Κλίμα συγκίνησης επικρατεί έξω από το σπίτι του κορυφαίου δημιουργού, Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος «έφυγε» σήμερα σε ηλικία 96 ετών. Φίλοι, συγγενείς, γείτονες, καλλιτέχνες, έχουν συγκεντρωθεί έξω από την κατοικία του στη συμβολή των οδών Επιφανούς και Γαριβάλδι στο κέντρο της Αθήνας για να αποχαιρετίσουν τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη κρατώντας άσπρα και κόκκινα λουλούδια.

Μέχρι στιγμής στο σπίτι του μεγάλου δημιουργού έχουν βρεθεί ο Γιώργος Νταλάρας με τη σύζυγό του Άννα Νταλάρα, ο Γιώργος Λιάνης καθώς και ο Βασίλης Λέκκας.

Φανερά συγκινημένη η κόρη του, Μαργαρίτα Θεοδωράκη μιλώντας στους δημοσιογράφους είπε ότι η κατάσταση της υγείας του τις τελευταίες μέρες είχε επιδεινωθεί πολύ. «Ήταν πολύ καλός άνθρωπος, σπουδαίος άνθρωπος. Να τον αγαπάτε», τόνισε.

«Για μένα ήταν πιο ξεχωριστός θα τολμήσω να το πω και από το θάνατο του πατέρα μου. Έζησα κοντά του σαν γιος του. Η απώλεια είναι τεράστια. Παράλληλα νιώθω και μια χαρά μέσα μου, όχι μόνο λύπη γιατί αυτός ο άνθρωπος που φεύγει τώρα, ήταν τόσο γεμάτος από Ελλάδα που ξεχειλίζει, και αυτή την εισπράττω συνέχεια. Είμαι γεμάτος από την Ελλάδα του Μίκη, από τον ίδιο τον Μίκη. Στεναχωριέμαι αλλά ταυτόχρονα είμαι πολύ περήφανος, χαρούμενος γιατί ξέρω ότι έφυγε ο τελευταίος επιφανής Έλληνας, γιατί αυτό ήταν ο Θεοδωράκης αλλά οι Έλληνες ξέρουν κι έχουν τρόπους να τιμούν τους μεγάλους απόντες», ανέφερε συναισθηματικά φορτισμένος ο Γιώργος Λιάνης.

«Ήταν ένας άνθρωπος με μυαλό, ένας πολύ καλός άνθρωπος. Το μυαλό του ήταν ξουράφι», λέει ο Δημήτρης Δούγιας που για 45 χρόνια ερχόταν κάθε πρωί και του έφερνε εφημερίδες. «Από χθες διεκόπη η συνεργασία και μου είπαν να μην ξαναφέρω», προσθέτει.

Αναβολή λόγω πένθους στις εκδηλώσεις του ΥΠΠΟΑ

Από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοινώνεται ότι, λόγω του τριήμερου εθνικού πένθους που κηρύχθηκε από την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη, αναβάλλονται από σήμερα έως και το Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου, όλες οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις του θεσμού του ΥΠΠΟΑ «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».

Πανελλήνια θλίψη

Πανελλήνια θλίψη σκόρπισε η είδηση του θανάτου του Μίκη Θεοδωράκη.

«Δεν έχουμε δύναμη να γράψουμε τίποτα», γράφουν στο Facebook οι Φίλοι του Μίκη Θεοδωράκη, μια σελίδα αφιερωμένη στον κορυφαίο συνθέτη από φίλους και θαυμαστές του, λίγη ώρα μετά την γνωστοποίηση του θανάτου του.

Σταύρος Ξαρχάκος: "Ως μουσικός, προσκυνώ. Ως Έλλην, θρηνώ. Ως ιχθύς, σιωπώ."

Με μία λιτή ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο συνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος αποχαιρέτησε τον κορυφαίο δημιουργό γράφοντας "Ως μουσικός, προσκυνώ. Ως Έλλην, θρηνώ. Ως ιχθύς, σιωπώ." Το κείμενό του συνοδεύει μία κοινή τους φωτογραφία. 

Την ίδια στιγμή, ο Γιώργος Νταλάρας σημειώνει στη δική του σελίδα: «Για λίγο τώρα ΣΙΓΗ».

Η Μαρίζα Κωχ

"Σήμερα πενθούμε όλοι", δήλωσε για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρίζα Κωχ. «Θέλω να πω συλλυπητήρια σε όλους μας. Έφυγε αυτός -και μαζί με άλλους γιατί δεν έπαψε ποτέ η Ελλάδα να δίνει τέτοιες μορφές- που μας ανέβασε λίγο ψηλότερα. Είμαι καθηλωμένη γιατί τα σπίτια μας είναι απέναντι και βλέπω τον κόσμο να συγκεντρώνεται και πώς κλαίει… 'Ανθρωποι που κλαίνε με αναφιλητά για το τι συμβολίζει, τι αναφορές υπάρχουν στη μορφή του Μίκη», συμπλήρωσε η ίδια. «Χρόνια ερχόντουσαν μαζί με τον Νίκο Κούνδουρο στο σπίτι που είμαι εδώ απέναντι, για χρόνια ήμασταν πολύ καλή συντροφιά και με άλλους πολλούς. Κάναμε πολύ καλή παρέα, τα μεσημέρια, όταν οι άλλοι έκαναν σιέστα εμείς καθόμασταν στο τραπέζι και το κρατούσαμε ως το βράδυ. Γιατί είχαμε πολλά να πούμε», σημείωσε η Μαρίζα Κωχ, εμφανώς συγκινημένη.

