Ευχάριστο ξάφνιασμα προκάλεσε η ανακοίνωση που εξέδωσε την περασμένη Πέμπτη το Υπουργείο Πολιτισμού στην οποία ανέφερε ότι «δρομολογεί την απευθείας εξαγορά ή την αναγκαστική απαλλοτρίωση του βιομηχανικού συγκροτήματος της πρώην ζυθοποιίας ΦΙΞ, χαρακτηρισμένου ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, στη Θεσσαλονίκη, μετά από την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων». Ωστόσο, η ανακοίνωση άφηνε πολλά ερωτήματα αναπάντητα. Για παράδειγμα, η εξαγορά ή απαλλοτρίωση θα αφορά το σύνολο ή μέρος του βιομηχανικού συγκροτήματος; Όπως αποκάλυψε την ίδια μέρα το makthes.gr πρόθεση του υπουργείου είναι να αποκτήσει ένα μέρος μόνο του ακινήτου και συγκεκριμένα το κτιριακό συγκρότημα ‘2’ όπου βρίσκονται και τα πλέον αξιόλογα από τα διατηρητέα κτίσματα τα οποία είχαν λάβει αυτόν τον χαρακτηρισμό ήδη από το 1992.

Ένα άλλο ερώτημα αφορά το χρόνο που το υπουργείο πήρε αυτήν την απόφαση. Γιατί άφησε να περάσουν σχεδόν τρεις δεκαετίες κι αφού στο μεταξύ το ακίνητο των περίπου 23 στρεμμάτων του πρώην ζυθοποιείου, πέρασε στην ιδιοκτησία της DIMAND; Μάλιστα στην εκδήλωση η οποία είχε γίνει τον περασμένο Οκτώβριο όπου παρουσιάστηκαν τα σχέδια της εταιρείας για την αξιοποίηση του ακινήτου, παρόντες ήταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η υπουργός Λίνα Μενδώνη καθώς και άλλοι κυβερνητικοί παράγοντες.

Σε εκείνη την εκδήλωση δεν έγινε η παραμικρή νύξη για την πρόθεση της πολιτείας να αποκτήσει μέρος του ακινήτου. Καμία πληροφορία δεν δόθηκε επίσης για το ύψος του τιμήματος καθώς και για το τι ακριβώς σκοπεύει να κάνει το υπουργείο στα κτίσματα τα οποία θα περιέλθουν στο κράτος. Πως θα τα αξιοποιήσει, με ποια χρηματοδότηση και σε ποιο βάθος χρόνου.

Από τα λίγα που γνωρίζουμε έως τώρα φαίνεται πως οδεύουμε σε ένα είδος συνεκμετάλλευσης μεταξύ πολιτείας και ιδιώτη (DIMAND). Ο ιδιώτης θα υλοποιήσει το μέρος του σχεδίου αξιοποίησης που είχε παρουσιάσει τον Οκτώβριο και αφορά τα νέα κτίσματα, ενδεχομένως και κάποια από τα διατηρητέα, και το κράτος θα περιοριστεί στο διατηρητέο συγκρότημα “2”. Είναι προφανές ότι μια τέτοια εξέλιξη βολεύει και τους δύο. Ο ιδιώτης θα χρειαστεί λιγότερα κεφάλαια για να υλοποιήσει το σχέδιό του, το δε υπουργείο θα μπορέσει να αναπτύξει σε ένα μέρος του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος δράσεις πολιτισμού, χωρίς ενδεχομένως να απαιτηθούν άμεσα κεφάλαια, στο ενδεχόμενο μάλιστα που το όλο πρότζεκτ υλοποιηθεί με τη μέθοδο ΣΔΙΤ. Σε κάθε περίπτωση αυτή είναι μια εξέλιξη που ωφελεί την πόλη καθώς ένα κατεστραμμένο βιομηχανικό κουφάρι θα αποκτήσει εκ νέου ζωή, σε μια περιοχή από τις πλέον υποβαθμισμένες της Θεσσαλονίκης.

Η θετική αυτή εξέλιξη γεννά, όμως, κι ένα ακόμη ερώτημα: γιατί το υπουργείο Πολιτισμού δεν αναλαμβάνει ανάλογη πρωτοβουλία και για τους πρώην αλευρόμυλους Αλλατίνη, στην περιοχή του Μεγάρου Μουσικής; Πρόκειται ακριβώς για παρόμοια περίπτωση. Αφορά ένα εξαιρετικής σπουδαιότητας, πρώην βιομηχανικό συγκρότημα, το οποίο έχει περιέλθει, μέσω πλειστηριασμών σε ιδιώτες και ένα μέρος των κτισμάτων του έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα. Μάλιστα, στην περίπτωση του Αλλατίνη θα απαιτηθούν λιγότερα χρήματα για την αποκατάστασή του καθώς το ακίνητο είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με αυτό του ΦΙΞ.

Κι επίσης, πέρα από το ΦΙΞ και το Αλλατίνη, υπάρχει στην πόλη κι ένα ακόμη, πρώην βιομηχανικό συγκρότημα, αυτό της ΥΦΑΝΕΤ, το οποίο μάλιστα ανήκει ήδη στο υπουργείο Πολιτισμού, αλλά παραμένει εδώ και δεκαετίες παρατημένο. Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από τότε που σίγησαν οι πλεκτικές μηχανές του (1964), 31 χρόνια από την ανακήρυξή του σε ιστορικό διατηρητέο μνημείο (1993), 28 χρόνια από τότε που ορίστηκε ως έδρα του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, ασχέτως εάν δεν εγκαταστάθηκε ποτέ εκεί το Μουσείο (1996) και 18 χρόνια απ' όταν το υπουργείο το εξαγόρασε από την Εθνική Τράπεζα (2006).

Ταξιδεύοντας σε πόλεις του εξωτερικού, αλλά ακόμη και εντός συνόρων, στην Αθήνα και σε άλλες μικρότερες πόλεις, βλέπεις εξαιρετικά παραδείγματα αξιοποίησης παλαιών βιομηχανικών συγκροτημάτων. Δεν έχει παρά, το ίδιο παράδειγμα να το ακολουθήσει επιτέλους και η Θεσσαλονίκη. Η περίπτωση του ΦΙΞ μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία μιας τέτοιας προσπάθειας, αρκεί να μην μείνουμε μόνον στην αφετηρία.