Το πολύνεκρο δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου στα Τέμπη, φέρνει στο φως, το ένα μετά το άλλο, τα στραβά και τα ανάποδα του ελληνικού σιδηροδρόμου. Ένα από αυτά τα ακατανόητα, που μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν, αφορά και το νέο τμήμα της γραμμής από Πολύκαστρο ως Ειδομένη, το οποίο ξεκίνησε να κατασκευάζεται την άνοιξη του 2008 και, ενώ έχει εκτελεστεί στο μεγαλύτερο μέρος του, εδώ και πέντε χρόνια δεν ολοκληρώνεται επειδή σε μία σήραγγα cut & cover, έχουν εντοπιστεί ρηγματώσεις.

Εξαιτίας αυτής της τεχνικής αστοχίας (chic), μίας εκκρεμότητας σε μήκος περίπου 300 μέτρων, «κόλλησε» ένα έργο μήκους 21 χλμ. Ποιο όμως είναι το καλύτερο σε αυτή την ιστορία που έχει και συνέχεια;

Το παραπάνω τμήμα, δηλαδή η παραλλαγή της παλιάς γραμμής που ονομάζεται, χάριν συντομίας Νέο Πολύκαστρο- Ειδομένη, συμπεριλαμβάνεται στη σύμβαση που υπέγραψε στις 11 Μαρτίου 2022 η ΕΡΓΟΣΕ, με την κ/ξ ΑΒΑΞ- ALSTOM, για την εγκατάσταση ηλεκτρονικών συστημάτων σηματοδότησης- τηλεδιοίκησης και ETCS 1, κατά μήκος της γραμμής Θεσσαλονίκη - Ειδομένη.

Η παραπάνω κοινοπραξία ανέλαβε για το ποσό των 40,9 εκατ. ευρώ, πλέον ΦΠΑ, να ολοκληρώσει το φυσικό αντικείμενο της εργολαβίας σε 36 μήνες και, μετά, να έχει και τη συντήρηση αυτών των συστημάτων για άλλο τόσο διάστημα. Δηλαδή, ως το Μάρτιο του 2025 θα πρέπει να ολοκληρώσει το έργο, κάτι που προϋποθέτει την εγκατάσταση αυτών των συστημάτων και στο τμήμα Νέο Πολύκαστρο – Ειδομένη, αφού βέβαια λυθεί η τεχνική αστοχία που προαναφέρθηκε, η οποία σέρνεται για τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Και φυσικά, η εγκατάσταση των ηλεκτρονικών αυτών συστημάτων στην ήδη ηλεκτροδοτούμενη (ευτυχώς) γραμμή Θεσσαλονίκη – Ειδομένη, μήκους περίπου 71 χλμ., είναι πολύ σημαντική αφού ο συγκεκριμένος άξονας, σηκώνει το μεγαλύτερο μέρος της εμπορευματικής κίνησης προς και από τα Δυτικά Βαλκάνια και την υπόλοιπη Ευρώπη.

H περίπτωση του ΤΧ1

Όπως έχει πληροφορηθεί το makthes.gr, σε αυτό έργο περιλαμβάνεται και η εγκατάσταση νέων, αξιόπιστων συστημάτων ελέγχου της κυκλοφορίας στο λεγόμενο ΤΧ1, στο μεγαλύτερο σιδηροδρομικό κόμβο της χώρας, όπου η κυκλοφορία ελέγχεται με το… μάτι από τους σταθμάρχες, επειδή φωτόσημα και ελιγμόσημα έχουν βγει εκτός λειτουργίας και οι ηλεκτρονικές ενδείξεις για τα ψαλίδια που αλλάζουν τις κινήσεις στις γραμμές, είναι επίσης off. Σχετικό ρεπορτάζ για το θέμα έχει δημοσιεύσει το makthes.gr.

