«Είναι αλήθεια ότι δεδομένων των δημογραφικών τάσεων αργήσαμε αρκετά και γι’ αυτό η προώθησή της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης είναι επιτακτική» τονίζει για το νομοσχέδιο της επικουρικής ασφάλισης ο Πάνος Τσακλόγλου.

Ο υφυπουργός Εργασίας σε συνέντευξή του στην «ΜτΚ» παρουσιάζει τα μυστικά της νέας μεταρρύθμισης, ξεκαθαρίζει ότι οι υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις δεν θίγονται και ότι η χορήγησή τους θα συνεχιστεί απρόσκοπτα με τους υφιστάμενους κανόνες, ενώ για το ύψος των μελλοντικών επικουρικών συντάξεων σημειώνει: «Η εμπειρία πολλών χωρών όπου λειτουργούν επί δεκαετίες κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα δείχνει ότι αυτά έχουν αποδόσεις αρκετά υψηλότερες από αυτές των διανεμητικών συστημάτων, ιδίως σε δημογραφικά γερασμένες κοινωνίες, όπως η ελληνική. Επομένως προσδοκούμε ότι οι συντάξεις των μελλοντικών συνταξιούχων θα είναι σημαντικά υψηλότερες από αυτές που θα ελάμβαναν με βάση τους κανόνες του ισχύοντος συστήματος».

Στο ερώτημα πώς ένας κεντροαριστερός συνεργάζεται με τον Κυριάκο Μητσοτάκη απαντά ότι δεν έχουν μεταβληθεί οι γενικότερες πολιτικές του αρχές και ότι στην παρούσα συγκυρία «η χώρα έχει μεγάλη ανάγκη σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» και ότι «ο πλέον αξιόπιστος φορέας υλοποίησης αυτού του μεταρρυθμιστικού προγράμματος είναι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.»

Κύριε Τσακλόγλου, το νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης βρίσκεται προ των πυλών. Για ποιον λόγο υλοποιείται και γιατί επί τόσα χρόνια δεν το είχαμε αποτολμήσει;

Η μεταρρύθμιση γίνεται κυρίως για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης στο ασφαλιστικό, για να εξασφαλιστούν καλύτερες συντάξεις στους μελλοντικούς συνταξιούχους και να ελαφρύνουμε τις μελλοντικές γενιές των εργαζομένων από δυσανάλογα υψηλά βάρη. Διαφορετικά, με βάση τις σημερινές τάσεις, μία διαρκώς συρρικνούμενη πληθυσμιακά ομάδα, οι νεώτεροι-εργαζόμενοι, πρέπει να υποστηρίζουν με τους φόρους και τις εισφορές τους το κόστος της αξιοπρεπούς διαβίωσης μιας διαρκώς αυξανόμενης πληθυσμιακά ομάδας, αυτής των γηραιότερων-συνταξιούχων. Επιπρόσθετα, με την σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση δημιουργούνται πόροι που θα αυξήσουν τις επενδύσεις και το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται ισχυρά αντικίνητρα για συμμετοχή νέων εργαζομένων σε ανασφάλιστη εργασία. Είναι αλήθεια ότι, δεδομένων των δημογραφικών τάσεων, αργήσαμε αρκετά και γι’ αυτό η προώθησή της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης είναι επιτακτική.

Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης, τι ακριβώς αλλάζει και ποιους αφορά;

Το νέο σύστημα θα αφορά στις επικουρικές συντάξεις των νεότερων ασφαλισμένων. Ο κορμός του συστήματος που παρέχει τις κύριες συντάξεις παραμένει ως έχει, δηλαδή διανεμητικός. Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα είναι κεφαλαιοποιητικό. Αυτό σημαίνει ότι οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης των νέων εργαζομένων θα αποταμιεύονται σε ατομικούς λογαριασμούς και θα επενδύονται σύμφωνα με τις προτιμήσεις των ασφαλισμένων με σκοπό την χρηματοδότηση των συντάξεών τους στο μέλλον. Το νέο Ταμείο που θα δημιουργηθεί θα είναι δημόσιο, με επαγγελματική διοίκηση, διαφανείς διαδικασίες και αυστηρή εποπτεία.

Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι κύριες παθογένειες του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος, που σας ενοχλούν και που δεν αντιμετωπίζονται εύκολα;

Πέρα από την υπερβολική έκθεση του συνταξιοδοτικού συστήματος, συνολικά, στο «δημογραφικό κίνδυνο» στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως, μεγάλο μέρος της παθογένειας του συστήματος οφείλεται στο κατακερματισμένο του παρελθόν. Τα προηγούμενα χρόνια έγιναν ενοποιήσεις Ταμείων αλλά το σύστημα διατηρεί τη μνήμη των πολλών προϋπαρχόντων Ταμείων με διαφορετικούς κανόνες υποχρεώσεων και δικαιωμάτων, διαφορετική και πολύπλοκη νομοθεσία και διαφορετική ποιότητα μηχανογράφησης και «ιστορικότητας» των ασφαλιστικών δεδομένων. Αυτό το παρελθόν αφήνει ισχυρό αποτύπωμα στο υφιστάμενο ενοποιημένο ασφαλιστικό σύστημα που μεταφράζεται σε πολυπλοκότητα, καθυστερήσεις, άνισους κανόνες και δυσλειτουργίες που, ευτυχώς, θα φθίνουν καθώς το νέο ενοποιημένο σύστημα θα ωριμάζει. Σε πολιτικό επίπεδο, ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης και κουλτούρας διαλόγου σε ένα ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας όπως το ασφαλιστικό. Πολύ συχνά, ημικροκομματική διαχείριση του ασφαλιστικούσε συνδυασμό με τη δημογραφική γήρανση του εκλογικού σώματος οδήγησε σε «μυωπικές» επιλογές και επιδείνωση της ανισορροπίας εις βάρος του κόσμου της εργασίας, κάτι που, τελικά, λειτουργεί εις βάρος της αναπτυξιακής προοπτικής της οικονομίας και, συνακόλουθα, εις βάρος όλων των πολιτών τόσο των εργαζομένων όσο και των συνταξιούχων.

Πώς θα λειτουργεί ο «ατομικός κουμπαράς» και πώς θα επηρεάζουν οι ασφαλισμένοι την επένδυση των εισφορών τους;

Οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης κάθε ασφαλισμένου θα συλλέγονται στον ατομικό του λογαριασμό, «κουμπαρά» όπως αναφέρατε. Οι ασφαλισμένοι θα έχουν τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ περιορισμένου αριθμού επενδυτικών χαρτοφυλακίων. Τα χαρτοφυλάκια αυτά θα είναι διαβαθμισμένα ως προς τον επενδυτικό κίνδυνο -άλλα θα είναι περισσότερο και άλλα λιγότερο συντηρητικά. Η διαχείριση των αποθεματικών θα γίνεται από πιστοποιημένους επαγγελματίες, υπό αυστηρό πλαίσιο εποπτείας.Κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί άμεσα να βλέπει τις εισφορές και τις αποδόσεις τους μέσω του υπολογιστή ή του κινητού του τηλεφώνου όπως συμβαίνει με το e-banking σήμερα. Στο τέλος, η επικουρική σύνταξη θα υπολογίζεται στη βάση των συσσωρευμένων στον ατομικό λογαριασμό εισφορών και των αποδόσεων τους.

Τι απαντάτε στην κριτική ότι έτσι η επικουρική ασφάλιση ιδιωτικοποιείται;

Η επικουρική ασφάλιση παραμένει μέρος του πρώτου πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος, άρα μέρος του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Η κριτική περί ιδιωτικοποίησης είναι εντελώς αβάσιμη, δεδομένου ότι το νέο Ταμείο επικουρικής ασφάλισης που θα δημιουργηθεί θα είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.

Το νέο σύστημα θα χορηγεί συντάξεις χηρείας και αναπηρίας; Και από πού θα χρηματοδοτούνται;

Θα χορηγούνται συντάξεις χηρείας και αναπηρίας με τους ίδιους ακριβώς κανόνες όπως και στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Επιπροσθέτως, θα εισαχθεί μια επιπλέον πρόνοια ελάχιστου ύψους σύνταξης αναπηρίας ή χηρείας κάτι που δεν προβλέπεται στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Αυτή η επιπλέον πρόνοια θα χρηματοδοτείται μέσω της χρέωσης ενός πολύ μικρού ασφάλιστρου που θα αφαιρείται από τις εισφορές των ασφαλισμένων.