Όσο για το τι θυμάται πιο πολύ από τον Μίκη, η γνωστή ερμηνεύτρια ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Πάντα ζωντανή είναι η στιγμή που με άκουσε να τραγουδώ σε μια μπουάτ το 1966 και μου λέει 'από σήμερα είσαι δική μου τραγουδίστρια'. Και με πήρε, μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη, μικρές κοπέλες και οι δυο τότε, και κάναμε έναρξη και συνεχίσαμε ως τη νύχτα του πραξικοπήματος, το ΄67. Τραγουδήσαμε στην πρώτη μπουάτ που έκανε ο Μίκης με τα δικά του τραγούδια. Την προηγούμενη χρονιά, στον χώρο αυτό που λεγόταν "Τζάκι", στην οδό Μουρούζη, δίπλα στη ρώσικη πρεσβεία, ήταν ο Χατζιδάκις με τη Μούσχουρη και την επόμενη το σχήμα του Μίκη με δυο πρωτόβγαλτες τραγουδίστριες και το συγκρότημά του».

«Για μένα ήταν καθοριστική εποχή για όλη μου τη διαδρομή -δεν λέω χρονιά γιατί ήταν ολόκληρη εποχή. Αλλά πάντα είχαμε επαφή και χαρήκαμε τη γειτονία μας. Η τελευταία από τις μουσικές μνήμες ήταν το πόσο δουλέψαμε μαζί τα τραγούδια που έγραψε για παιδιά. Έχω πολλά να θυμάμαι, όπως όλοι οι Έλληνες. Η μουσική του μίλησε σε όλους μας, αλλά τουλάχιστον μέχρι τα τελευταία λίγα χρόνια, κάθε Έλληνας έχει να πει και μια προσωπική στιγμή για τον Μίκη. Ο τρόπος που χαριζόταν, τα χέρια που έσφιγγε, πώς αγκάλιαζε, τι έκανε… Η πατρική μορφή του», κατέληξε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρίζα Κωχ.

Μανώλης Μητσιάς: «Ο Μίκης ήταν μια κολώνα της Ακρόπολης

Με τα πιο θερμά λόγια μίλησε ο Μανώλης Μητσιάς για τον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη.

«Εγώ τον γνώρισα το 1968, περικυκλωμένος στο Βραχάτι από αστυνομικούς. Συνεργαστήκαμε σε συναυλίες σε δίσκους, έχω ζήσει μοναδικές στιγμές μαζί του. Με πήγε στα άδυτα του πολιτισμού, ο Μίκης ο ίδιος. Με έμαθε να τραγουδώ, μου έμαθε την αλήθεια, την περηφάνια», είπε αρχικά ο Μανώλης Μητσιά, μιλώντας στην τηλεόραση του OPEN.

«Ο Μίκης ήταν μια κολώνα της Ακρόπολης. Σίγουρα! Αυτή η τελειότητα που υπάρχει στην Ακρόπολη ήταν ο Μίκης. Ένας πολύ μεγάλος Έλληνας, πατριώτης, δημοκράτης. Ένα ελεύθερο πνεύμα, ανυπότακτος. Αλλά πάντα υπέρ της πατρίδας. Ήταν πολύ πατριώτης ο Μίκης», συνέχισε.

«Όταν ήρθε η Μεταπολίτευση, ήμουν ο πρώτος που συνεργάστηκε με τον Μίκη», ανακάλεσε στη μνήμη του ο Μανώλης Μητσιάς. «Ήταν πάντα ανοιχτός για μένα, είχα το ελεύθερο να συνεργάζομαι μαζί του όποτε το ήθελα», συνέχισε.

«Σφράγισε την ελληνική μουσική όχι μόνο με τα τραγούδια του αλλά και με την αισθητική του», επεσήμανε.

Ο Γιάννης Μπέζος αποχαιρέτησε τον Μίκη Θεοδωράκη με δήλωση του στην ΕΡΤ, καθώς ο ηθοποιός είχε συνεργαστεί πολλές φορές με τον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη στο παρελθόν. «Μιλάμε για μια ουσιαστική απώλεια και ένα κλείσιμο μιας πολύ μεγάλης εποχής. Ήταν ο τελευταίος επιζών από μια γενιά που προσέφερε πάρα πολλά στον τόπο και δεν έχουν αποτιμηθεί ακόμα δεόντως. Δεν έχουμε καταλάβει τι ακριβώς μας προσέφεραν αυτοί οι άνθρωποι και ελπίζω κάποτε να το καταλάβουμε. Είναι πολύ μεγάλη η απώλεια του Θεοδωράκη. Νομίζουμε ότι έφυγε ένας άνθρωπος που ανακατευόταν με την πολιτική ή έκανε κάποιες συναυλίες, το έργο του το εμπεριέχουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Ο Μίκης μας έφερε σε επαφή με μεγάλα κείμενα, με μεγάλες μελωδίες και μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι δημιούργησαν μια πολύ μεγάλη εποχή. Το έργο τους και οι προσωπικότητές τους. Αυτά θα μας ακολουθούν και θα πρέπει να στοιχιζόμαστε πίσω από τέτοιες προσωπικότητες και όχι πίσω από ανόητους. Να συλλυπηθούμε την οικογένεια και ας τον έχουμε και στη μνήμη και στην καρδιά μας» ανέφερε μεταξύ άλλων, ο Γιάννης Μπέζος

«Μόνο για τους οικείους του “φεύγει” ο Μίκης Θεοδωράκης. Το έργο του είναι ένας χείμαρρος, ήταν ένας μουσικός ογκόλιθος πέρα από τα ελληνικά σύνορα. Μακάρι να τον “μετρήσει” όπως πρέπει ο ιστορικός του μέλλοντος», σημειώνει στην ΕΡΤ ο μουσικοποιός Μίλτος Πασχαλίδης.