Εν παρενθέσει σημειώνεται ότι στην περιοχή του ΤΧ1, που βρίσκεται κοντά στον εμπορευματικό σταθμό Θεσσαλονίκης (περιοχή πρώην στρ. Γκόνου), πρέπει να γίνουν και έργα αποστράγγισης των υδάτων, γιατί σε έντονες βροχοπτώσεις, η τριγύρω περιοχή, πλημμυρίζει.

Πού σκάλωσε το Νέο Πολύκαστρο - Ειδομένη

Το έργο της κατασκευής της παραλλαγής σε ό,τι αφορούσε την υποδομή (Β΄Φάση) είχε αναλάβει το Μάρτιο του 2008 η Θόλος (θυγατρική της Μηχανικής), με χρόνο παράδοσης, 18 μήνες. Η Θόλος στη συνέχεια εγκατέλειψε το έργο με την σήραγγα Τ6, να μένει με τις λεγόμενες τεχνικές αστοχίες.

Η εν λόγω σήραγγα (η Τ6) παρουσιάζει ρωγμές στην οροφή και μάλιστα είχε γίνει αυτοψία από το Τεχνικό Επιμελητήριο που είχε ορίσει την εξέταση της κατασκευής σε πραγματογνώμονες. Οι τεχνικές αστοχίες στη σήραγγα ως και σήμερα δεν έχουν θεραπευτεί καθώς, δεν έχει γίνει ανάθεση έργου για το συγκεκριμένο αντικείμενο, το οποίο υποτίθεται ότι θα υλοποιηθεί ως το τέλος του 2023, αφού φυσικά προηγουμένως γίνει η ανάθεσή του. Άρα, τώρα θα πρέπει η ΕΡΓΟΣΕ να τρέξει, για να τελειώνει αυτή η εκκρεμότητα, αφού βρίσκεται σε εξέλιξη και η εργολαβία της σηματοδότησης- τηλεδιοίκησης.

Σύμφωνα με πληροφορίες του makthes.gr, όταν είχε εντοπιστεί το πρόβλημα, τις εργασίες επρόκειτο να αναλάβει η ΤΕΡΝΑ σαν συνέχεια της σύμβασης 563, που είχε πάρει και αφορούσε την επιδομή και την ηλεκτροκίνηση στο Πολύκαστρο – Ειδομένη. Μελέτη που είχε εκπονηθεί την περίοδο εκείνη, είχε εκτιμήσει το κόστος αποκατάστασης περί τα 2,5-3 εκατ. ευρώ αλλά στο μεταξύ καταργήθηκε το τεχνικό συμβούλιο της ΕΡΓΟΣΕ και το θέμα μεταβιβάστηκε στο τεχνικό συμβούλιο του ΥΠΥΜΕ, ενώ άλλη μελέτη ανέβαζε το κόστος στο διπλάσιο ποσό. 

Το τι ακριβώς έγινε στη συνέχεια, βήμα προς βήμα, δεν στάθηκε δυνατό να ανιχνευτεί αλλά το βέβαιο είναι ότι υπήρξε προβληματισμός ως προς το ύψος του κόστους αποκατάστασης των αστοχιών, ενώ το έργο δεν έχει ανατεθεί σε τεχνική εταιρεία. Εάν εκτελεστεί, που υποστηρίζεται ότι μπορεί να εκτελεστεί σε σύντομο χρόνο, θα κλείσει και αυτή η εκκρεμότητα των 300 μέτρων, μαζί με την ηλεκτροκίνηση στο συγκεκριμένο τμήμα (σ.σ. λόγω του προβλήματος στην κατασκευή της σήραγγας, δεν τοποθετήθηκαν στο εσωτερικό της οι κονσόλες, ενώ εξωτερικά έχουν μπει οι ιστοί).

