Σε ιδιαίτερα κρίσιμη κατάσταση, ακροβατώντας σε τεντωμένο σχοινί, εξακολουθεί να βρίσκεται το λιανεμπόριο καθώς οι εκπτώσεις που πέρασαν άφησαν… μείον το ταμείον των μαγαζιών της Θεσσαλονίκης με τους εμπόρους να είναι σε απόγνωση.

Μεταξύ ακρίβειας που κατατρώει το διαθέσιμο εισόδημα, οικονομικής δυσπραγίας των πολιτών και μόνιμης αβεβαιότητας ελέω πανδημίας… συνθλίβεται η αγορά της Θεσσαλονίκης με τις γενναίες εκπτώσεις στις οποίες προχώρησαν τα καταστήματα να μην αποδίδουν τα προσδοκώμενα για το λιανεμπόριο, με τα ταμεία να στενάζουν.

Οι χειμερινές εκπτώσεις σε κάποιες περιπτώσεις όχι μόνο δεν έδωσαν οξυγόνο στους ιδιοκτήτες καταστημάτων, αλλά έσφιξαν ακόμα περισσότερο τη θηλιά για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (με τον τζίρο να σημειώνει βουτιά ακόμα και πάνω από 50%), φέρνοντάς τες στα πρόθυρα της ολικής κατάρρευσης.

Οι επιχειρηματίες προσδοκούσαν πως οι χειμερινές εκπτώσεις θα τους έδιναν καύσιμο κίνησης για να συνεχίσουν τη μάχη σωτηρίας που δίνουν εδώ και δύο χρόνια, αλλά τα πρώτα στοιχεία σκορπούν ρίγη απογοήτευσης. Ο κόσμος γυρίζει την πλάτη στις προσφορές και τις χαμηλές τιμές με τους επαγγελματίες να εκφράζουν φόβους για το μέλλον των καταστημάτων τους.

Η αυξημένη κίνηση και τα κύματα πελατών που κατέκλυζαν τα μαγαζιά τα παλαιότερα χρόνια σε περιόδους εκπτώσεων μοιάζουν μακρινό όνειρο στον δεύτερο χρόνο από το ξέσπασμα της πανδημίας. Το σοκ που προκάλεσαν στο λιανεμπόριο τα αλλεπάλληλα lockdown, τα αυξανόμενα έξοδα, οι ανατιμήσεις των τιμών στα βασικά αγαθά μαζί με το ιλιγγιώδες κόστος των λογαριασμών, στένεψαν επικίνδυνα τα περιθώρια καταναλωτών και εμπόρων, με τους μικρούς του κλάδου να αντικρίζουν με μελανά χρώματα το αύριο.

Μέσα σε αυτό ασφυκτικό περιβάλλον οι επαγγελματίες υπολογίζουν έξοδα (την ώρα που η ενεργειακή ακρίβεια βάζει νέο μπελά στο κεφάλι τους) και πενιχρά έσοδα, με τον λογαριασμό να μην βγαίνει εύκολα.

Υπό αυτό το πρίσμα, τον βηματισμό και τους ρυθμούς του παλεύει να βρει το λιανεμπόριο της Θεσσαλονίκης, μέσα σε ένα ναρκοθετημένο πανδημικό περιβάλλον. Μετά από διαρκή πισωγυρίσματα, παλινωδίες, click away και click inside που ταλαιπώρησαν καταναλωτές και εμπόρους και αλλεπάλληλα άνοιξε - κλείσε, η αγορά της πόλης προσπαθεί να ξαναβρεί τον παλμό της, επιχειρώντας να θεραπεύσει τις πληγές που άφησε και αφήνει η υγειονομική κρίση. Στον μαραθώνιο αγώνα της επανάκαμψης συμβάλλουν και οι διαρκείς παρατάσεις που δίνονται στην έναρξη αποπληρωμής των κορονοχρεών.