Φοίβος Δεληβοριάς: «Ο μόνος άνθρωπος που είδα να πετάει»

«Ο μόνος άνθρωπος που είδα να πετάει», τιτλοφορεί ο Φοίβος Δεληβοριάς το δικό του αποχαιρετιστήριο μήνυμα στον Μίκη Θεοδωράκη. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ που οι γονείς μου -ο πατέρας μου δεν αγάπησε ποτέ άλλη μουσική περισσότερο απ' τη δική του- με πήγαν στο Ηρώδειο 14 χρονών να ακούσουμε το "'Αξιον Εστί", που θα παιζόταν για πρώτη φορά εκεί» σημειώνει ο Φοίβος Δεληβοριάς.

«Ο Μίκης στα 60 του δεν είχε ακόμα τη χαρά να του παραχωρηθεί το Ηρώδειο. Του το αρνούνταν σθεναρά οι διάφορες εκλεγμένες καρέκλες. Μόλις ξεκίνησε η συναυλία, καταλάβαμε όλοι γιατί.

Πρώτη και τελευταία φορά τη μέρα εκείνη είδα άνθρωπο να πετάει. Δεν ήταν διεύθυνση αυτό, ήταν το πρώτο πέταγμα του ανθρώπου. Ο Μίκης μπορούσε να το κάνει. Και ήθελε να πάρει κι εμάς μαζί. Το ότι άλλες φορές το ελληνικό σώμα τον αντιμετώπιζε σαν Θεό και άλλες φορές ομοθυμαδόν ήθελε να τον εξευτελίσει, δεν οφειλόταν στην όποια ανθρώπινη ανισότητά του. Αλλά στην δική μας σχέση με την πτήση. Κάποτε -το 2005 νομίζω- πήγαμε μαζί κι ακούσαμε την πρόβα της "Πρώτης Συμφωνίας" του στο Μέγαρο. Δεν έχω δει μεγαλύτερο καλλιτεχνικό παράπονο απ' αυτό που είχε όσο παρακολουθούσε. Θυμόταν την εποχή που -ανάμεσα σε εξορίες- είχε πρωτογράψει το έργο. Θυμόταν κάθε αρνητική κριτική, κάθε πολιτικο-καλλιτεχνική συνομωσία που του στέρησε τότε τη χαρά και τον έπαινο. "Δεν είχα ενθάρρυνση", μου έλεγε. "Διαφορετικά, θα είχα προχωρήσει αλλιώς". Σκέψου να το ακούς αυτό απ' τον άνθρωπο που έφτασε στο απροχώρητο.

Γυρνώντας στο σπίτι του, περνώντας απ' του Μακρυγιάννη, μου διηγήθηκε -έτσι όπως ποτέ δεν τα έγραψε- τα δικά του Δεκεμβριανά. Είχε πάλι τόση ζωντάνια και τόσο παράπονο ο λόγος του, που αισθάνθηκα σα να παίζω στο φινάλε του "Αποκάλυψη Τώρα". Σα να είμαι με τον -μεγαλύτερο από τη Ζωή- συνταγματάρχη Κουρτς και να προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω το νόημα της ανείπωτης ελευθερίας του, της βουτηγμένης στο αίμα και στην ομορφιά. Όταν το βράδυ γύρισα στο σπίτι μου, αισθανόμουν πως η όποια ελευθερία των σημερινών επιλογών μου, η Δημοκρατία στην οποία ζούσα, έγραφα και ανέπνεα, οφειλόταν στην τρελή θυσία της γενιάς του. Πολλές φορές περνούσα κάτω απ' το σπίτι του, απέναντι απ' την Ακρόπολη. Δεν του χτυπούσα το κουδούνι. Μόνος στο αμάξι άκουγα τη μουσική του-σαν ένα είδος χάρτη, κάποια πρωϊνά που το ταξίδι ήταν δύσκολο. Δεν πειράζει που εμείς οι συγκαιρινοί του Έλληνες δεν μπορέσαμε να ακολουθήσουμε την "οδηγία" της Μουσικής του. Το μέρος όπου καταλήγει η πτήση μας, είναι εκεί. Χαρτογραφημένο. Μια αληθινή Νεφελοκοκκυγία του μέλλοντος. Κάποια στιγμή, από τα σωστά παιδιά -που ίσως σήμερα γεννιούνται- θα ανακαλυφθεί» αναφέρει ο Φοίβος Δεληβοριάς.

Θέμης Καραμουρατίδης: "Δεν μπορώ κι ούτε θέλω να ελέγξω τα δάκρυα μου"

Στη σελίδα του στο facebook ο συνθέτης Θέμης Καραμουρατίδης αναφέρει :«Ξύπνησα με την είδηση θανάτου του Μίκη Θεοδωράκη. Και δεν μπορώ κι ούτε θέλω να ελέγξω τα δάκρυα μου. Βαθιά συγκίνηση για έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες, απέραντη ευγνωμοσύνη για το κολοσσιαίο μουσικό έργο και την κοινωνική και πολιτική του επιδραστικότητα. Δεν θα υπάρξει άλλος Μίκης Θεοδωράκης. Όμως υπήρξε, και ένα κομμάτι της ελπίδας που ένιωσε αυτός ο τόπος ,του ανήκει εις τους αιώνες των αιώνων», σημείωσε. 

Γιάννης Κότσιρας: "Η Ελλάδα πενθεί"

«Καλό ταξίδι φίλε, σύντροφε και δάσκαλε. Τώρα μόνο σιωπή...Η Ελλάδα πενθεί. Έφυγε ο Μίκης Θεοδωράκης...», έγραψε στη δική του σελίδα ο τραγουδιστής Γιάννης Κότσιρας.