Με το νέο σύστημα και σε βάθος χρόνου μπορείτε να δεσμευτείτε ότι θα υπάρξει αύξηση των νέων επικουρικών συντάξεων και ότι η χορήγηση των υφιστάμενων παλαιών επικουρικών θα συνεχιστεί απρόσκοπτα;

Οι υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις δεν θίγονται από τη μεταρρύθμιση και ηχορήγησή τους θα συνεχιστεί απρόσκοπτα με τους υφιστάμενους κανόνες. Ως προς το ύψος των μελλοντικών επικουρικών συντάξεων, η εμπειρία πολλών χωρών όπου λειτουργούν επί δεκαετίες κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα δείχνει ότι αυτά έχουν αποδόσεις αρκετά υψηλότερες από αυτές των διανεμητικών συστημάτων, ιδίως σε δημογραφικά γερασμένες κοινωνίες, όπως η Ελληνική. Επομένως, είναι λογικό να προσδοκούμε ότι οι συντάξεις των μελλοντικών συνταξιούχων θα είναι σημαντικά υψηλότερες από αυτές που θα ελάμβαναν με βάση τους κανόνες του ισχύοντος συστήματος. Άλλωστε, αυτός είναι και ένας από τους κύριους στόχους της μεταρρύθμισης -να διασφαλίσει υψηλότερες επικουρικές συντάξεις στους σημερινούς νέους.

Μεγάλο πρόβλημα για τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση είναι το μεταβατικό κόστος από το παλιό στο νέο σύστημα. Πώς θα γίνει αυτό;

Το κόστος αυτό οφείλεται στο ότι οι συντάξεις του υφιστάμενου συστήματος δεν θα γνωρίσουν καμία περικοπή, αλλά θα καταβάλλονται ως εάν οι εισφορές των νέων ασφαλισμένων κατευθύνονταν στο παλαιό σύστημα. Για να μη δημιουργούνται λάθος εντυπώσεις, πρέπει να επισημανθείότιταποσά που ακούγονται στο δημόσιο διάλογο αναφέρονται στο συνολικό κόστος μετάβασης σε βάθος πενηντακονταετίας. Όμως, αυτό είναι το «ακαθάριστο κόστος» της μετάβασης στο νέο σύστημα. Στην πράξη ένα πολύ μεγάλο μέρος του κόστους -αν όχι το σύνολό του- θα καλυφθεί από το δημοσιονομικό «μέρισμα ανάπτυξης» που θα προκύψει από τη μεταρρύθμιση. Σημαντικό μέρος των πόρων της νέας κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης θα επενδυθούν στην εγχώρια οικονομίαδίνοντας ώθηση στην αναπτυξιακή διαδικασία που σημαίνει περισσότερες δουλειές, υψηλότερους μισθούς και, σε τελική ανάλυση, υψηλότερα φορολογικά έσοδα και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Μόνο όταν αφαιρεθούν τα επιπρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα από το «ακαθάριστο» κόστος μετάβασης προκύπτει το «καθαρό» κόστος, το οποίο έχει ουσιαστική σημασία από οικονομική σκοπιά και το οποίο εκτιμάται ότι θα είναι πολύ μικρότερο από το ακαθάριστο κόστος. Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε αναθέσει την εκπόνηση αναλογιστικής και μακροοικονομικής μελέτης για την εκτίμηση των αντιστοίχων μεγεθών. Οι μελέτες αυτές θα κατατεθούν στη Βουλή μαζί με το σχέδιο νόμου για τη νέα επικουρική ασφάλιση.

Τι αλλάζει για τους σημερινούς εργαζομένους που παραμένουν στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης;

Δεν αλλάζει τίποτα. Ούτε το ύψος των εισφορών επικουρικής ασφάλισης μεταβάλλεται ούτε τα ασφαλιστικά δικαιώματακαι οι μελλοντικές παροχές θίγονται.

