Οι καρδιές τους χτυπούσαν δυνατά όταν μπήκαν στην τεράστια αμφιθεατρικά δομημένη αίθουσα για να παρουσιάσουν το project που με τόσο κόπο είχαν προετοιμάσει: Το «AcubeSAT» είναι ο νανοδορυφόρος που από το 2018 σχεδιάζει η φοιτητική ομάδα Διαστημικής και Αεροναυπηγικής A.S.A.T του ΑΠΘ, με στόχο να μελετήσει τις επιπτώσεις της κοσμικής ακτινοβολίας και της μικροβαρύτητας σε κύτταρα παραπλήσια με αυτά του ανθρώπινου οργανισμού, υλοποιώντας ένα «βιολογικό πείραμα» στο διάστημα.

Αυτό ακριβώς θα παρουσίαζε, απέναντι σε δεκατέσσερις εμπειρογνώμονες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, έτοιμους να ελέγξουν εξονυχιστικά κάθε λεπτομέρεια. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε. Οι φοιτητές είχαν στη διάθεσή τους μόλις μισή ώρα για να κερδίσουν το ενδιαφέρον της επιτροπής ώστε να μπορέσουν να πάρουν το πράσινο φως και να εκτοξεύσουν τον νανοδορυφόρο τους στο διάστημα.

«Σε μισή ώρα έπρεπε να συμπιέσουμε δύο χρόνια δουλειάς. Όλοι μας νιώθαμε αυτό που λέμε “ή τώρα ή ποτέ”. Έπρεπε να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό και να δείξουμε τις δυνατότητές μας» εξομολογείται στην «Θ» o project leader της «AcubeSat», Δημήτρης Στούπης, 24 χρονών, φοιτητής στο 6^ο έτος στο Τμήμα Φυσικής ΑΠΘ, ο οποίος θυμάται σαν χθες τη μέρα που η ομάδα του συμμετείχε στο Selection Workshop του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) στην Ολλανδία τον περασμένο Δεκέμβρη, διεκδικώντας τη διάκριση ανάμεσα σε επτά ακόμη πανεπιστήμια που επιλέχτηκαν στην τελική φάση του εκπαιδευτικού προγράμματος της ESA, το καθένα με το δικό του project. «Καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας που βρισκόμασταν στην Ολλανδία για να κάνουμε την παρουσίαση κάναμε αμέτρητες πρόβες μεταξύ μας. Πειράζαμε και την παραμικρή λεπτομέρεια ακόμη και στην γραμματοσειρά στο κείμενο! Εκτός από την μέρα πριν την παρουσίαση, όλες τις υπόλοιπες δεν κλείσαμε μάτι» περιγράφει.

Η επιβράβευση των κόπων τους ήρθε τον Φεβρουάριο. Η συνεχής -πολλές φορές κουραστική- μελέτη για την επίτευξη του στόχου και οι ατελείωτες ώρες στα εργαστήρια, μετουσιώθηκαν σε δεκάδες χαμόγελα και πανηγυρισμούς την ημέρα ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων. «Καθόμουν και μελετούσα στο εργαστήριο, όταν ξαφνικά άνοιξε απότομα η πόρτα και άκουσα μια φωνή να λέει “ Μας πήρανε! Τα καταφέραμε!”. Δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω αυτό που συνέβαινε», τονίζει, με τις αναμνήσεις να τον κατακλύζουν.

Το βιολογικό πείραμα

Πριν από περίπου δύο χρόνια, η φοιτητική ομάδα ξεκίνησε τον σχεδιασμό ενός “cubsat” , ενός τύπου μικροσκοπικού δορυφόρου που χρησιμοποιείται κατά κόρον για διαστημική έρευνα. Τέτοιου τύπου δορυφόροι συνήθως κουβαλούν ένα επιστημονικό φορτίο το οποίο χρειάζεται να «τεσταριστεί» σε συνθήκες διαστήματος. « Σκεφτείτε ότι για να κατασκευαστεί και να εκτοξευτεί ένας κανονικός δορυφόρος μπορεί να χρειαστεί μέχρι και ένα δις ευρώ, ενώ ένας τέτοιος νανοδορυφόρος έχει λιγότερο από τα μισά έξοδα του δορυφόρου. Επίσης, ένας νανοδορυφόρος μπορεί να κατασκευαστεί σε δύο χρόνια, σε αντίθεση με τον δορυφόρο που μπορεί να χρειάζεται και δέκα χρόνια », προσθέτει ο φοιτητής.

Έτσι ο νανοδορυφόρος που θα κατασκευάσει η ομάδα, θα φέρει πάνω του ένα κλειστό δοχείο το οποίο θα καταλαμβάνει τα 2/3 του και το οποίο θα περιέχει ατμοσφαιρικό αέρα υπό πίεση σαν να είναι σε συνθήκες γης. Μέσα στο δοχείο θα περιέχεται μια κάμερα, η οποία θα λειτουργήσει ως «μικροσκόπιο» και ένα τσιπ μικρορευστομηχανικής στο οποίο θα αποθηκευτούν οι υπό μελέτη μύκητες, οι οποίοι έχουν τροποποιηθεί γενετικά στα εργαστήρια του ΑΠΘ ώστε να μελετηθεί η έκφραση συναφών πρωτεϊνών με αυτές του ανθρώπου.