Γιάννης Ζουγανέλης: "Η Ελλάδα χωρίς εσένα στην καθημερινότητα θα ήταν αλλιώς"

«Μίκη μου αγάπη της ψυχής μου. Μορφή Θεϊκή ελληνική. Παρουσία της πατρίδας Σε όλο το κόσμο. Σ' ευχαριστώ με τη καρδιά και το μυαλό μου, αλλά και με τη γνώση μου, που είσαι η καθοριστικότερη προσωπικότητα της. Υποκλίνομαι στο βαθύ έργο σου. Που έχει ρίζες στην ελληνική φιλοσοφία στο δίκαιο που έκανες ιδεολογία. Η Ελλάδα χωρίς εσένα στην καθημερινότητα θα ήταν αλλιώς. Με λιγότερη ποίηση, με διαφορετικούς ρυθμούς. Σ ευχαριστούμε» σημειώνει ο Γιάννης Ζουγανέλης στην προσωπική του σελίδα στο facebook.

Το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Τη βαθύτατη θλίψη τους για το θάνατο του κορυφαίου Μίκη Θεοδωράκη εκφράζουν με ανακοίνωσή τους ο πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης Βασίλης Γάκης, το Διοικητικό Συμβούλιο και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Χρίστος Γαλιλαίας.

«Είναι στιγμές που οι λέξεις αδυνατούν να περιγράψουν συναισθήματα. Μια από αυτές είναι σήμερα, μετά τη γνωστοποίηση της απώλειας του κορυφαίου Μίκη Θεοδωράκη. Υποκλινόμαστε με σεβασμό και θαυμασμό στο παροιμιώδες καλλιτεχνικό έργο που κληροδοτεί στον Ελληνισμό ο εμβληματικός δημιουργός. Τον ευγνωμονούμε γιατί τίμησε τον Πολιτισμό, υπηρέτησε την Τέχνη, αγωνίστηκε για τη Δημοκρατία. Ο Μίκης όλων μας ήταν η Ελλάδα, καθώς μετουσίωσε τις αγωνίες του λαού μας σε στίχους, μουσική και μελωδίες που έμειναν ανεξίτηλες στο χρόνο», αναφέρει η ανακοίνωση.

Το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης συμμετέχει στο εθνικό πένθος εκφράζοντας τη βαθύτατη οδύνη για το θάνατο του ανθρώπου, η φήμη του οποίου ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα και έγινε συνώνυμη του ήθους, της συνέπειας και της δημιουργικότητας.

Από την αρχή λειτουργίας του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, ο Οργανισμός φιλοξένησε πολλές φορές στη σκηνή του τον κορυφαίο Έλληνα συνθέτη, με την πρώτη παρουσία του να είναι τον Μάιο του 2001 και τον ίδιο να διευθύνει τη συναυλία.

«Το έργο και η παρακαταθήκη που αφήνει είναι φάρος δημιουργικότητας και οδηγός για την Ελλάδα που αναπτύσσεται έχοντας ως βασικό πυλώνα τον πολιτισμό», καταλήγει η ανακοίνωση του ΜΜΘ.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή

«Σήμερα θρηνούμε την απώλεια του κορυφαίου Έλληνα συνθέτη και σπουδαίου διανοούμενου και αγωνιστή Μίκη Θεοδωράκη. Αν και ο Μίκης έμοιαζε να έχει κερδίσει την αθανασία, εντούτοις η μέρα του φυσικού του θανάτου ξημέρωσε για να μας γεμίσει θλίψη και να σημάνει με τον πιο οδυνηρό τρόπο το οριστικό τέλος μιας εποχής» αναφέρει στην ανακοίνωση της ΕΛΣ ο καλλιτεχνικός διευθυντής της, Γιώργος Κουμεντάκης.

«Το σπουδαίο έργο του, συνώνυμο με τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, θα παραμείνει στην ψυχή και την καρδιά του καθενός από μας, χωρίς καμία φθορά από τον χρόνο. Είναι χρέος μας να το διαφυλάξουμε και να το μεταλαμπαδεύσουμε στις γενιές που θα έρθουν. Το έργο τού Μίκη ξεπερνάει τα όρια της μουσικής, του τραγουδιού, της τέχνης και αποτελεί μια ωδή στον αστείρευτο αγώνα για ζωή και ελευθερία» επισημαίνει ο κ. Κουμεντάκης και καταλήγει:

«Για όλους εμάς εδώ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, που είχαμε σχεδιάσει μαζί του τον τριετή κύκλο αφιερωμένο στο έργο του (2021-2024), η σκέψη ότι θα τον πραγματοποιήσουμε χωρίς να τον έχουμε στο πλάι μας να μας συμβουλεύει και να μας καθοδηγεί όπως πάντα, αλλά ότι θα πρέπει να του τον αφιερώσουμε στη μνήμη του, αποτελεί μια ακόμα οδυνηρή συνειδητοποίηση».

Ακολουθεί ολόκληρη η ανακοίνωση της ΕΛΣ:

Με την Εθνική Λυρική Σκηνή ο Μίκης Θεοδωράκης πρωτοσυνεργάστηκε τα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, ενώ έργα του παρουσιάζονται τα τελευταία σαράντα πέντε χρόνια. Πρωτοπαρουσιάστηκε το μπαλέτο Καπετάν Ανδρέας Ζέππος (χορ. Γιάννη Μέτση, 1976/77-η καλλιτεχνική περίοδος της πρώτης παρουσίασης) στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, ενώ ακολούθησε ο Ζορμπάς (σε δύο διαφορετικές χορογραφίες του Λόρκα Μασσίν, 1978/79), μια διαχρονική επιτυχία που παρουσιάστηκε σε περιοδείες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ακολούθησαν τα μπαλέτα Ηλέκτρα (χορ. Σερζ Καιτέν) και Μυθολογία (χορ. Χάρη Μανταφούνη) το 1979/80 στο Θέατρο Λυκαβηττού. Η πρώτη όπερά του με τίτλο Κώστας Καρυωτάκης παρουσιάστηκε στο Θέατρο Ολύμπια (1986/87), ακολούθησε η Λυσιστράτη (σε συνεργασία με τον ΟΜΜΑ, 2001/02), αλλά και το ορατόριο Κάντο Χενεράλ (χορ. Ρέυ Μπάρρα, 2004/05). Τον Ιανουάριο του 2021 η ΕΛΣ ανακοίνωσε τριετή κύκλο παρουσίασης του έργου του Μίκη Θεοδωράκη από το 2021 έως και το 2024.

O Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει: «Σήμερα θρηνούμε την απώλεια του κορυφαίου Έλληνα συνθέτη και σπουδαίου διανοούμενου και αγωνιστή Μίκη Θεοδωράκη. Αν και ο Μίκης έμοιαζε να έχει κερδίσει την αθανασία, εντούτοις η μέρα του φυσικού του θανάτου ξημέρωσε για να μας γεμίσει θλίψη και να σημάνει με τον πιο οδυνηρό τρόπο το οριστικό τέλος μιας εποχής.

Το σπουδαίο έργο του, συνώνυμο με τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, θα παραμείνει στην ψυχή και την καρδιά του καθενός από μας, χωρίς καμία φθορά από τον χρόνο. Είναι χρέος μας να το διαφυλάξουμε και να το μεταλαμπαδεύσουμε στις γενιές που θα έρθουν. Το έργο του Μίκη ξεπερνάει τα όρια της μουσικής, του τραγουδιού, της τέχνης και αποτελεί μια ωδή στον αστείρευτο αγώνα για ζωή και ελευθερία.

Για όλους εμάς εδώ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, που είχαμε σχεδιάσει μαζί του τον τριετή κύκλο αφιερωμένο στο έργο του (2021-2024), η σκέψη ότι θα τον πραγματοποιήσουμε χωρίς να τον έχουμε στο πλάι μας να μας συμβουλεύει και να μας καθοδηγεί όπως πάντα, αλλά ότι θα πρέπει να του τον αφιερώσουμε στη μνήμη του, αποτελεί μια ακόμα οδυνηρή συνειδητοποίηση».

Ο Μίκης Θεοδωράκης, με καταγωγή από την Κρήτη, γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου του 1925. Έζησε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του πέρασε στην Αθήνα. Από το 1954 έως το 1960 εργάστηκε στο Παρίσι και στο Λονδίνο γράφοντας συμφωνική μουσική, μπαλέτα και μουσική για ταινίες. Στα 1960 τίθεται επικεφαλής του αναγεννητικού πολιτιστικού-πολιτικού κινήματος στην Ελλάδα με επίκεντρο τη σύζευξη ποίησης και μουσικής, συνθέτοντας δεκάδες κύκλους τραγουδιών, ορατόρια, επιθεωρήσεις, μουσική για το αρχαίο ελληνικό δράμα και άλλα. Το κίνημα αυτό συνδέεται με τις προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις της εποχής, που στόχευαν, πέρα απ' τον εκδημοκρατισμό της κοινωνικής ζωής, σε μια βαθύτερη και ευρύτερη αναγέννηση του ελληνικού λαού. Το γεγονός αυτό τον φέρνει συχνά στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής με κορύφωση την ενεργό συμμετοχή του στο αντιστασιακό κίνημα κατά της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-74).

Ο Θεοδωράκης ασχολήθηκε με όλα τα είδη της μουσικής, το δε έργο του, πολύμορφο και πλούσιο, εκτείνεται πέραν της μουσικής σε τομείς όπως η ποίηση, η πεζογραφία, η φιλοσοφία, η μουσικολογία. Ακόμα και σε πολιτικά δοκίμια.

Η πρώτη περίοδος της μουσικής του δημιουργίας (1940-53) περιλαμβάνει τραγούδια, ορατόρια, μουσική δωματίου, μπαλέτα και συμφωνικά έργα. Κορυφαίο έργο η Πρώτη Συμφωνία. Η δεύτερη περίοδος, η παρισινή (1954-59), περιλαμβάνει έργα μουσικής δωματίου, μπαλέτα και συμφωνικά. Κορυφαίο έργο το μπαλέτο που ανέβηκε το 1959 στη Βασιλική Όπερα Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν), η Αντιγόνη. Η τρίτη περίοδος (1960-80) είναι αφιερωμένη στο κίνημα της έντεχνης λαϊκής μουσικής με κυριότερες συνθέσεις τα ορατόρια Άξιον Εστί και Κάντο Χενεράλ. Ακολουθεί η τέταρτη περίοδος από το 1981 έως το 1988, κατά την οποία, συνεχίζοντας πάντοτε να συνθέτει κύκλους τραγουδιών, επιστρέφει στη συμφωνική μουσική με κύρια έργα την Τρίτη Συμφωνία, την Εβδόμη Συμφωνία, την πρώτη του όπερα Κώστας Καρυωτάκης (Οι μεταμορφώσεις του Διονύσου) και το μπαλέτο Ζορμπάς. Τέλος, κατά την πέμπτη περίοδο (1989-2021) συνθέτει συμφωνικά έργα, με πιο χαρακτηριστικά τις τέσσερις ραψωδίες του, κυρίως όμως συνθέτει τις όπερές του (λυρικές τραγωδίες, όπως τις ονομάζει) Μήδεια, Ηλέκτρα και Αντιγόνη. Την τριλογία αυτή συμπληρώνει η όπερα Λυσιστράτη. Με τα έργα αυτά ο Θεοδωράκης εγκαινιάζει την εποχή του λυρικού βίου, δηλαδή την ολοκληρωτική στροφή του προς τον λυρισμό και την τελειοποίηση της λυρικής μουσικής έκφρασης σε όλο το φάσμα της μουσικής του δημιουργίας.