Ένα σοβαρό πρόβλημα που απασχολεί δεκάδες πολίτες στη Βόρεια Ελλάδα είναι οι συντάξεις των Βορειοηπειρωτών και των παλιννοστούντων, ένα ζήτημα για το οποίο ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δεσμευτεί προεκλογικά ότι θα το λύσει. Τι σκοπεύετε να κάνετε;

Το ζήτημα των συντάξεων των Βορειοηπειρωτών και των παλιννοστούντων είναι, όντως, σημαντικό. Το υπουργείο Εργασίας μελετά σενάρια επίλυσής του λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα συγκυρία και τις δημοσιονομικές δυνατότητες της οικονομίας.

Το μόνιμο ερώτημα βέβαια είναι η ταχύτητα απονομής των νέων συντάξεων αλλά και οι εκκρεμείς συντάξεις. Ποιος είναι ο στόχος σας;

Πράγματι το πρόβλημα που αναφέρετε είναι υπαρκτό και ταλαιπωρεί χιλιάδες συμπολίτες μας εδώ και πολλά χρόνια. Από την πρώτη στιγμή αναγνωρίσαμε την βαρύτητα του και αναλάβαμε πρωτοβουλίες για τον περιορισμό του. Γνωρίζετε ήδη την απόφαση που έχει λάβει η κυβέρνηση για την χορήγηση του ποσού της εθνικής σύνταξης προς σχεδόν όλους όσους έχουν υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης. Ταυτόχρονα ενισχύουμε τον ΕΦΚΑ σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού και υλικοτεχνικής υποδομής ώστε να μπορέσει να συντομεύσει τους χρόνους απονομής όσο γίνεται περισσότερο. Τέλος, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και θα ενισχυθεί περεταίρω μέσω πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης προσπάθεια πλήρους ψηφιοποίησης του αρχείου και της διαδικασίας απονομής συντάξεων ώστε να επιλυθεί οριστικά το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων.

Να τελειώσουμε με δύο πολιτικές ερωτήσεις: Είστε ένας κεντροαριστερός τεχνοκράτης που συμμετέχει σε μία κυβέρνηση της ΝΔ. Πώς βλέπετε μέχρι στιγμής αυτόν τον πολιτικό αρραβώνα;

Στην παρούσα συγκυρία η χώρα έχει μεγάλη ανάγκη σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ο πλέον αξιόπιστος φορέας υλοποίησης αυτού του μεταρρυθμιστικού προγράμματος πιστεύω ότι είναι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, άποψη που φαίνεται να συμμερίζεται και σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος εκτός της ΝΔ. Χωρίς να έχουν μεταβληθεί οι γενικότερες πολιτικές μου αρχές και απόψεις, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι συνεργάζομαι άψογα με όλα τα μέλη της κυβέρνησης για την επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος.

Τι προβλέπετε για την ελληνική οικονομία στη μετά την πανδημία εποχή; Και ποιες είναι οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν από την πλευρά της κυβέρνησης;

Η υγειονομική κρίση χτύπησε την ελληνική οικονομία ιδιαίτερα σκληρά, καθώς αυτή βασίζεται σε τομείς που αποδείχθηκαν ευάλωτοι στην πανδημία, όπως ο τουρισμός και οι σχετιζόμενες υπηρεσίες, οι διεθνείς μεταφορές και το λιανεμπόριο. Παρά τη σημαντική μείωση του ΑΕΠ, τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση για την προστασία επιχειρήσεων καιεργαζομένων ήταν επιτυχή στο να αποτρέψουν τη διόγκωση της ανεργίας. Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη -ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς που απορρέουν από το ύψος του δημοσίου χρέους– αλλά ευτυχώς έχουμε στη διάθεσή μας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και του ΕΣΠΑ. Στόχος μας είναι να υλοποιήσουμε σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και σε αυτό το πλαίσιο θα δώσουμε έμφαση σε πολιτικές βελτίωσης της παραγωγικότητας όπως η κατάρτιση του εργατικού δυναμικού, ειδικά σε ψηφιακές και «πράσινες» δεξιότητες, παράλληλα με ειδική μέριμνα για την διατήρηση των θέσεων εργασίας σε επιλεγμένους τομείς μέσω στήριξης του κόστους εργασίας.