Ο εμπορικός κόσμος κρέμεται από μία κλωστή ενώ το τελευταίο διάστημα αν και είχε αποκατασταθεί μία κάποια κανονικότητα στη λειτουργία της αγοράς, η ακρίβεια την ανέτρεψε με τα έξοδα για ρεύμα και θέρμανση να προκαλούν πρόσθετες εστίες προβληματισμού για τους εμπόρους. Πολλές επιχειρήσεις του λιανεμπορίου κρέμονται από μία κλωστή, καλούμενες να ανταπεξέλθουν σε έναν σκληρό χειμώνα που θα παλέψουν για την επιβίωση. Ένα διαρκές Σισύφειο μαρτύριο που μοιάζει να μην έχει ορατό τέλος…

Η επόμενη μέρα η οποία αναδύεται αργά θα είναι μία μέρα ριζικά διαφορετική σε σχέση με την προπανδημική εποχή. Σε αυτό το πλαίσιο, στο μεταπανδημικό σκηνικό που αναδύεται, ανακατατάξεις, αναδιαρθρώσεις, ζυμώσεις και σκληρά παζάρια βρίσκονται σε εξέλιξη στους κεντρικούς δρόμους και τις περιφερειακές αγορές της Θεσσαλονίκης μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών για το ύψος των μισθωμάτων. H εικόνα αναμένεται να αρχίσει να ξεκαθαρίζει σταδιακά μέχρι το Πάσχα.

Πλέον η αγορά καλείται να σταθεί στα πόδια της, χωρίς κρατική αρωγή, αν και ο κορονοϊός, οι «εκπλήξεις» που μας επιφυλάσσει και οι μεταλλάξεις δεν αποκλείεται να καταστήσουν αναγκαία την εκ νέου βοήθεια από το κράτος για να αντέξουν οι επιχειρήσεις, εν μέσω μάλιστα σφοδρής ενεργειακής κρίσης.

Ταυτόχρονα, ριζικές είναι οι αλλαγές που προκαλεί το ραγδαίως αναπτυσσόμενο ηλεκτρονικό εμπόριο, στην αγορά επαγγελματικών ακινήτων, απόρροια και της υγειονομικής κρίσης.

Η φυσική παρουσία στο κατάστημα περιορίζεται και οι καταναλωτές στρέφονται με ολοένα και μεγαλύτερη ζέση στις διαδικτυακές αγορές αν και η ζήτηση για γραφεία και επαγγελματικούς χώρους ενώ είχε περιοριστεί φαίνεται να ανακτά γρήγορα τι χαμένο έδαφος χωρίς αυτό το γεγονός να προσγειώνει το ενδιαφέρον για αποθηκευτικούς χώρους. Η COVID ανέτρεψε τα δεδομένα με γοργούς ρυθμούς με την αγορά να καλείται να προσαρμοστεί ταχύτατα σε ένα διαφορετικό περιβάλλον ακολουθώντας τις νέες τάσεις.

«Μάχη επιβίωσης δίνουν τα μαγαζιά»

«Η εικόνα της αγοράς συνεχίζει να είναι αποκαρδιωτική, οι εκπτώσεις πήγαν χάλια τα καταστήματα δίνουν μάχη να κρατηθούν στη ζωή, συσσωρεύοντας διαρκώς νέα χρέη ενώ δεν υπάρχει ρευστότητα. Ο τζίρος σε σχέση με το 2019 έπεσε κατά 50%, σε γενικές γραμμές έχει αποφευχθεί μέχρι στιγμής ένα τσουνάμι λουκέτων», επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΣΘ, Παντελής Φιλιππίδης.

«Για την εικόνα αυτή παίζουν ρόλο η οικονομική καχεξία των πολιτών, ο φόβος της πανδημίας και ο φόβος των αυξήσεων σε τιμές βασικών αγαθών. Δεν υπάρχει διάθεση και ψυχολογία στον κόσμο να ψωνίσει, οι περισσότεροι θα προτιμήσουν να πάρουν έναν καφέ», συμπληρώνει.

«Δεν υπάρχει ψυχολογία»

«Σε κάποιους οι εκπτώσεις πήγαν σχετικά καλά, σε άλλους όχι και τόσο, σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει ψυχολογία στον κόσμο, ο τζίρος μας έχει πέσει δραματικά. Ευτυχώς τα καταστήματα στον Εύοσμο αντέχουν ακόμα αν και γύρω στο Πάσχα θα ξεκαθαρίσει περισσότερο το τοπίο για το πόσοι θα μείνουν ανοιχτοί», επισημαίνει ο αντιπρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Κορδελιού-Ευόσμου, Αναστάσιος Τσιλιγκιρίδης.

«Από την στιγμή που ο κόσμος δεν έχει λεφτά κανείς δεν περιμένει να… ξεχυθούν οι πολίτες στους δρόμους για να ψωνίσουν, ήρθε και η ακρίβεια και οι φουσκωμένοι λογαριασμοί, είναι και η μόνιμη ανασφάλεια λόγω της πανδημίας και όλοι είναι συγκρατημένοι. Έλλειψη ρευστότητας, ανασφάλεια για το μέλλον, συσσωρευμένα χρέη που πρέπει να πληρωθούν δυσκολεύουν τους μικρομεσαίους», προσθέτει.

