Σύμφωνα με το ημερολόγιο, από τις 21 Δεκεμβρίου 2012 που σταμάτησαν οι εργασίες στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης μέχρι σήμερα 28 Νοεμβρίου 2021 έχουν περάσει 3.264 μέρες και συνολικά έχουν κατατεθεί στα δικαστήρια 10 προσφυγές, δηλαδή περισσότερες από μία τον χρόνο για τη διακοπή των εργασιών στον χώρο.

Όλες οι προσφυγές είχαν ως αντικείμενο την ακύρωση αποφάσεων που είχαν εκδοθεί για να ρυθμίσουν τη διατήρηση των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν εκεί και καμία την απομάκρυνση τους από αυτόν.

Εδώ και 3.264 ημέρες, κάποιοι, κατά τον αφορισμό του Η. Ηλιού αποφάσισαν να ταράξουν τη Θεσσαλονίκη στη νομιμότητα τους παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μία νομιμότητα που απορρίπτεται από τα δικαστήρια, όπως προκύπτει από το αποτέλεσμα των ιδίων των προσφυγών που ακολουθεί.

Προσφυγή κατά Τζαβάρα

Στις 24 Ιανουαρίου του 2013, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού, βουλευτής Ηλείας της ΝΔ, σήμερα, Κώστας Τζαβάρας υπέγραψε την απόφαση ΥΠΑΙΘΑ/ΓΓΠ/ΓΔΑΠΚ/ΤΥΜΑΕ/10873/4953/408/180/24-1-2013 με την οποία προβλεπόταν:

α) απόσπαση των αρχαιολογικών καταλοίπων του σταθμού «Βενιζέλου»

β) αποδόμηση των υπολοίπων τμημάτων που σώζονται αποσπασματικά και δεν συγκροτούν ένα οικοδομικό σύνολο.

Στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, με δήμαρχο τον Γιάννη Μπουτάρη και παρουσία κορυφαίων υπηρεσιακών παραγόντων του υπουργείου, η απόφαση αποδοκιμάσθηκε, μέχρι που ένας δημοτικός σύμβουλος αναρωτήθηκε: «Αφού είναι τόσο κακή γιατί δεν γίνεται προσφυγή στο ΣτΕ για την ακύρωση της;». Η ιδέα έγινε ανάρπαστη και έτσι ενεπλάκη ο δήμος Θεσσαλονίκης με οριακής νομιμότητας διαδικασίες, οι ενστάσεις επί των οποίων είναι καταγεγραμμένες στην Οικονομική Επιτροπή του Δήμου.

Η προσφυγή κατά της απόφασης Τζαβάρα κατατέθηκε στις 17 Ιουνίου αλλά δεν πρόλαβε να εξεταστεί διότι στο μεταξύ η απόφαση Τζαβάρα, καταργήθηκε όταν στον επόμενο ανασχηματισμό, ο κ. Τζαβάρας αντικαταστάθηκε και το E’ Τμήμα του ΣτΕ, με την 2381/2014 απόφασή του, κήρυξε τη δίκη καταργημένη.

Προσφυγή κατά Παναγιωτόπουλου

Τον κ. Τζαβάρα αντικατέστησε ο κ. Π. Παναγιωτόπουλος ο οποίος ένα χρόνο μετά, τον Φεβρουάριο 2014, υπέγραψε την απόφαση, ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/45879/27147/1569/584/24-2-2014, η οποία επίσης δεν προκάλεσε ενθουσιασμό στον τότε δήμαρχο, ο οποίος έδωσε εντολή να γίνει νέα προσφυγή στο ΣτΕ για την ακύρωση της.

Την προσφυγή απέρριψε Ε’ Τμήμα του ΣτΕ με την με αριθμό 2611/2016 απόφαση του.

Προσφυγές στα χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ;

Όταν όμως το 2016, απερρίφθη η δεύτερη προσφυγή του δήμου Θεσσαλονίκης, την χώρα κυβερνούσε ο συνασπισμός ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, άρα η επικύρωση της απόφαση Παναγιωτόπουλου έπρεπε να εφαρμοστεί από την κυβέρνηση Τσίπρα με υπουργό Πολιτισμού, τον καθηγητή Αριστείδη Μπαλτά.

Τρία χρόνια μετά την απόφαση Παναγιωτόπουλου κι ένα χρόνο μετά την απόρριψη της εναντίον της προσφυγής, η διάδοχος του κ. Μπαλτά, Λυδία Κονιόρδου, υπέγραψε την απόφαση 41484/24488/1402/162/10-2-2017, η οποία εφάρμοσε την λογική που κυριαρχούσε στις προσφυγές που είχαν απορριφθεί, δηλαδή την παραμονή των αρχαιοτήτων στον τόπο που βρέθηκαν.

Εναντίον της απόφασης της κυρίας Κονιόρδου, δεν ασκήθηκε καμία προσφυγή.