Η Διοίκηση και το προσωπικό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής εκφράζουν τα θερμά τους συλλυπητήρια στους οικείους του και τη βαθιά συγκίνησή τους για τον θάνατό του.

Το Εθνικό Θέατρο 

Το Διοικητικό Συμβούλιο και η Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου με αισθήματα βαθύτατης θλίψης και απέραντου σεβασμού αποχαιρετούν τον Μίκη Θεοδωράκη, τον τελευταίο Μεγάλο Έλληνα που έφυγε σήμερα από τη ζωή. «Η τεράστια πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει ως πολύτιμο δώρο σε όλους τους Έλληνες, οι συνεχείς αγώνες και το ασίγαστο πάθος του για την ελευθερία και τη δημοκρατία για μια καλύτερη Ελλάδα, αποτελούν φωτεινά σημεία μίας αξεπέραστης προσωπικότητας με παγκόσμια αναγνώριση και ακτινοβολία.

Συνεργάστηκε επανειλημμένα ως συνθέτης σε πολλές θεατρικές παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, λαμπρύνοντας με το σπουδαίο ταλέντο του αξέχαστες στιγμές των Επιδαυρίων. Ο Μίκης Θεοδωράκης θα ζει για πάντα μέσα στις ψυχές και στις καρδιές όλων μας με τη μουσική, την ποίηση και τους ακατάβλητους αγώνες του» αναφέρει σε ανακοίνωσή του, το Εθνικό Θέατρο.

Αναλυτικά οι συνεργασίες του Μίκη Θεοδωράκη με το Εθνικό Θέατρο:

• Φοίνισσες του Ευριπίδη (1960, 1965, 1978, 1988)

• Αιας του Σοφοκλή (1961)

• Τρωάδες του Ευριπίδη (1965, 1975)

• Ικέτιδες του Αισχύλου (1977)

• Ο άλλος Αλέξανδρος της Μαργαρίτας Λυμπεράκη (1977)

• Παπαφλέσσας του Σπύρου Μελά (1980)

• Ένας όμηρος του Μπρένταν Μπήαν (1984)

• Αντιγόνη του Σοφοκλή (1995)

To KΘΒΕ

Τη βαθιά του θλίψη για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη εκφράζει, με ανακοίνωσή του, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σημειώνοντας ότι «με το έργο του αναβάθμισε και διαμόρφωσε τη μουσική αντίληψη του τόπου μας και σφράγισε ανεξίτηλα τη νεότερη πολιτιστική μας ιστορία».

Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε συνεργαστεί με το ΚΘΒΕ στις παραστάσεις «Ένας όμηρος» του Μπρένταν Μπήαν, σε σκηνοθεσία Γιάννη Τσώλη (1975) και «Ντουέντε» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Παλαμίδη (1998).

Επίσης, το 2019 στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων το ΚΘΒΕ συμμετείχε στη συναυλία με το εμβληματικό έργο των Μίκη Θεοδωράκη- Οδυσσέα Ελύτη «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ».

«Ήταν ένας μεγάλος Έλληνας, τον ευγνωμονούμε», καταλήγει η ανακοίνωση του ΚΘΒΕ.

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος

Με ανακοίνωση της, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος, αποχαιρετά τον Μίκη Θεοδωράκη. «Ο Μίκης έζησε και δημιούργησε γεμάτος έμπνευση, τόλμη, φλόγα και πάθος για τη ζωή, για κοινωνική δικαιοσύνη, για δημοκρατία. Τον ευχαριστούμε» αναφέρει μεταξύ άλλων η ΠΟΘΑ.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσης:

«Σήμερα αποχαιρετάμε τον "μεγάλο" Μίκη Θεοδωράκη που έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών. Πορευτήκαμε ως καλλιτέχνες, ως εργαζόμενοι στον πολιτισμό, ως εργατικό κίνημα με το έργο του μεγάλου δημιουργού και εμπνευστή της Αριστεράς και του Λαού. Στο έργο του καταγράφεται η σύγχρονη ιστορία του τόπου, από τις μεγάλες στιγμές της εθνικής αντίστασης, τους μεγάλους εργατικούς αγώνες, τις κοινωνικές αντιστάσεις. Το σπουδαίο έργο που μας αφήνει έχει αναγνωρισθεί διεθνώς και θα μείνει ως παρακαταθήκη να εμπνέει για χρόνια τους καλλιτέχνες και τους λαούς εκφράζοντας τα όνειρα, και τις πικρίες.

Ο Μίκης έζησε και δημιούργησε γεμάτος έμπνευση, τόλμη, φλόγα και πάθος για τη ζωή, για κοινωνική δικαιοσύνη, για δημοκρατία.

Τον ευχαριστούμε».

Χρ. Λεοντής

"Έδυσε ο ήλιος", δήλωσε ο Χρήστος Λεοντής στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη. "‘Ο ήλιος εβασίλεψε', όπως έλεγε ο Μακρυγιάννης", συμπλήρωσε ο γνωστός συνθέτης.

Λουκάς Καρυτινός

«Ο Μίκης είναι από τους ανθρώπους που δεν φεύγουν ποτέ από τη ζωή μας. Θα είναι συνέχεια δίπλα μας. Εμείς, ιδιαίτερα από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, τού οφείλουμε πάρα πολλά διότι υπηρέτησε την Ορχήστρα μας από την θέση του μουσικού κι από την θέση του αρχιμουσικού και από τη θέση του συνθέτη, φωτίζοντας συνέχεια τον δρόμο μας» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής της ΚΟΑ , Λουκάς Καρυτινός .

«Μαζί με όλο τον κόσμο κι όλη την Ελλάδα θα εμπνεόμαστε συνέχεια από την παρτιτούρα της ζωής του η οποία ήταν γεμάτη νότες, οράματα, πράξη, κι απέραντη αγάπη για την Ελλάδα».

