Στο περιθώριο του μαθήματος του αγγλόφωνου μεταπτυχιακού προγράμματος «Ευρωπαϊκή δημοσιογραφία», ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος και κάτοχος της έδρας Jean Monnet, μιλάει στη «ΜτΚ» για τη αντίφαση των πολιτών απέναντι στην Ευρώπη, τη στάση των μέσων ενημέρωσης αλλά και τις ευρωεκλογές, εστιάζοντας στις επιπτώσεις που έχουν οι πρόσφατες κρίσεις (χρέους και προσφυγικού) στη συμμετοχή των πολιτών.

Πώς θα επηρεάσουν οι εξελίξεις των τελευταίων ετών (κρίση χρέους και προσφυγικό) τη συμμετοχή των πολιτών στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Μάιο του 2019;

Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο, η πλειοψηφία των πολιτών, παρά τον αυξανόμενο σκεπτικισμό που έχουν δημιουργήσει οι πρόσφατες κρίσεις, συνεχίζουν να πιστεύουν ότι τα κράτη τους έχουν επωφεληθεί από τη συμμετοχή τους. Εκτιμούν ιδιαιτέρα την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, προϊόντων, υπηρεσιών και ιδεών, και τη συλλογική αντιμετώπιση προβλημάτων. Όταν, ωστόσο, καλούνται να τοποθετηθούν στο ζήτημα των θεσμών, εκφράζουν μία δυσαρέσκεια. Αισθάνονται ότι τόσο οι ίδιοι όσο και τα κράτη τους δεν έχουν «φωνή» στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της Ε.Ε.

Πού οφείλεται αυτή η αντίφαση;

Για να πιστωθούν το όφελος του εκσυγχρονισμού, οι κυβερνήσεις, όταν εφαρμόζουν ευρωπαϊκές οδηγίες, δεν εξηγούν ότι εκπληρώνουν τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις τους. Αντίθετα, αν τα μέτρα δεν είναι δημοφιλή, οι κυβερνήσεις καταλογίζουν στις «Βρυξέλλες» την ευθύνη. Αρνητικά είναι τα ΜΜΕ καθώς και ό,τι εμφανίζουν ως ορθές τις εθνικές απόψεις και ως λανθασμένες εκείνες των άλλων κρατών. Η κάλυψη της Ε.Ε. υποστηρίζεται, είναι «δύσκολη», «τεχνοκρατική», «δυσνόητη» για το κοινό τους, που επιθυμεί κάτι πιο «εύπεπτο».

Αυτό πρακτικά τι σημαίνει; Υπάρχουν επιπτώσεις;

Η αδιαφορία για τις κατακτήσεις της Ε.Ε. και η δυσπιστία για τους θεσμούς, χάρη στους οποίους επιτεύχθηκαν. Καλλιεργείται ένα «αντιευρωπαϊκό» αφήγημα, που αγνοεί ότι η Ε.Ε. αποτελεί μέρος της ιστορικής λύσης που δόθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εντάσσοντας τα κράτη σε δίκτυα αλληλεξάρτησης/διασυνδέσεων. Λησμονεί ότι οι πολίτες έχουν την ίδια επιρροή στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού δικαίου, όπως και στο εθνικό δίκαιο. Μία έμμεση επιρροή, μέσω της εκλογής του κόμματος, το οποίο σχηματίζει την εθνική κυβέρνηση, η οποία συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων από το συμβούλιο των υπουργών. Και άμεση στη δημοκρατική διαδικασία, διά της εκλογής των βουλευτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Τι θα λέγατε στους αναγνώστες μας;

Στην Ε.Ε. η πολιτική δεν είναι προνόμιο μίας μειοψηφίας. Σε θεσμικό επίπεδο το άμεσα εκλεγμένο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπροσωπεί τους πολίτες, η Επιτροπή, της οποίας τα μέλη διορίζονται από τις εθνικές κυβερνήσεις, προωθεί τα συμφέροντα της Ε.Ε. ως συνόλου, και το συμβούλιο της Ε.Ε. προασπίζει τα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών. Το γεγονός ότι οι πολιτικοί και τα ΜΜΕ δεν συζητούν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της Ε.Ε., είναι επικίνδυνο για τις δημοκρατίες μας. Για να λειτουργήσει η δημοκρατία, όλοι μας οφείλουμε να κατανοούμε, πού, πώς και γιατί λαμβάνονται οι αποφάσεις. Μόνο έτσι μπορεί να ελέγχουμε όλους όσοι συμμετέχουν στη διαδικασία διαμόρφωσης αποφάσεων που αφορούν τη ζωή μας. Η Ε.Ε. είναι σημαντική. Αυτό δεν είναι προσωπική άποψη, είναι γεγονός.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 9 Δεκεμβρίου 2018