«Υπάρχει ένας θάνατος, ένας τυχαίος φόνος που επαναλαμβάνεται στα μάτια μου μπροστά». Οι στίχοι του Πάνου Βλάχου και της Φωτεινής Αθερίδου είναι γραμμένοι στη γλώσσα της αλήθειας. Η αυθαιρεσία της εξουσίας, το διεφθαρμένο σύστημα και τα «τυχαία» γεγονότα που ζούμε ξανά και ξανά δεν είναι γεννήματα μίας αρρωστημένης φαντασίας αλλά η πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε, μεγαλώνουμε και συνηθίζουμε.

Βασιζόμενος σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στην Ιταλία σε καιρούς έντασης, ο Ντάριο Φο ξεσκεπάζει μέσα από το έργο του, τη δολοφονία του «αναρχικού σιδηροδρομικού» Τζουζέπε Πινέλι, που διαπράχθηκε από την ιταλική αστυνομία. Πρόκειται για ένα πολιτικό έργο - σταθμό, μία αριστουργηματικά φαρσική και καταγγελτική σάτιρα για τη βία, την ηλιθιότητα, τα κατασκευασμένα ψεύδη και τη σκόπιμα «τυφλή» Δικαιοσύνη.

«Δεν θεωρώ ένα έργο μου ολοκληρωμένο, αλλά ανοιχτό σε συνεχείς διαφοροποιήσεις», γράφει ο Φο και ίσως τελικά αυτό να ήταν που μαγνήτισε τον Γιάννη Κακλέα για να φέρει τον «Τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού» στο σήμερα. Με φρέσκια ματιά, με τραγούδια ειδικά γραμμένα για την παράσταση όπως αυτό που αναφέρθηκε παραπάνω και με πολυτάλαντους συντελεστές ο σκηνοθέτης έπλασε το απόλυτο θεατρικό «talk of the town» των τελευταίων ετών.

«Με τον Γιάννη Κακλέα έχω συνεργαστεί ξανά στο παρελθόν και η παράσταση αυτή προέκυψε σαν ιδέα έπειτα από δική του προτροπή σε σχέση με το τραγούδι μου ‘Μαθήματα ζωής’. Σκέφτηκε δηλαδή ότι θα ήταν ωραίο μία παράσταση να είχε τη δική της μουσική και όταν έπεσε στο τραπέζι το έργο η ιδέα ήταν να δοκιμάσουμε να μετατρέψουμε ένα ρευστό κείμενο σε κάτι σύγχρονο με μουσική στο είδος που κάνω εγώ», εξηγεί στη «ΜτΚ» ο Πάνος Βλάχος.

Ο πληθωρικός καλλιτέχνης σαρώνει τη σκηνή ενσαρκώνοντας τον «γελωτοποιό», τον φορέα της ιστορίας από την αρχή μέχρι το τέλος της. Καυστικός και ειλικρινής ο «γελωτοποιός» μιλά ελεύθερα και δυνατά για όλα αυτά που η κοινωνία ψιθυρίζει.

«Η ελευθερία αυτή έχει προκύψει από συγκεκριμένα όρια γιατί η τέχνη δεν μπορεί να γίνει χωρίς όρια αλλά είναι η ελευθερία του ίδιου του χαρακτήρα που έχει. Η οποία βέβαια είναι ‘ελευθερία’ γιατί ζει μέσα σε ένα πολύ επικίνδυνο πλαίσιο. Θέλει ένα συγκεκριμένο τρόπο για να σχολιάζει οτιδήποτε και να είναι πετυχημένο και ασφαλές. Η ελευθερία της παράστασης έχει περάσει από πολύ δουλειά και σκέψη σε σχέση με το κείμενο και σχετικά με την πρόθεση κάθε στίχου και κάθε λόγου», αναφέρει ο ίδιος.

«Η ιστορία δείχνει πως είμαστε καταδικασμένοι να την επαναλαμβάνουμε»

Από το 1970, όταν και γράφτηκε το έργο, μέχρι σήμερα έχουμε χάσει το μέτρημα των «τυχαίων» φόνων που προκύπτουν από την αλαζονεία και την αυθαιρεσία της κάθε εξουσίας. Μισό αιώνα (και κάτι) μετά, ο Ντάριο Φο παραμένει τραγικά επίκαιρος.

«Η ιστορία δείχνει πως είμαστε καταδικασμένοι να την επαναλαμβάνουμε, το έχουμε επιλέξει, είμαστε καλά με αυτό αρκεί να μην χτυπήσει τη δική μας πόρτα», τονίζει ο καλλιτέχνης.