Για τον Λουκά Καρυτινό, οι πρώτες προσωπικές εμπειρίες με τον Μίκη Θεοδωράκη ήταν το 1990 στην Αρένα της Βερόνας όπου διηύθυναν και οι δύο το μπαλέτο του Μίκη «Ζορμπάς», με ακροατήριο 20.000 κόσμο. «Το ίδιο κοινό το οποίο το προηγούμενο βράδυ χειροκροτούσε την όπερα Τόσκα, παραληρούσε μισή ώρα μετά τη λήξη του "Ζορμπά" θυμάται ο Λουκάς Καρυτινός και υπογραμμίζει:

«Όταν διηύθυνε ο Μίκης, ήταν ολόκληρος ένας ρυθμός που τον μετέδιδε στο κοινό. Επάλετο ο ίδιος, εσωτερικά και εξωτερικά. Είχε αυτή τη μεγάλη επικοινωνιακή δυνατότητα να μεταφέρει αυτή τη ρυθμοδότηση, σ' όλο το κοινό, τον κόσμο με συγκίνηση».

To AΠΘ

Βαθειά θλίψη για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη εξέφρασε ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου.

«Ο Μίκης της Ελλάδας, ο Μίκης της Οικουμένης, ο ενωτικός και χαρισματικός Μίκης, αναχώρησε σήμερα για την αιωνιότητα! Το εξαιρετικά πλούσιο έργο του «ταξίδεψε» την Ελλάδα σε κάθε γωνιά του πλανήτη και αγαπήθηκε από όλο τον κόσμο. Ο Μεγάλος αυτός Άνθρωπος και Καλλιτέχνης, ο ακάματος δημιουργός, ο αγνός δημοκράτης, η μεγάλη αυτή ψυχή της πατρίδας μας αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού. Εμβληματική προσωπικότητα με αστείρευτο ταλέντο, ο Μίκης Θεοδωράκης αφήνει ανεξίτηλο το στίγμα του στην πατρίδα μας και μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές των Ελλήνων!», δήλωσε ο κ. Παπαϊωάννου.

«Το Πανεπιστήμιό μας αποχαιρετά τον Μεγάλο αυτό Έλληνα με βαθιά θλίψη, καθώς, εκτός των άλλων, υπήρξε και μέλος της οικογένειας του Αριστοτελείου, έχοντας ανακηρυχτεί Επίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών το 2000», πρόσθεσε.

Το ΠΑΜΑΚ

Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας συμμετέχει στο τριήμερο εθνικό πένθος για την απώλεια του μεγάλου Έλληνα, του μοναδικού καλλιτέχνη, του ακάματου αγωνιστή της Δημοκρατίας και της εθνικής ενότητας, του Μίκη Θεοδωράκη.

Ευλαβικά υποκλίνεται μπροστά στον άνθρωπο που σμίλεψε με τις δημιουργίες του την μεταπολεμική Ελλάδα, άγγιξε τις χορδές της ψυχής όλων των Ελλήνων και που το εμβληματικό του έργο μένει ως παρακαταθήκη τιμής για την πατρίδα μας σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, όμως, πενθεί για έναν λόγο επιπλέον, καθώς είχε την τιμή να συγκαταλέγει τον μεγάλο συνθέτη μεταξύ των επιτίμων διδακτόρων του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης από τον Φεβρουάριο του 2000.

Ο Μίκης Θεοδωράκης θα είναι πάντοτε «φάρος τηλαυγής», που θα καθοδηγεί το επιστημονικό και καλλιτεχνικό έργο καθηγητών και φοιτητών του Τμήματος ΜΕΤ, που με απερίγραπτη συγκίνηση αποχαιρετούν τον μουσικό, τον συνθέτη, τον μαέστρο, τον μεγάλο δάσκαλο!

Το ΕΚΠΑ

Τον Μίκη Θεοδωράκη αποχαιρετά με μήνυμά του το Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών τιμά έναν Μεγάλο Έλληνα, έναν Παγκόσμιο Συνθέτη, έναν Αγωνιστή και Δημοκράτη, έναν πραγματικό Πολίτη, τον Μίκη Θεοδωράκη. Το έργο του και γενικότερα η συνολική πορεία του αποτέλεσαν και θα αποτελούν πάντα σημείο αναφοράς όχι μόνον για τον ελληνισμό απανταχού αλλά και παγκόσμια» αναφέρεται στο μήνυμα.

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών είχε αναγορεύσει τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής το 1996. Με την αφορμή αυτή θυμίζει ένα απόσπασμα από την ομιλία που είχε εκφωνήσει ο Μίκης Θεοδωράκης στη Μεγάλη Αίθουσα του Ιδρύματος.

«Στα 1943, πριν πενήντα τρία ολόκληρα χρόνια, έδινα μαζί με άλλους υποψήφιους, μέσα σ' αυτή την ίδια αίθουσα, εξετάσεις, προκειμένου να εισαχθώ σι η Νομική Σχολή. (...) Σ' αυτή την αίθουσα, καθηγητές και υποψήφιοι φοιτητές είχαν γίνει φαντάσματα του εαυτού τους από την πείνα. Τα ρούχα τους ήταν φτηνά και η όψη τους χλομή. Όμως στα μάτια όλων υπήρχε μια φλόγα και στην έκφραση τους κυριαρχούσε μια ανεξήγητη μέθη. Μια βαθύτατη χαρά για τη ζωή. Όμως προπάντων ένας απέραντος έρωτας για την ελληνική ιδέα, την ελληνική γλώσσα, τους μύθους και τους στίχους απ' την Αντιγόνη και τον Όμηρο έως τις Σουλιώτισσες και τον Κωστή Παλαμά. Φυσικά, μου ήταν αδύνατο να φανταστώ τότε πως, υστέρα από μισό αιώνα, θα ήμουν το τιμώμενο πρόσωπο μέσα στην ίδια αίθουσα. (...)

