«Δεύτερη ζωή» σε ένα από τα εμβληματικότερα κτίρια που δεσπόζουν στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά θα δώσει πολύ σύντομα ο οικείος δήμος, στο πλαίσιο της ανάπλασης του χώρου που μετατρέπεται πλέον σε Μητροπολιτικό Πάρκο, το πρώτο στη Θεσσαλονίκη, δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη των δυτικών συνοικιών της πόλης.

Πρόκειται για το κτίριο Α2, γνωστό ως κτίριο «Στρατωνισμού», ένα ζωντανό κομμάτι ιστορίας γεμάτη πολέμους, συγκρούσεις, προσφυγιά, διωγμούς, εκτελέσεις και έναν ιδιαίτερο τόπο μνήμης.

Μετά από 15 μήνες, οπότε άρχισαν οι εργασίες για τη δημιουργία του πάρκου που θα… πλημυρίσει με πράσινο την έκταση του πρώην στρατοπέδου, ο δήμος μπήκε ήδη στη γραμμή εκκίνησης και για την αποκατάσταση και αναστήλωση του συγκεκριμένου κτιρίου που είναι το παλαιότερο κτίσμα, χαρακτηρισμένο μάλιστα ως μνημείο.

Ειδικότερα το εμβληματικό κτίριο θα στεγάσει το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και έναν σχετικό εκθεσιακό χώρο, καθώς και επιτελικές υπηρεσίες του δήμου Παύλου Μελά, μεταξύ άλλων το νέο Δημαρχείο και μια σύγχρονη αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου.

Οι εργασίες, όπως τόνισε στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Παύλου Μελά Δημήτρης Δεμουρτζίδης (δεξιά) βρίσκονται εδώ και δύο εβδομάδες σε πλήρη εξέλιξη και το κτίριο Α2, ένα από τα πιο εμβληματικά στο πρώην στρατόπεδο, θα παραδοθεί σε 18 μήνες με βάση το χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει ο ανάδοχος.

«Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από την εξέλιξη των έργων που σχεδιάστηκαν στο Παύλου Μελά και παρά τις όποιες δυσκολίες ανέκυψαν στην πορεία προχωράμε βήμα - βήμα για να παραδώσουμε ένα μεγάλο έργο που θα αλλάξει ριζικά τη φυσιογνωμία του δήμου μας και ευρύτερα της Δυτικής Θεσσαλονίκης» επισήμανε ο δήμαρχος.

Το συγκεκριμένο έργο πάντως, όπως εξήγησε ο ίδιος, θα δώσει στην ουσία σάρκα και οστά στη μελέτη αξιοποίησης της έκτασης, αφού οι εργασίες που εκτελούνταν μέχρι τώρα αφορούσαν περισσότερο τη διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων. 

Ο κ. Δεμουρτζίδης αναφερόμενος στη δέσμευση της δημοτικής αρχής για το μεγάλο έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Παύλου Μελά είπε πως «γίνεται πράξη και ο δεύτερος άξονας παρεμβάσεων για τη δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου, καθώς μετά το πράσινο έργο αναβάθμισης και απόδοσης σε κοινή χρήση του πάρκου Παύλου Μελά» που υλοποιείται εδώ και 15 μήνες, στα μέσα Φεβρουαρίου άρχισε και το έργο της αποκατάστασης και επανάχρησης του κτιρίου Στρατωνισμού Α2, γεγονός που δείχνει το βαθμό ωρίμανσης των έργων στο πρώην στρατόπεδο».

Με τα λεφτά… στο χέρι

Ο δήμαρχος μιλώντας για τη χρηματοδότηση των έργων αποκατάστασης του κτιρίου Α2 σημείωσε πως έχει διασφαλισμένη χρηματοδότηση, 2,5 εκατ. ευρώ από πόρους του τομεακού επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία, 2014-2020» του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης (ΕΠΑνΕΚ), στο πλαίσιο της δράσης «Δημιουργική Επανάχρηση Δημοτικής Ακίνητης Περιουσίας» και 4,5 εκατ. ευρώ, το 2021, από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» του υπουργείου Εσωτερικών.

Ο ίδιος υπενθύμισε ότι η σύμβαση που αφορά στο διατηρητέο κτίριο υπογράφηκε στις 10 Ιανουαρίου 2023 μεταξύ του δήμου Παύλου Μελά και του προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της αναδόχου «Ένωσης Κ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Α.Τ.Ε. ΑΤΡΑΠΟΣ Α.Τ.Ε.», και το έργο, με αρχικό προϋπολογισμό 6.905.832 εκατ. ευρώ αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2024.