Μέσα από το «βιολογικό πείραμα» η ομάδα ευελπιστεί να εξάγει κάποια πρωταρχικά, αλλά εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα, για το πώς η κοσμική ακτινοβολία επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισμό σε μοριακό επίπεδο. «Σκεφτείτε ότι όταν είμαστε στη γη μας προστατεύει η μαγνητόσφαιρα η οποία δεν αφήνει να περάσει ούτε η ακτινοβολία Χ ούτε η Γ. Όταν λοιπόν βρισκόμαστε στο διάστημα είμαστε ουσιαστικά εκτεθειμένοι σε τεράστια ακτινοβολία. Γνωρίζουμε τις επιδράσεις της ακτινοβολίας στον άνθρωπο ωστόσο δε γνωρίζουμε τι συμβαίνει μέσα στον οργανισμό του. Μέσα από το πείραμα ευελπιστούμε να μάθουμε ακριβώς αυτό» συμπληρώνει. Τόσο το δοχείο που μεταφέρει το επιστημονικό φορτίο, oι πλακέτες του εγκεφάλου του δορυφόρου, ο κώδικας και η κεραία που θα χρησιμοποιήσει ο δορυφόρος για να στέλνει στη γη επιστημονικά δεδομένα, είναι εξολοκλήρου σχεδιασμένα και κατασκευασμένα από τους ίδιους τους φοιτητές. Σημαντικός πυλώνας στην υποστήριξη της ομάδας είναι η μη κερδοσκοπική οργάνωση η Libre Space Foundation οποία παρέχει στους φοιτητές την απαραίτητη τεχνογνωσία και τεχνική υποστήριξη.

Σε τροχιά εκτόξευσης το 2022

Ο νανοδορυφόρος βρίσκεται ήδη στο στάδιο τελειοποίησης του σχεδιασμού του. Θα ακολουθήσει η κατασκευή του και οι απαραίτητες δοκιμές. Εάν πληροί τα standards τελειοποίησης της αποστολής όπως τα έχει θέσει η ESA, ο νανοδορυφόρος θα εκτοξευτεί στο διάστημα σε απόσταση 400 χιλιομέτρων πάνω από τη γη. Βάση χρονοδιαγράμματος, η αποστολή θα γίνει στο τέλος του 2022 από τον Διεθνή Διαστημικό σταθμό, με τα έξοδα της εκτόξευσης να καλύπτει η ESA. «Εκτός από τα έξοδα εκτόξευσης που είναι πραγματικά ένα μεγάλο ποσό, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος μας παρέχει αμέριστη υποστήριξη σε ό,τι χρειαζόμαστε. Επιμορφωτικά σεμινάρια, απευθείας επικοινωνία με ειδικούς που έχουν υλοποιήσει αποστολές στο διάστημα, ενώ μας παρέχει και τις εγκαταστάσεις της για testing» συμπληρώνει ο φοιτητής.

H Aristotle Space & Aeronautics Team (A.S.A.T.) ιδρύθηκε το 2015 από πέντε φοιτητές του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ. Σήμερα αριθμεί περισσότερα από 70 μέλη, φοιτητές των Τμημάτων Μηχανολόγων Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών, Χημικών Μηχανικών, Φυσικής, Πληροφορικής, Ιατρικής και Βιολογίας. Επιστημονικά υπεύθυνος της A.S.A.T. είναι ο Καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ Κυριάκος Υάκινθος και υπεύθυνος της ομάδας του έργου AcubeSAT ο Καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ, Άλκης Χατζόπουλος. Αρωγοί στην προσπάθεια της ομάδας στέκονται τόσο εταιρείες όσο και το πανεπιστήμιο.

Οι επιτυχίες συνεχίζονται

Η ASAT με το project CubeSat πέτυχε την πιο πρόσφατη, αλλά όχι μοναδική της, επιτυχία. Όπως εξηγεί στην «Θ», ο φοιτητής του τμήματος μηχανολόγων μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και πρόεδρος της ομάδας από το 2018, Δημήτρης Ασβεστάς, ο οποίος ασχολείται με την μελέτη και τον σχεδιασμό των μη επανδρωμένων αεροχημάτων του Project Aeronautics, από το 2015 μέχρι και σήμερα, η ομάδα λειτουργώντας υπό την αιγίδα και την καθοδήγηση του καθηγητή του τμήματος μηχανολόγων μηχανικών Κύρου Υάκινθου και την υποστήριξη του Εργαστηρίου Μηχανικής Ρευστών και Στροβιλομηχανών, συγκαταλέγεται μαζί το Project Aeronautics στις 10 καλύτερες φοιτητικές ομάδες Αεροναυπηγικής στην Ευρώπη και πρώτη ανάμεσα στα ελληνικά πανεπιστήμια ενώ με το Project Rocketry, έχει καταφέρει να εκτοξεύσει επιτυχώς δύο πυραυλικά μοντέλα κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου από φοιτητές.

«Ως πρόεδρος κλήθηκα να ασχοληθώ με την γενική εποπτεία των τριών project, με την διασφάλιση της ορθής λειτουργίας της ομάδας καθώς επίσης, με τα οργανωτικά και διαδικαστικά θέματα. Η διάκριση του CubeSat αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ορόσημο για την ομάδα αλλά και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ο νανοδορυφόρος μας θα αποτελέσει τον πρώτο του ΑΠΘ και τον πρώτο ευρωπαϊκό του είδους του που θα φέρει πείραμα βιολογικής φύσεως. Η επιτυχία αυτή μας δίνει την επιπλέον ώθηση να συνεχίζουμε να δουλεύουμε ακόμα περισσότερο» καταλήγει ο φοιτητής.

* Δημοσιεύτηκε στη "Θεσσαλονίκη" στις 12 Μαρτίου 2020