Η «μαφία του χαλκού» δεν είναι νέα υπόθεση στη χώρα. Επανέρχεται στο προσκήνιο μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, καθώς λόγω των κλοπών, ο ΟΣΕ φαίνεται να αντιμετωπίζει ζημιές 10 εκατ. κάθε χρόνο και το δίκτυο να παρουσιάζει βλάβες. Ο σιδηρόδρομος και τα εξαρτήματά του πάντα αποτελούσε δέλεαρ για τους δράστες, ενώ αυτή την στιγμή που τα δρομολόγια έχουν σταματήσει οι αστυνομικές αρχές είναι σε επιφυλακή για να μην ρημάξουν ό,τι βρουν οι συμμορίες.

Σύμφωνα με έρευνες, κάθε χρόνο στη χώρα μας υπάρχει ζήτηση για 25.000 τόνους χαλκού. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον οι μισοί τόνοι προέρχονται από τη «μαύρη» αγορά και ο ετήσιος τζίρος ανέρχεται στα 8 εκατ. ευρώ. Ο χαλκός άρχισε να αποκτά «μαύρο» χρώμα στην Ελλάδα και να ξεκινά ένα νέο οικονομικό παιχνίδι με κλέφτες και κλεφταποδόχους στα πρώτα χρόνια του μιλένιουμ. Συγκεκριμένα, οι συμμορίες Ρομά άρχισαν την συγκεκριμένη δράση τους όταν ξεκίνησαν τα μεγάλα έργα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Τότε, άρχισε να αποκτά τιμή και ο χαλκός στο λιανεμπόριο. Βέβαια, η ένταση του φαινομένου αυξανόταν με την ανάπτυξη στους σιδηρόδρομους. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν από το 2000 και άλλες χώρες της Ευρώπης, ωστόσο φαίνεται πως εκείνες θωρακίστηκαν καλύτερα.

Στην Ελλάδα, αποδεδειγμένα, κατά κύριο λόγο οι συμμορίες που κλέβουν χαλκό αποτελούνται από Ρομά. Τα κομμάτια χαλκού πλέον τα κλέβουν από όπου βρουν -όχι μόνο από τους σιδηρόδρομους- και στη συνέχεια υπάρχει μία συγκεκριμένη διαδρομή του «μαύρου χαλκού». Τα κλοπιμαία αποδέχονται μάντρες με σκραπ, τα γνωστά «μεταλλάδικα», έπειτα τα μεταφέρουν σε παράνομα χυτήρια για να πωληθεί ως καθαρός χαλκός σε μικρές και μεγάλες βιομηχανίες.

Ο τιμοκατάλογος και ο… κύκλος

Ο χαλκός είναι σαν τον χρυσό, δηλαδή ένα χρηματιστηριακό προϊόν που η αξία του ανεβοκατεβαίνει. Τη δεδομένη στιγμή, ανάλογα με την ποιότητα του χαλκού, ένα κιλό πωλείται από 6,5 έως 7,35 ευρώ, δηλαδή σε έναν δράστη που κλέβει χαλκό τα 100 κιλά αποτελούν ένα μεροκάματο της τάξης 650-735 ευρώ. Εκτός από τα κομμάτια χαλκού όμως, κλέβουν και μετασχηματιστές που πωλούνται 35 λεπτά το κιλό αλλά και καλώδια που πωλούνται 1,5-2,5 ευρώ το κιλό.

Ωστόσο, οι συμφωνίες των συμμοριών με τους κλεπταποδόχους-ιδιοκτήτες μαντρών προσαρμόζονται πολλές φορές σε χαμηλότερες τιμές λόγω… ρίσκου. «Αν έχει 7 ευρώ το κιλό ο χαλκός κανονικά, οι συμφωνίες γίνονται με μικρότερο ποσό πληρωμής λόγω του κινδύνου που υπάρχει. Δηλαδή, θα πληρωθούν 6-6,5 ευρώ το κιλό, επειδή είναι παράνομο και παίρνουν όλοι το ρίσκο για αυτόφωρη σύλληψη» λέει ιδιοκτήτης μάντρας στη «ΜτΚ», ο οποίος επιθυμεί να κρατήσει την ανωνυμία του.

Το κέρδος για τους ιδιοκτήτες μαντρών είναι σαφώς μεγαλύτερο, καθώς όταν δέχονται τα κλοπιμαία δεν κόβουν τιμολόγια και δεν φαίνεται πουθενά φορολογικά η συναλλαγή τους. «Τους λένε ότι κινδυνεύουν γι’ αυτό συνήθως αγοράζουν μισό ή ένα ευρώ λιγότερο από ότι πωλείται κανονικά. Επίσης, τους λένε ότι επειδή δεν θα τους δώσουν τα σχετικά χαρτιά πρέπει να τα αγοράσουν με χαμηλότερη τιμή» αναφέρει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Ρομά Ελλάδος Μάκης Μπότης.

«Τουλάχιστον 10 μάντρες που δέχονται μαύρο χαλκό στη Θεσσαλονίκη»

H διαδικασία της κλοπής και διακίνησης χαλκού μπορεί να είναι σκοτεινή, ωστόσο οι επιχειρήσεις που αποδέχονται τα κλοπιμαία είναι ολοφάνερες και βρίσκονται σε σημεία όπου μπορεί να τις δει ο καθένας. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Συνομοσπονδίας Ρομά Ελλάδος Μάκη Μπότη, που κατοικεί στη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν περισσότερες από 10 μάντρες στην πόλη που συνεργάζονται με Ρομά για «μαύρο» χαλκό.