«Στο έργο του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά επιτεύχθηκε αυτό που λέμε πρότυπη συνέργεια αυτοδιοίκησης και κράτους. Ο δήμος πέτυχε την ένταξη του έργου σε χρηματοδοτήσεις εγχώριες και ευρωπαϊκές και εκπόνησε τις απαιτούμενες μελέτες με την υποστήριξη της Αναπτυξιακής Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης (ΑΕ ΑΟΤΑ), του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, προκειμένου να ωριμάσει το έργο της αξιοποίησης του ιστορικού κτιρίου» υπογράμμισε ο δήμαρχος Παύλου Μελά.

Εξήγησε ακόμη ότι φορέας υλοποίησης του έργου, βάση της προγραμματικής σύμβασης, είναι η Αναπτυξιακή Μείζονος Θεσσαλονίκης, η οποία, όπως είπε, σε πολύ σύντομο χρόνο διενήργησε τη διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης της δημόσιας σύμβασης κατασκευής, έλαβε τις απαραίτητες γνωμοδοτήσεις, εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις φορέων αρμοδιότητας και την προαπαιτούμενη σύμφωνη γνώμη του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ενώ έχει αναλάβει την επίβλεψη κατασκευής των εργασιών αποκατάστασης και επανάχρησης του κτηρίου, υπό την εποπτεία των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού.

Μάλιστα έχει συσταθεί και επιτροπή παρακολούθησης του έργου, αποτελούμενη από εκπροσώπους της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του δήμου Παύλου Μελά.

Η ιστορία του κτιρίου «απλώνεται» σε τρεις αιώνες

Σύμφωνα με τα στοιχεία των αρμοδίων υπηρεσιών του δήμου το γνωστό επίμηκες κτίριο «Στρατωνισμού Α2» που αναπτύσσεται στη δυτική πλευρά του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, παράλληλα με την οδό Λαγκαδά, θεωρείται το εμβληματικότερο όλων των κτισμάτων, ενώ αποτελεί σημαντικό κατάλοιπο της ιστορικής μας κληρονομιάς που χτίστηκε την περίοδο 1895-1905 και η ιστορία του απλώνεται σε τρεις αιώνες.

Μάλιστα τα κελύφη του Α2 και του Α3 που είναι κάθετο στη Λαγκαδά, χαρακτηρίστηκαν ως μνημεία, ενώ ο τόπος που φιλοξενεί τα δύο κτίρια χαρακτηρίστηκε το 2003 ως ιστορικός τόπος, με βάση την απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων και την επακόλουθη απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού.

«Ο χαρακτηρισμός αυτός επιβάλει συνεπώς ένα διαβαθμισμένο καθεστώς προστασίας με δεσμεύσεις που απορρέουν από τον αρχαιολογικό νόμο και τις συναφείς ρυθμίσεις, διατήρηση και αποκατάσταση των εξωτερικών όψεων των δύο κτηρίων και μεγαλύτερη ελευθερία στην εσωτερική τους διαμόρφωση» επισημαίνεται σε έκθεση των υπηρεσιών.

Όσον αφορά στο συγκεκριμένο τόπο, τονίζεται ότι αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι μίας ιστορίας γεμάτη πολέμους, συγκρούσεις, προσφυγιά, διωγμούς, εκτελέσεις και με την ισχυρή συμβολικότητα ενός ιδιαίτερου τόπου μνήμης, με τις παλαιότερες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, την ιστορία του Γ’ Σώματος Στρατού, την Οθωμανική περίοδο, την περίοδο της Στρατιάς της Ανατολής, τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και τη ναζιστική κατοχή, την περίοδο του εμφυλίου και της δικτατορίας, έως και τις λιγότερο ταραγμένες περιόδους του.

Το υπό επανάχρηση κτίριο Α2 έχει συνολική επιφάνεια 3.353 τ.μ., οι βασικές του διαστάσεις είναι 150,5 (μήκος), 11,15 (πλάτος), 14,5 (ύψος), βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο σύνδεσης των ΔΕ Σταυρούπολης και Πολίχνης, ενώ έχει επαφή με το όριο της ΔΕ Νεάπολης του δήμου Νεάπολης-Συκεών και βρίσκεται σε σημειακή επαφή με το όριο της ΔΕ Αμπελοκήπων του δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης.

Λεζάντα: Μακέτα του έργου.

Παρεμβάσεις και μία «δεύτερη ζωή»

Οι επεμβάσεις στο κτίριο Α2 διαπνέονται από το πνεύμα του χάρτη της Βενετίας (1964), που αποτελεί το διεθνώς αποδεκτό πλαίσιο αρχών, στις οποίες κωδικοποιείται η δεοντολογία της αποκατάστασης των μνημείων.