«Ακόμα κι όταν χτυπάει την πόρτα μας ίσως δεν την χτυπάει αρκετά ώστε να το συνδέσουμε με κάτι μεγαλύτερο που μας εξουσιάζει, το οποίο για να αλλάξει απαιτεί πολύ μεγάλη μετακίνηση και δεν επιθυμούμε να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία. Για να μετακινηθεί ένας άνθρωπος από την αρχή μίας διαδρομής μέχρι τον τερματισμό και να διανύσει μία μεγάλη απόσταση απαιτείται όχι μόνο θέληση αλλά και να αλλάξει και να κατανοήσει τη δυσκολία αυτής της διαδικασίας. Εμείς έχουμε αποφασίσει πως δεν έχουμε χώρο για δυσκολίες και μένουμε σταθεροί», συμπληρώνει ο ίδιος.

Και η αλληλεγγύη δεν μπορεί να μας μετακινήσει; «Η αλληλεγγύη έχει γίνει trend της εποχής μας, σε επιφανειακό επίπεδο. Έχει γίνει moto, έχει γίνει σύνθημα αλλά δεν έχει γίνει τρόπος ζωής μας. Δεν είναι ότι δεν υπάρχει αλληλεγγύη, είναι μέσα στην ατζέντα της εποχής μας, αλλά δεν συμπεριλαμβάνει την έννοια της απόλυτης αλλαγής. Πρέπει να ακολουθηθεί νέος τρόπος αν θέλουμε άλλα αποτελέσματα και μέχρι τώρα έχουμε τα ίδια αποτελέσματα, της ίδιας κατάχρησης εξουσίας, της ίδιας καταπάτησης δικαιωμάτων με τη δικιά μας ασφάλεια και ζώντας τη ζωή μας όσο πιο ήσυχα μπορούμε», απαντά ο ηθοποιός.

Πολυσχιδής και καλλιτεχνικά αεικίνητος ο Πάνος Βλάχος τόσο κατά την παράσταση όσο και στην πραγματικότητα μεταπηδά από τον κόσμο της υποκριτικής σε αυτόν της μουσικής με έναν μοναδικό τρόπο. Μέσω της μουσικής «μετακινείται», όπως λέει και ο ίδιος, αφηγείται ιστορίες και «αγκαλιάζει» το κοινό χωρίς να το ακουμπήσει:

«Στα τραγούδια μου η πρόθεσή μου δεν ήταν να μιλήσω με μία γλώσσα που υπάρχει ήδη αλλά εντελώς αυθόρμητα να εκφράσω όσα με προβληματίζουν. Τα τραγούδια αυτά έχουν να κάνουν με την επικοινωνία του σήμερα και τον έρωτα. Το ότι σε μία κοινωνία αντικρουόμενη και υποκριτική ο έρωτας και η αγάπη σου δίνουν νόημα να συνεχίσεις να υπάρχεις και να αλληλεπιδράς, να πονάς, να σηκώνεσαι, αλλιώς δεν έχει νόημα να χτυπήσεις τη ματαιότητα της ύπαρξής μας. Πιο πολύ μία ιστορία θα ήθελα να πω στο κοινό. Το να πεις μία ιστορία που θα σε ταρακουνήσει συναισθηματικά είναι τεράστια επικοινωνία».

Τον ρωτάω αν η ελευθερία του κατά τη δημιουργία έχει υποστεί ποτέ «επεξεργασία». Αν έχει μπει ποτέ σε δεύτερες σκέψεις πριν μιλήσει ή τραγουδήσει για κάτι, αν τα ιντερνετικά καφενεία, η ανθρωποφαγία της εποχής μας και η κουλτούρα του αποκλεισμού έχουν καταφέρει -έστω και στο ελάχιστο- να φιλτράρουν την καλλιτεχνική του έκφραση.

«Έχω σκεφτεί πολλές φορές το πώς θα πω κάτι και προσέχω πάντα αυτό που λέω στο τέλος γιατί μιλάω για έννοιες όχι για ανθρώπους. Αν εγώ αναφέρομαι στο πόσο κακό είναι να κακοποιεί κάποιος θα ήταν παράλογο να παρεξηγηθεί κάποιος που με ακούει. Δεν αναφέρομαι σε ονόματα. Η κουλτούρα του αποκλεισμού θα ακουμπήσει όλους τους καλλιτέχνες της γενιάς μας», απαντά και κλείνοντας με παραπέμπει σε ένα από τα τραγούδια της παράστασης που λέει «κάπως κάπου κάποτε θα πω κάτι που δεν σας αρέσει και θα μου γυρίσετε όλοι την πλάτη κι αυτό θα μπορέσει εμένα να με κάνει κανένα».

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

«O τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού»

Ανοιχτό θέατρο Συκεών «Μάνος Κατράκης»

Παραστάσεις: 6 και 7 Ιουλίου

Προπώληση εισιτηρίων: viva.gr

*Διαβάστηκε στη "ΜτΚ" στις 02.07.2023