Γκρίνια και για την κλίση στο Νέο Πολύκαστρο - Ειδομένη

Εν τω μεταξύ υπάρχει και γκρίνια, όπως λέγεται, από τις εταιρείες εμπορευματικών μεταφορών γιατί το νέο τμήμα, το Νέο Πολύκαστρο - Ειδομένη, έχει κλίση 21 τοις χιλίοις ή 2%, το οποίο σημαίνει ότι το μεταφορικό κόστος θα αυξηθεί κατά περίπου 40%, σε σχέση με το  κόστος στο παλαιό τμήμα, που βρίσκεται ακόμη σε χρήση και έχει κλίση 14 τοις χιλίοις, κλίση που θεωρείται πολύ προτιμότερη για τους βαρείς εμπορευματικούς συρμούς. Οι μεγάλες κλίσεις, συνεπάγονται λιγότερες φορτάμαξες σε κάθε συρμό, άρα αύξηση του μεταφορικού κόστους.

Βεβαίως, τέτοιες κλίσεις, μεγάλες, υπάρχουν και στη γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, στην περιοχή του Δομοκού, ενώ το ανώτατο όριο στα σιδηροδρομικά δίκτυα, σε ό,τι αφορά τις κλίσεις, είναι το 28 τοις χιλίοις. Ωστόσο, όπως σημειώθηκε, το ζήτημα στο Νέο Πολύκαστρο – Ειδομένη, είναι, ότι η γραμμή αυτή κυρίως σηκώνει εμπορευματική κίνηση.

Πέραν των ανωτέρω, σιδηροδρομικοί επισήμαναν πως το συγκεκριμένο έργο θα έπρεπε εξαρχής είτε να είχε μελετηθεί με μικρότερες κλίσεις, κάτι που θα ανέβαζε το κατασκευαστικό κόστος, είτε τα δεκάδες εκατομμύρια που επενδύθηκαν, να δίνονταν για την  αναβάθμιση της παλαιάς γραμμής. Όμως, η παλιά γραμμή, όπως υποστήριξαν μηχανικοί που κατασκευάζουν σιδηροδρομικά έργα, μπορεί μεν να έχει μικρότερες κλίσεις αλλά έχει πολλές στροφές και μεγάλες καμπύλες, κάτι μη επιθυμητό.

Θεσσαλονίκη - Ειδομένη: Η σύμβαση για τηλεδιοίκηση και ETCS 1

Σε ό,τι αφορά στην εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος σηματοδότησης στο τμήμα Θεσσαλονίκη–Ειδομένη, η σύμβαση υπογράφηκε στις 11 Μαρτίου 2022 Ανάδοχος του έργου είναι η ένωση των εταιρειών ΑΒΑΞ - ALSTOM, που ανέλαβε να το υλοποιήσει για 40.973.034,12 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).

Το φυσικό αντικείμενο του έργου αφορά σε μια σειρά από εργασίες, όπως:

- εγκατάσταση νέου συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης ηλεκτρονικού τύπου, που θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο σύστημα με ηλεκτρονόμους

- εγκατάσταση παρατρόχιου συστήματος ETCS L1 σε όλο το τμήμα

- σηματοτεχνική εξασφάλιση της πλευρικής προστασίας της ανοικτής γραμμής του τμήματος Πολύκαστρο – Παιονία – Ειδομένη

- αντικατάσταση 37 αλλαγών τροχιάς με νέες, σε εντοπισμένους σταθμούς του τμήματος, για την εύρυθμη λειτουργία του συστήματος σηματοδότησης

- εγκατάσταση 4 νέων αλλαγών τροχιάς και κατασκευή έργων επιδομής νέας παρακαμπτηρίου γραμμής, μήκους 2,275 χιλιομέτρων περίπου, στην περιοχή του Μικρού Δάσους

- εγκατάσταση ηλεκτρικής θέρμανσης αλλαγών τροχιάς στους σταθμούς του εν λόγω τμήματος

- εγκατάσταση παθητικού δικτύου οπτικών ινών, για τη μετάδοση των δεδομένων σηματοδότησης και ηλεκτροκίνησης, καθώς και δικτύου τηλεπικοινωνιών, για τις ανάγκες φωνητικών επικοινωνιών

- εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης στη νέα παρακαμπτήριο στην περιοχή του Μικρού Δάσους.