφόρησης», επισήμανε.

Η τρίτη περίπτωση «fake news», σύμφωνα με τον υπουργό, αφορούσε στην ερμηνεία της πρόβλεψης του αναλυτικού σχεδίου που παρουσίασε η κυβέρνηση, ότι η συμφωνία θα κυρωνόταν από τη Βουλή. «Η κύρωση μιας συμφωνίας είναι διαφορετικό από το να νομοθετήσεις. Υπάρχουν δύο μέρη και η συμφωνία στην οποία έρχονται αυτά τα δύο μέρη γίνεται νόμος. Όμως, για να μπορέσει να ισχύσει η συμφωνία πρέπει και τα δύο μέρη να συμφωνήσουν. Αν δε συμφωνήσουν και τα δύο μέρη δεν μπορεί αυτό να κυρωθεί. Υπήρχε μια ολόκληρη αρθρογραφία που έλεγε, χωρίς αναφορά στην κύρωση, "μα τι μας λένε τώρα, μπορεί η οποιαδήποτε κυβέρνηση αύριο να αλλάξει αυτή τη συμφωνία", πράγμα ψευδές. Το γνώριζαν όσοι το δημοσίευσαν κι ενίσχυσε όλο το πλαίσιο των fake news, που υποτίθεται ως στόχο είχαν την ανάλυση της συμφωνίας, αλλά τελικά φάνηκε ότι ο πραγματικός στόχος ήταν η υπονόμευση αυτής της συμφωνίας», διευκρίνισε ο κ.Γαβρόγλου.

Στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε πως «πρέπει να δούμε πώς η κουλτούρα αυτή των fake news, η οποία αρχίζει να γίνεται μέρος της ειδησεογραφίας και της κυρίαρχης ιδεολογίας, υπονομεύει πάρα πολύ σοβαρά τη δημοκρατία μας, διότι το θέμα δεν είναι η διάψευσή τους, το θέμα είναι η νομιμοποίηση και ο τρόπος νομιμοποίησης των fake news από τους μηχανισμούς μιας πολιτικής, που ουσιαστικά είναι μία πολιτική διαπλοκής, που δεν αφήνει κανένα χώρο επί της ουσίας στον πλουραλισμό».

Σε ό,τι αφορά την αποτίμηση της διαχείρισης της κατάστασης, την οποία περιέγραψε, ο υπουργός παρατήρησε: «Έχουμε μια κατάσταση που υπονομεύει δημοκρατικές κατακτήσεις του τόπου μας, όχι μόνο αυτά που έγιναν σε σχέση με τη συμφωνία, αλλά γενικότερα το θέμα των fake news και τίθενται δύο διακριτά, αλλά εξίσου σημαντικά ερωτήματα: Το πρώτο είναι τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία και το δεύτερο -στην προκειμένη περίπτωση- τι μπορεί και τι έπρεπε να είχε κάνει η Εκκλησία. Είναι ερωτήματα που πρέπει να συζητήσουμε, είναι ερωτήματα πάνω στα οποία πρέπει να σκύψουμε, για να δούμε αδυναμίες και των δύο θεσμών στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης που στο όνομα της επεξήγησης της συμφωνίας αντικειμενικά την υπονόμευσε».

«Οι πληροφορίες που μεταδίδονται από τα ΜΜΕ πρέπει να είναι αξιόπιστες και να ανταποκρίνονται στη διδασκαλία και στη θέση της Εκκλησίας πάνω στα κοινωνικά θέματα και σε περίπτωση διατύπωσης αποκλειστικά προσωπικής άποψης πρέπει να δηλώνεται αυτό ρητά ακόμη και από τους εκπροσώπους και φορείς της Εκκλησίας και τους κληρικούς», σημείωσε στην εισήγησή του με θέμα «ο σεβασμός της Πίστης και τα ΜΜΕ» ο Κωστής Τσιακανίκας, γενικός διευθυντής Ειδήσεων & Ενημέρωσης Αντέννα. «Τα fake news δεν προέρχονται μόνο από κακοπροαίρετους, αλλά και από καλοπροαίρετους», παρατήρησε και αναφέρθηκε στην πρόσφατη δημοσιογραφική κάλυψη της Αφής του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα όπου εξήγησε ότι «δεχθήκαμε σκληρή κριτική παρότι μεταφέραμε τις απόψεις ανθρώπων και μαρτυρίες που δεν άφηναν περιθώρια για παρερμηνείες κι όμως αυτοί που αντέδρασαν, ίσως δεν είχαν κατανοήσει την ουσία του θέματος».

«Ο πλουραλισμός και η προσήλωση στην αρχή του σεβασμού σε όλους, που δεν εκδηλώνονται με ακραίες βίαιες και φασιστικές επιβολές είναι το μοναδικό κριτήριο που πρέπει να έχουμε εμείς οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ και ένα κριτήριο που πρέπει να σφυρηλατεί, να δυναμώνει τις σχέσεις των ΜΜΕ με την Εκκλησία», υπογράμμισε.

«Από τον Ιάκωβο στον "Σιάκωβο": κατασκευή ψευδών ειδήσεων και πολιτικός ανταγωνισμός εις βάρος του αρχιεπισκόπου Β & Ν Αμερικής», ήταν το θέμα της εργασίας που παρουσίασε ο Αθανάσιος Γραμμένος, διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων, μιλώντας για τις ψυχροπολεμικές και άλλες σκοπιμότητες, που όπως ισχυρίστηκε, είχαν ως αποτέλεσμα το να διαδοθεί ευρέως μια άποψη που έλεγε πως ο αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος λειτουργούσε για λογαριασμό των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.

ΑΠΕ/ΜΠΕ