Προσφυγές κατά Μενδώνη

Περίπου δέκα μήνες μετά την νίκη της ΝΔ στις εκλογές του Ιουλίου 2019, η τότε και νυν υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, υπέγραψε την απόφαση με αριθμό 113578/77401/2386/139/4-3-2020 με την οποία γινόταν δεκτό το αίτημα «της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού της ‘Βενιζέλου’ με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο της κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης».

Κατά της απόφαση Μενδώνη ασκήθηκαν στο ΣτΕ από συλλογικότητες της Θεσσαλονίκης, στις οποίες συμμετείχαν πολίτες και νομικοί που γνώριζαν καλά τις λεπτομέρειες της υπόθεσης από την εποχή των προσφυγών του δήμου Θεσσαλονίκης τρεις αιτήσεις ακυρότητας, οι οποίες συνοδευόντουσαν με ισάριθμες αιτήσεις αναστολής εκτέλεσης της απόφασης μέχρι την απόφαση του ΣτΕ.

Η υπουργός δεσμεύτηκε ότι δεν θα γίνει απόσπαση των αρχαιοτήτων πριν την έκδοση αποφάσεων του ΣτΕ, κι έτσι δεν χρειάσθηκε η εκδίκαση των αιτήσεων αναστολής εκτέλεσης της απόφασης.

Οι κύριες αιτήσεις δικάστηκαν στην Ολομέλεια του ΣτΕ πριν από περίπου ένα χρόνο, στις 6 Νοεμβρίου 2020 και οι τρεις αποφάσεις 991/2021, 992/2021 και 993/2021 δημοσιεύθηκαν οκτώ μήνες αργότερα, στο τέλος Ιουνίου 2021, απέρριψαν τις αιτήσεις ακυρώσεως.

Παρεμβάσεις υπέρ της εφαρμογής της απόφασης Μενδώνη έκαναν ο δήμος Θεσσαλονίκης, ο οποίος μετά την αλλαγή διοίκησης άλλαξε πολιτική κατεύθυνση, αλλά και η Περιφέρεια, η ΠΕΔΚΜ, το ΤΕΕ, ο Εμπορικός Σύλλογος, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο και άλλοι φορείς.

Οι προσφυγές της προσωπικότητας

Όμως μόλις δύο μήνες μετά, τον Σεπτέμβριο του 2021, ο πρώην δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης και άλλοι 303 πολίτες, μεταξύ των οποίων και στενοί συνεργάτες του από την εποχή της δημαρχίας άσκησαν «αυτοτελή αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά των 1) ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, 2) ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, 3) Δημητρίου Κορρέ, με αίτημα την χορήγηση προσωρινής διαταγής του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης για παύση εργασιών στον Σταθμό Βενιζέλου.

Με την προσφυγή διεκδικούσαν την εξάλειψη της προσβολής της προσωπικότητας τους την οποία, όπως υποστήριξαν, προκαλούσε η απόσπαση των αρχαιοτήτων.

Κατά των τριών εγκαλουμένων, οι «304» άσκησαν αγωγή, ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, και κατέθεσαν και αίτηση για την χορήγηση προσωρινής διαταγής για την διακοπή της απόσπασης των αρχαιοτήτων μέχρι την εκδίκαση των ασφαλιστικών μέτρων.

Η αίτηση για προσωρινή διαταγή, εναντίον της οποίας παρενέβησαν οι φορείς της πόλης, απορρίφθηκε με την 11540/2021 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης.

Οι επόμενες προσφυγές

Αμέσως μετά την απόρριψη της αίτησης, οι 304 κατέθεσαν αυτοτελή αίτηση στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, με την οποία ζητούν τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης στα αρχαία, προκειμένου να εκτιμηθεί η αξία της ζημίας που θα υποστούν στην προσωπικότητά τους από την απόσπαση τους και παράλληλα παύση των εργασιών στο μετρό μέχρι τη διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης.

Η αίτηση αυτή εκδικάσθηκε την 25 Οκτωβρίου 2021 αλλά απόφαση δεν έχει εκδοθεί ακόμη.

Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης έχει δώσει προθεσμία για την κατάθεση προτάσεων για την προσβολή της προσωπικότητας των 304 προσφυγόντων την 9η Δεκεμβρίου 2021 ενώ η εκδίκαση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, για την διακοπή της απόσπασης θα εκδικαστεί στις 17 Ιανουαρίου 2022.

Στις 3 Δεκεμβρίου 2021 εκδικάζονται στο ΣτΕ, δύο νέες αιτήσεις της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης, στην οποία συμμετέχει ο πρώην δήμαρχος, του Συλλόγου Αρχαιολόγων και της Εταιρείας Ελληνικού Πολιτισμού με αίτημα την ακύρωση των υπουργικών αποφάσεων Μενδώνη που ενέκριναν τις μελέτες απόσπασης των αρχαιοτήτων.

Την προηγούμενη Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2021, οι συγκεκριμένες ομάδες κατέθεσαν στο ΣτΕ αίτημα χορήγησης προσωρινής διαταγής για διακοπή των εργασιών στον Σταθμό Βενιζέλου, η απόφαση για την οποία δεν έχει εκδοθεί ακόμη.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Νοεμβρίου 2021