Ωστόσο το ταξίδι υπήρξε συναρπαστικό. Βγαίνοντας τότε απ' αυτή την αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, που για τις ανάγκες των διαγωνισμών είχε μετατραπεί σε μια μεγάλη σχολική τάξη, και μόλις πάτησα την άσφαλτο της οδού Πανεπιστημίου, άρχισα την πορεία μου στη ζωή με σταθερά βηματισμό, που δε σταμάτησε ποτέ και με τίποτε… Και μόνο να ζεις στο φως της Αθήνας αποτελεί μέγιστη δωρεά. Γιατί, πέρα από τη δωρεά της ζωής, έχεις προικιστεί και με τη δωρεά της ουσίας της ζωής, που είναι η ελληνική φύση, η ελληνική γλώσσα, το ελληνικό ήθος, η ελληνική κληρονομιά».

Ο Διονύσης Σαββόπουλος

Δήλωση για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη έκανε ο Διονύσης Σαββόπουλος. «Έφυγε σήμερα ο τελευταίος των μεγάλων. Των τελευταίων μεγάλων Ελλήνων. Είναι ημέρα πένθους, βαθιάς συγκίνησης αλλά και πνευματικής ανάτασης νομίζω, γιατί μετά τον θάνατο του Μάνου Χατζηδάκι, του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου, του Οδυσσέα Ελύτη, και όλων των άλλων πνευματικών ηγετών μας, έρχεται τώρα και η αναχώρηση του Μίκη Θεοδωράκη, στην 200ή επέτειο της Ανεξαρτησίας, σαν να μας λέει "κοιτάξτε τι έχει πραγματική αξία σε όλη αυτή την πορεία και αφήστε τα μικρά και τα ασήμαντα"», ανέφερε ο γνωστός συνθέτης και ερμηνευτής.

Και συμπλήρωσε: «Ήταν παράφορος. Δεν τον χωρούσε ο τόπος. Ξεχείλιζε από μουσική, αιώνια νιάτα, πάθος και ρομαντισμό. Ήταν ένας μεγαλοφυής, ένας λεοντόκαρδος, ένας άνθρωπος αναγεννησιακός. Ένας οικουμενικός άνθρωπος. Θα ζει πάντα στη μνήμη της Αντίστασης, στην τραγική μνήμη του εμφυλίου και της εξορίας, στους αγώνες της δεκαετίας του ΄60, στη φυλακή του αντιδικτατορικού αγώνα. Μα πάνω από όλα θα ζει πάντα στο αιώνιο τραγούδι της ελληνικής λαλιάς με την συναρπαστική και θυελλώδη μουσική του.

"O Captain, my Captain

Η δάφνη κερδήθηκε

Ποτέ δεν θα πεθάνεις"».

Η Μαρία Φαραντούρη

«Μίκη μου, με τα χέρια-φτερά σου, όσο ζω θα σε βλέπω πάντα να διευθύνεις τα τραγούδια μας και τα όνειρά μας». Με αυτά τα λόγια αποχαιρετά τον Μίκη Θεοδωράκη η μεγάλη ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη, η οποία -όπως σημειώνει- υπηρέτησε το μεγάλο του έργο, και μοιράστηκε μαζί του συγκινητικές στιγμές, την επαφή με τόσους λαούς, τους αγώνες κα την ιστορία τους. «…Θα είναι πάντα κοντά μας σαν να μην έφυγε ποτέ. Με τη μουσική και τα τραγούδια του θα ενώνει τις καρδιές μας, θα μας ανοίγει καινούργιους κόσμους όπως κάνει κάθε μεγάλη τέχνη που συνομιλεί με την εποχή της και την Ιστορία».

Ολόκληρη η δήλωση της Μαρίας Φαραντούρη:

«Η Ελλάδα σήμερα ορφάνεψε.

Ο Μίκης είναι η έκφραση της ελληνικής ψυχής και με το έργο του έδειξε σε όλο τον κόσμο ότι ελληνισμός σημαίνει πολιτισμός.

Γεννήθηκε με την ευλογία των Μουσών. Μίλησε με την οικουμενική γλώσσα της μουσικής και της ποίησης για τον άνθρωπο, τους αγώνες, τις χαρές και τους καημούς του.

Ο Μίκης είναι παγκόσμιος, μα πάνω απ' όλα είναι Έλληνας κι αποτελεί την αντάξια συνέχεια των μεγάλων παραδόσεών μας.

Αγωνίστηκε κι υπέφερε υπερασπιζόμενος την ελευθερία, τη δημοκρατία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.

Είχα τη χαρά και την τιμή να υπηρετήσω το μεγάλο του έργο, μια ολόκληρη ζωή, να μοιραστώ μαζί του συγκινητικές στιγμές, την επαφή με τόσους λαούς, τους αγώνες και την ιστορία τους δίνοντας συναυλίες σε ελληνικά και παγκόσμια ακροατήρια.

Ο Μίκης είχε την τύχη πριν φύγει να ζήσει την αθανασία του.

Μας χάρισε το ωραίο ταξίδι, για αυτό θα είναι πάντα κοντά μας σαν να μην έφυγε ποτέ.

Με τη μουσική και τα τραγούδια του θα ενώνει τις καρδιές μας, θα μας ανοίγει καινούργιους κόσμους όπως κάνει κάθε μεγάλη τέχνη που συνομιλεί με την εποχή της και την Ιστορία.

Μίκη μου, με τα χέρια-φτερά σου, όσο ζω θα σε βλέπω πάντα να διευθύνεις τα τραγούδια μας και τα όνειρά μας.».