Σύμφωνα με αυτή, η διαδικασία θα πρέπει να έχει ως στόχο να διατηρήσει και να αποκαλύψει τις ιστορικές αξίες του μνημείο, βασιζόμενη στο σεβασμό προς την αρχική του υπόσταση και τα αυθεντικά του στοιχεία.

Με βάση τα ιστορικά στοιχεία στο υπό επανάχρηση κτίριο, διατηρητέο στοιχείο αποτελεί µόνο το κέλυφος αφού το εσωτερικό του έχει αλλοιωθεί σε μεταγενέστερη εποχή από τον ελληνικό στρατό.

Οι βασικές επιλογές της αποκατάστασης είναι σε μέγιστο βαθμό η αποκατάσταση του κελύφους και η δημιουργία ενός ξύλινου σκελετού στα χνάρια του αρχικού, που σέβεται πλήρως την κατασκευαστική λογική του κτιρίου και την αρχική του τυπολογία.

Η συντήρηση - αποκατάσταση του κτίσματος είναι προσανατολισμένη στην ενεργειακή αναβάθμιση του Α2 και αφορά οικοδομικές εργασίες καθαιρέσεων, αρμολογήματα και ενισχύσεις περιμετρικής τοιχοποιίας, αντικατάσταση της στέγης, κατασκευή κλιμακοστασίων και εγκατάσταση ανελκυστήρων, αντικατάσταση κουφωμάτων και λοιπών διακοσμητικών στοιχείων όψης, επικαλύψεις - επενδύσεις και λοιπές διαμορφώσεις εσωτερικού χώρου, ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες θέρμανσης και κλιματισμού, ύδρευσης και αποχέτευσης, πυροπροστασίας και φωτισμού.

Μιλώντας για το στρατηγικό στόχο της επανάχρησης του κτιρίου Α2 ο δήμαρχος Παύλου Μελά κ. Δεμουρτζίδης, είπε ότι είναι η δημιουργία ενός πολιτιστικού - τουριστικού πόλου, ενός χώρου ιστορικής μνήμης και προβολής της αρχιτεκτονικής αξίας του κτηρίου και ταυτόχρονα η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας του δήμου Παύλου Μελά και η παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στους πολίτες.

«Η υλοποίηση του έργου είναι κομβικής σημασίας γιατί ουσιαστικά σηματοδοτεί και την έναρξη αξιοποίησης των κτηρίων του πρώην στρατοπέδου και μάλιστα με μια διαδικασία επανάχρησης του Α2 που θα αποτελέσει πρότυπο για τη μελλοντική εφαρμογή στο υπόλοιπο κτηριακό απόθεμα, με τις βέλτιστες επιχειρησιακές, αρχιτεκτονικές και διοικητικές πρακτικές» υπογράμμισε ο δήμαρχος.

Τα άλλα κτίρια με «προίκα» του νέου ΕΣΠΑ

Αναφορικά με τα υπόλοιπα κτίρια που βρίσκονται εντός του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, όπως τα κτίρια (Β4 και Δ) όπου θα βρει στέγη το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού, ο δήμος γνωστοποιεί ότι ήδη εκπονούνται μελέτες, επίσης με διασφαλισμένη χρηματοδότηση που φτάνει το 1,3 εκατ. ευρώ.

«Τα χρήματα αυτά τα πήραμε από την κυβέρνηση, οπότε προχωράμε τις μελέτες και όταν ολοκληρωθούν θα εντάξουμε την αποκατάσταση και αναστήλωση των κτιρίων στο νέο ΕΣΠΑ, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν» τόνισε ο δήμαρχος Δημήτρης Δεμουρτζίδης.

Ο ίδιος κληθείς να απαντήσει σχετικά με την ανάπλαση του πάρκου, ανέφερε ότι είναι πιθανό να βγει εκτός αρχικού χρονοδιαγράμματος, δηλαδή να μη παραδοθεί το φθινόπωρο του 2023, αλλά στις αρχές του 2024.

«Η υλοποίηση του έργου ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2021 και η σύμβαση προέβλεπε ότι πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τον Νοέμβριο του 2023. Οι εργασίες που έχουν υλοποιηθεί έως σήμερα είναι κοντά στο 30%, αλλά πρόκειται για ένα μεγάλο και εξαιρετικά σύνθετο έργο και ο εργολάβος βρήκε κάποια εμπόδια, λόγω και της ενεργειακής κρίσης. Θεωρώ ότι θα ξεπεραστούν και το Μητροπολιτικό Πάρο θα παραδοθεί με μια μικρή καθυστέρηση» υπογράμμισε ο δήμαρχος.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12.03.2023