«Οι χειρότερες εκπτώσεις»

«Πρόκειται για τις χειρότερες εκπτώσεις εδώ και πάρα πολλά χρόνια, δεν κινείται σχεδόν τίποτα, ο καταναλωτής μπαίνει στο κατάστημα μόνο από ανάγκη», τονίζει ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Καλαμαριάς «Ερμής», Δημήτρης Μηλιάδης.

«Οι κυριότεροι λόγοι για αυτή την κατάσταση είναι η ακρίβεια, κυρίως οι λογαριασμοί ρεύματος και αερίου που αντικρίζουν οι καταναλωτές, η κακή ψυχολογία και η μόνιμη ανασφάλεια που διακατέχει τους πολίτες. Ευτυχώς στην Καλαμαριά ακόμα δεν έχουμε πολλά λουκέτα, τα μαγαζιά μένουν ανοιχτά με δυσκολίες», καταλήγει.

Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό

Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, τα τελευταία χρόνια οι αλυσίδες κερδίζουν τη μερίδα του λέοντος. Πιο συγκεκριμένα πάνω από το 85% του τζίρου έχουν κατοχυρώσει τα πολυκαταστήματα και οι αλυσίδες έναντι των τοπικών εμπόρων, με την κατάσταση να βαίνει επιδεινούμενη για τους μικρομεσαίους και προ πανδημίας. Η επέλαση του κορονοϊού διεύρυνε τις ανισότητες σε ανησυχητικό βαθμό με το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό.

Τα πολυκαταστήματα σε περιόδους κρίσεων και διαταραχών σε προσφορά και ζήτηση έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε ρευστότητα καθώς οι τράπεζες ανοίγουν ευκολότερα τις στρόφιγγες για αυτά παρά για τους εμπόρους της γειτονιάς.

Επιπλέον τα μπρος πίσω με τα περιοριστικά μέτρα την περίοδο της πανδημίας δυσκόλεψαν υπέρμετρα τους μικρούς που αδυνατούσαν να προσαρμοστούν στον ρυθμό της… πεντοζάλης των αλληλοσυγκρουόμενων πολλές φορές υγειονομικών πρωτοκόλλων ενώ οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς ανταποκρίνονταν με πολύ μεγαλύτερη ευκολία. Η ένταξη των εργαζόμενων σε αναστολή, η κάλυψη των αναγκών σε προμήθειες, η διαχείριση του αποθέματος και η τήρηση αποστάσεων γίνονταν με πολύ μεγαλύτερη ευχέρεια από τα πολυκαταστήματα.

Πρέπει να επισημανθεί, για να έχουμε ολοκληρωμένη την εικόνα, πως και το αγοραστικό κοινό προτιμά κατά κύριο λόγο να ψωνίζει από τις μεγάλες αλυσίδες (που έχουν σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα να προχωρούν σε προσφορές ακολουθώντας πιο ευέλικτη τιμολογιακή πολιτική) και δευτερευόντως από τα καταστήματα της γειτονιάς.

Το χάσμα μεταξύ μικρών και μεγάλων εντείνεται και από την δυστοκία των ΜμΕ να ακολουθήσουν τα άλματα της τεχνολογίας με την ψηφιοποίηση του μικρομεσαίου επιχειρείν να κολλάει και να υπολείπεται των απαιτήσεων της εποχής, αν και έχουν γίνει βήματα προόδου. Αν δεν καλυφθεί άμεσα θα στοιχίσει σε μερίδια αγοράς, έσοδα και ανταγωνιστικότητα, υποθηκεύοντας την μελλοντική πορεία των επιχειρήσεων.

Τα e-shop σώζουν την παρτίδα

Την τεράστια αξία των e-shop στην μεταπανδημική εποχή αναδεικνύει έρευνα της ΕΣΕΕ για το κλείσιμο του 2021. Οι επιχειρήσεις που είχαν τη δυνατότητα πωλήσεων και εκτός φυσικών καταστημάτων (τηλεφωνικές παραγγελίες, πωλήσεις μέσω κοινωνικών δικτύων, site, e-shop) εμφάνισαν σημαντικά καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με εκείνες που δεν είχαν.

