Νάρκη... 260 δισ. ευρώ απειλεί να διαβρώσει τα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας καθώς το ύψος του ιδιωτικού χρέους προς εφορία, ταμεία, τράπεζες, και διαχειριστές δανείων προκαλεί ίλιγγο ενώ οι αλεπάλληλες ρυθμίσεις που έρχονται, φεύγουν και επιστρέφουν για τη ρύθμιση των οφειλών δε φαίνεται να έχουν κάποιο απτό αποτέλεσμα.

Το ιδιωτικό χρέος έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από το δημόσιο στην Ελλάδα. Ενώ το δημόσιο χρέος -συνολικού ύψους 355 δισ. ευρώ (σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης)- έχει επιμηκυνθεί, με τη μέση διάρκεια ωρίμανσής του να είναι στα 18 έτη, και το μέσο ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης να έχει υποχωρήσει πλέον στο 1,53%, στο ιδιωτικό χρέος η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική.

Σταθερό και «κλειδωμένο» το επιτόκιο βάσει του οποίου τοκίζεται η μερίδα του λέοντος στο δημόσιο χρέος, κυμαινόμενο για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του ιδιωτικού χρέους. Ρυθμισμένο το δημόσιο χρέος, «στον αέρα» το μεγαλύτερο κομμάτι του ιδιωτικού χρέους, είτε αυτό αφορά την εφορία, είτε τα ασφαλιστικά ταμεία, είτε τις οφειλές προς τις τράπεζες και τους διαχειριστές κόκκινων δανείων.

Παράλληλα, ήδη τρέχουν οι ρυθμίσεις των 72 – 120 δόσεων για παλιά χρέη, αλλά και η ρύθμιση των 36 – 72 δόσεων για νέα χρέη. Πάντως μέχρι σήμερα η εμπειρία δείχνει πως οι ρυθμίσεις χρεών εξαιτίας πολλές φορές των αυστηρών όρων που τίθενται για να ενταχθούν οι οφειλέτες αποτυγχάνουν, επιστρέφουν και αποτυγχάνουν... καλύτερα με τον φαύλο κύκλο να συνεχίζεται.

Για τους οφειλέτες που δημιούργησαν ληξιπρόθεσμες οφειλές στο χρονικό διάστημα από την 1η Νοεμβρίου 2021 έως και την 1η Φεβρουαρίου 2023 και τις έχουν ήδη εντάξει στην πάγια ρύθμιση των 24 ή 48 δόσεων, δίνεται η δυνατότητα να τις υπαγάγουν και αυτές στη νέα ρύθμιση των 72 δόσεων, ενώ αν την 1η Νοεμβρίου 2021 υφίστανται ρυθμισμένες οφειλές στην πάγια ρύθμιση των 24 ή 48 δόσεων η οποία μεταγενέστερα χάθηκε και ταυτόχρονα βεβαιώθηκαν νέες οφειλές, μετά την 1η Νοεμβρίου 2021, τότε οι νέες αυτές οφειλές μπορούν να ενταχθούν στη νέα ρύθμιση των 36 ή 72 δόσεων.

Σημειώνεται πως η νέα ρύθμιση των 36-72 δόσεων αφορά όσους την 1η Νοεμβρίου 2021 δεν είχαν ληξιπρόθεσμες ή αρρύθμιστες οφειλές, ενώ παράλληλα κατέβαλαν όλες τις δόσεις των ρυθμίσεων των 72 ή 120 δόσεων, εφόσον είχαν τέτοιες ρυθμίσεις.

Οι «μικροί» πληρώνουν, οι «μεγάλοι» φεσώνουν

Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ μαρτυρούν ότι οι φορολογούμενοι με χρέη στην Εφορία δεν... ενθουσιάζονται με τις ρυθμίσεις που κατά καιρούς εφαρμόζονται, επιλέγοντας είτε να μην ενταχθούν σε αυτές είτε ακόμα κι αν ενταχθούν να τις εγκαταλείψουν στην πορεία.