«Τουλάχιστον 10 μάντρες στη Θεσσαλονίκη δέχονται κλεμμένο χαλκό. Ίσως είναι και οι διπλάσιες. Βρίσκονται παντού στην δυτική αλλά και την ανατολική πλευρά της πόλης. Είναι μάντρες που συνεργάζονται και με την ΔΕΗ αλλά και τον ΟΣΕ, ωστόσο όταν πάει ένας και τους προσφέρει χαλκό, το παίρνουν και ας ξέρουν ότι είναι κλεμμένο» καταγγέλλει ο κ. Μπότης.

«Οι ιδιοκτήτες στις μάντρες, τις περισσότερες φορές ξέρουν ότι είναι κλοπιμαία αυτά που του προσφέρουν» διαβεβαιώνει και ο πρόεδρος Αστυνομικών Υπαλλήλων Νοτιανατολικής Αττικής, Γιώργος Καλλιακμάνης. «Παρόλα αυτά, τα αποδέχονται και σε πιθανό έλεγχο λένε ότι δεν μπορούν να ξέρουν ο καθένας που βρίσκει τον χαλκό. Σαφώς όμως θα μπορούσαν να συνεργαστούν με την αστυνομία για να πιάσουμε τους δράστες, αλλά το κέδρος είναι μεγάλο και δεν τους συμφέρει» τονίζει στη «ΜτΚ» ο κ. Καλλιακμάνης.

Από τις μάντρες ο μαύρος χαλκός μπορεί να καταλήξει είτε σε χυτήρια είτε όμως σε εταιρείες για απευθείας μεταπώληση. «Αν είναι καλώδια, οι μάντρες μπορούν να τα πουλήσουν κατευθείαν στις εταιρείες που προμηθεύουν τον ΟΣΕ ή την ΔΕΗ. Δηλαδή, πολλές φορές γίνεται ένας κύκλος…» τονίζει ο Γιώργος Καλλιακμάνης.

Η διαδικασία

Οι συμμορίες Ρομά φαίνονται πλέον πολύ εξοικειωμένοι με την αφαίρεση χαλκού από πολλά σημεία, που τις περισσότερες φορές είναι επικίνδυνα λόγω ρεύματος. Μάλιστα, έχουν καταγραφεί και θάνατοι ανθρώπων που προσπάθησαν να αφαιρέσουν χαλκό. Η δράστη τους δεν επικεντρώνεται μόνο σε σιδηρόδρομους, αλλά οπουδήποτε υπάρχει μεγάλη επιφάνεια χαλκού.

«Ανά διαστήματα είχαμε μεγάλο θέμα, όταν γίνονταν έργα στον περιφερειακό και στη Θεσσαλονίκης - Μηχανιώνας. Αναγκαζόμασταν να έχουμε περιπολικά για να μην κλέβουν τον χαλκό. Τα τελευταία χρόνια είχαμε πολλές κλοπές μετασχηματιστών της ΔΕΗ, ειδικά στην ανατολική Θεσσαλονίκη, όπως στην περιοχή της Θέρμης. Όσο για τον σιδηρόδρομο, χτυπούν σε σημεία όπου δεν φυλάσσεται. Στο δίκτυο εντός της πόλης υπάρχει αυξημένη επιτήρηση και δεν είχαμε πολλά περιστατικά» αναφέρει ο αν. γενικός γραμματέας της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης Χρήστος Συμεωνίδης.

«Είναι δύσκολος ο έλεγχος σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο» τονίζει ο πρόεδρος Αστυνομικών Υπαλλήλων Νοτιανατολικής Αττικής, Γιώργος Καλλιακμάνης. «Ωστόσο, δεν πάνε τυχαία, ξέρουν που χτυπούν. Έχουν πληροφορίες ακόμα και από υπαλλήλους του ΟΣΕ και γνωρίζουν σε ποια σημεία έχουν τοποθετήσει νέα κομμάτια χαλκού. Αλλά πλέον χτυπάνε παντού, στην Αθήνα έχουν ξεκολλήσει σωλήνες χαλκού από εγκαταστάσεις αερίου από αμέτρητες πολυκατοικίες» συμπληρώνει.

Για την δράση των συμμοριών, ο κ. Καλλιακμάνης, αναφέρει ότι «συνήθως έχουν κόφτες και σιδηροπρίονα. Ξέρουν να αφαιρούν τον χαλκό εύκολα και γρήγορα, ενώ πάντα έχουν και τσιλιαδόρους». Η επόμενη φάση είναι να αφαιρέσουν το μονωτικό υλικό και να κρατήσουν μόνο τα κομμάτια χαλκού. «Συνήθως όλα γίνονται τη νύχτα. Βάζουν φωτιά και καίνε τα καλώδια και τα πλαστικά, ώστε να μείνει μόνο ο χαλκός που θα πουλήσουν» αναφέρει ο Μάκης Μπότης.

Ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Ρομά Ελλάδος, καταδικάζει τις πρακτικές αυτές, ωστόσο ρίχνει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στο κράτος. «Είναι καταδικαστέο αυτό που κάνουν οι Ρομά, αλλά πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι αναγκάζονται να το κάνουν για να ζήσουν. Πουλάνε 2-3 κιλά και βγάζουν 15 ευρώ την ημέρα για να αγοράσουν τα βασικά. Δεν τους βοηθάει το κράτος για να έχουν μία κανονική δουλειά. Από το 1992 περιμένουμε τα προγράμματα για Ρομά, αλλά κάθε φορά βγάζουν προϋποθέσεις απολυτήριο γυμνάσιου και χαρτί στρατού. Γνωρίζουν ότι η πλειοψηφία δεν έχει πάει στρατό, ούτε τέλειωσε το γυμνάσιο, οπότε τα λεφτά για να ανοίξουν επιχειρήσεις οι Ρομά πάνε στα χαμένα» στηρίζει ο κ. Μπότης.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 19.03.2023