Το 41% των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου που χρησιμοποίησαν και το ηλεκτρονικό κανάλι πωλήσεων, είδαν τον τζίρο τους να αυξάνεται και μόλις το 27% είδε πτώση. Αξίζει να σημειωθεί ότι από αυτές τις επιχειρήσεις, το 32% απέκτησε τη δυνατότητα να πραγματοποιεί πωλήσεις εκτός φυσικών καταστημάτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κάτι που σημαίνει ότι όποιοι αποκρυπτογράφησαν τα νέα δεδομένα, προσαρμόστηκαν έγκαιρα αρπάζοντας την ευκαιρία που τους παρουσιάστηκε, βγήκαν κερδισμένοι και απέκτησαν ισχυρό πλεονέκτημα για τους απαιτητική νέα εποχή.

Σύμφωνα με έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου σε συνεργασία με το ΣΕΛΠΕ, η αξία του ηλεκτρονικού εμπορίου (σε προϊόντα και υπηρεσίες) το 2021, εκτιμάται στο δυσθεώρητο επίπεδο των 14 δισ. ευρώ.

Τα ποσοστά e-αγορών ανά κατηγορία προϊόντων/υπηρεσιών το Δεκέμβριο 2021 είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με τον Ιούλιο του 2021 και σχετικά μειωμένα σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2020. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στις κατηγορίες εισιτήρια ξενοδοχεία (45%) και ηλεκτρικά-ηλεκτρονικά είδη (34%) και ακολουθούν τα είδη ρουχισμού (20%), τα παιχνίδια - είδη δώρων - κοσμήματα (17%), τα είδη προσωπικής περιποίησης (13%) και τα έπιπλα (13%).

Υπάρχει και… ζωή στην αγορά - Αύξηση τζίρου 12% το 2021

Αύξηση κατά 5,75 δισ. ευρώ ή κατά 11,9% σημείωσε ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο της χώρας πέρυσι και ανήλθε σε 54,15 δισ. ευρώ, έναντι 48,40 δισ. ευρώ το 2020.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση είναι:

- Λιανικό εμπόριο ρολογιών και κοσμημάτων σε ειδικευμένα καταστήματα (47,5%).

- Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε ειδικευμένα καταστήματα (43,4%).

Παράλληλα, οι πέντε κλάδοι με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στον ετήσιο κύκλο εργασιών ήταν:

- Λιανικό εμπόριο σε μη ειδικευμένα καταστήματα που πωλούν κυρίως τρόφιμα, ποτά ή καπνό (28,6%).

- Λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης σε ειδικευμένα καταστήματα (12,1%).

- Πώληση αυτοκινήτων και ελαφρών μηχανοκίνητων οχημάτων (9,3%).

- Φαρμακευτικά είδη σε ειδικευμένα καταστήματα (7,3%).

- Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε ειδικευμένα καταστήματα (4,8%).

Το δ’ τρίμηνο πέρυσι, ο τζίρος στις επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου ανήλθε σε 15,12 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 18,4% σε σχέση με το δ’ τρίμηνο του 2020, όπου είχε διαμορφωθεί σε 12,77 δισ. ευρώ και αύξηση 3,4% σε σχέση με το γ’ τρίμηνο 2021, όπου είχε διαμορφωθεί σε 14,62 δισ. ευρώ.

Οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση 2020 είναι:

- Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε ειδικευμένα καταστήματα (110,1%).

- Λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ενδυμάτων και υποδημάτων σε υπαίθριους πάγκους και αγορές (94,1%).

Στον αντίποδα, οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση είναι:

-Λιανικό εμπόριο τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού σε ειδικευμένα καταστήματα (9,9%).

-Λιανικό εμπόριο φρούτων και λαχανικών σε ειδικευμένα καταστήματα (4,3%).

Σημειώνεται ότι το «Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε ειδικευμένα καταστήματα» περιλαμβάνει το λιανικό εμπόριο ειδών ένδυσης, ειδών γουνοποιίας, εξαρτημάτων ένδυσης, όπως γάντια, γραβάτες, τιράντες κ.λπ. Ενώ, το «Λιανικό εμπόριο τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού σε ειδικευμένα καταστήματα» περιλαμβάνει το λιανικό εμπόριο ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού εξοπλισμού, οπτικοακουστικού εξοπλισμού, συσκευών αναπαραγωγής και εγγραφής σύμπυκνων και ψηφιακών δίσκων CD/DVD player, CD/DVD recorder.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27.02.2022