Οι αριθμοί αποκαλύπτουν ότι από τα 113,7 δισ. ευρώ στα οποία ανέρχεται το συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος (εκτιάται πως τα 26 δισ. ευρώ δε θα εισπραχθούν ποτέ) μόλις 4,689 δισ. ευρώ ή το 4,1% του συνολικού χρέους είναι ρυθμισμένο, έχει ενταχθεί δηλαδή σε κάποιο σχήμα ρύθμισης.

Οι μικροί οφειλέτες πάντως εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό συμμόρφωσης και επιλέγουν να κλείσουν τους ανοιχτούς λογαριασμούς με την εφορία εντάσσοντας τις οφειλές τους σε ρύθμιση. Αντίθετα, οι μεγαλοοφειλέτες, οι οποίοι έχουν φεσώσει την Εφορία με 88 δισ. ευρώ, αδιαφορούν και δεν τακτοποιούν τα χρέη τους.

Η ΑΑΔΕ ενεργοποιεί φέτος ένα νέο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης των οφειλετών για τον κίνδυνο απώλειας ρυθμίσεων. Σε περίπτωση που δεν καταβληθεί μια δόση, οι φορολογούμενοι θα λαμβάνουν μήνυμα με το οποίο θα ενημερώνονται για τις συνέπειες εφόσον χαθεί η ρύθμιση.

Το 2022 επιβλήθηκαν 518.622 αναγκαστικά μέτρα είσπραξης οφειλών, με τον αριθμό να καταγράφει εκρηκτική αύξηση κατά 104,9% σε σχέση με το 2021 (253.083).

Οι κατασχέσεις εις χείρας τρίτων (τραπεζικών λογαριασμών, ενοικίων κ.λπ.) παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα με ποσοστό 93,4% στο σύνολο των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης.

Από τα 113,747 δισ. ευρώ του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση, όπως είχε διαμορφωθεί την 1η Ιανουαρίου 2023, ανεπίδεκτα είσπραξης θεωρούνται 26,28 δισ. ευρώ, με το πραγματικό ληξιπρόθεσμο χρέος να ανέρχεται σε 87,465 δισ. ευρώ.

Ποσά οφειλών μικρότερα των 3.000 ευρώ χρωστά η πλειονότητα των οφειλετών, δηλαδή το 81,2% του συνόλου των οφειλετών, που αντιστοιχεί σε 3.990.717 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Ολοι αυτοί οι φορολογούμενοι έχουν συνολικές ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους μόλις 1,638 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 1,4% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1ης Ιανουαρίου 2023.

Στον αντίποδα, ληξιπρόθεσμες οφειλές μεγαλύτερες των 300.000 ευρώ βαρύνουν πολύ μικρό ποσοστό οφειλετών, μόλις το 0,5% των οφειλετών ή 20.943 οφειλέτες. Οι οφειλέτες αυτοί χρωστούν το 85,2% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1ης Ιανουαρίου 2023, δηλαδή οφείλουν συνολικά 96,869 δισ. ευρώ.

Ποσά βασικής οφειλής από 3.000 έως 300.000 ευρώ χρωστά το 18,3% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλετών, δηλαδή 731.820 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Το ληξιπρόθεσμο χρέος τους αντιστοιχεί στο 13,4% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου της 1ης Ιανουαρίου 2023, δηλαδή ανέρχεται σε 15,239 δισ. ευρώ.

Με βήματα χελώνας ο εξωδικαστικός

Την ίδια στιγμή, η ένταξη στη ρύθμιση 3.320 οφειλετών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού (αφορά χρέη πάνω από 10.000 ευρώ σε δημόσιο και τράπεζες) ώστε να διευθετηθούν χρέη 1,08 δισ. ευρώ αποτυπώνει πρόοδο σε σχέση με τα δεδομένα του Σεπτεμβρίου, αλλά από τη στιγμή που έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για ρύθμιση 24 δισ. ευρώ και έχει προκύψει αποτέλεσμα μόνο για το 1 δισ. ευρώ, είναι προφανές ότι ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23.04.2023