Στην υγεία, στη μουσική, στη βιολογία, στην ψυχολογία, στη φιλοσοφική σκέψη και πρόσφατα στο νέο είδος της «αναπνευστικής φιλοσοφίας» διερευνάται η αναπνοή και οι προεκτάσεις της. Διαφορετικοί πολιτισμοί όπως ο Ινδικός, Ιαπωνικός, Αρχαιοελληνικός κ.ά. έχουν αναπτύξει τη δική τους θεώρηση για την αναπνοή. Η πνευματικότητα, η έμπνευση, η επιθυμία, η υποκειμενικότητα, η οικουμενικότητα είναι κάποιες από τις συνδηλώσεις της.

Έτσι, δικαίως, το νέο χορογραφικό έργο με τίτλο «Η ανάσα του κόσμου» της Μαριέλας Νέστορα και της ομάδας σύγχρονου χορού «Yelp danceco» εστιάζει στην αναπνοή ως τη βιωματική σχέση του σώματος με τον κόσμο. «Η αναπνοή είναι η πρωταρχική δράση όλων των ζωντανών όντων, η μόνη κίνηση που δεν έχει άλλο σκοπό από τον εαυτό της. Το να ζεις σημαίνει να αναπνέεις και να αγκαλιάζεις στην αναπνοή σου όλη την ύλη του κόσμου. Όλη η σκέψη και η δράση μας λαμβάνει χώρα μέσα στην ατμόσφαιρα της αναπνοής, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι. Πριν λίγα χρόνια, μέσα από την εμπειρία της πανδημίας αντιληφθήκαμε την αναπνοή τελείως διαφορετικά. Συνειδητοποιήσαμε ότι αναπνέουμε ο ένας τον αέρα του άλλου, ότι είμαστε ριζικά ανοιχτοί -στην αναπνοή- ότι αυτό είναι που μας συνδέει με τον κόσμο και ταυτόχρονα μας απειλεί», λέει στη «ΜτΚ» η χορογράφος.

Ωστόσο η παράσταση δεν αναφέρεται σε αυτή την εμπειρία, αλλά εστιάζει σε μία άλλη συνειδητοποίηση: «στη σχέση αμοιβαιότητας που έχουμε με τον κόσμο των φυτών, τους σημαντικότερους συγκάτοικούς μας στον πλανήτη. Εισπνέουμε το οξυγόνο που εκπνέουν και εισπνέουν, το διοξείδιο που εκπνέουμε. Στην αναπνοή εξαρτόμαστε από τις ζωές των άλλων. Μαζί με την αναπνοή αναδύεται μία ζωτικά σημαντική οπτική για την επιβίωσή μας στον ταχέως κλιματικά μεταβαλλόμενο κόσμο. Μία οπτική που μας προτείνει να συνειδητοποιήσουμε αλλά και να σεβαστούμε την άρρηκτη σύνδεση και αλληλεξάρτηση που έχουμε με όλα τα είδη, να γίνουμε ανοιχτοί και διαθέσιμοι και να αντιληφθούμε τι σημαίνει να είμαστε στον κόσμο», επισημαίνει η Μαριέλα Νέστορα.

Η αναθεώρηση της σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος

«Η ανάσα του κόσμου» θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο Δίου στο πλαίσιο του θεσμού του ΥΠΠΟΑ «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». «Είχαμε την τιμή να διαλέξουν για εμάς αυτόν τον επιβλητικό αρχαίο χώρο. Με την ομάδα τα τελευταία χρόνια δημιουργούμε και παρουσιάζουμε παραστάσεις σε ανοιχτούς χώρους καθώς το καλλιτεχνικό μας έργο κινητοποιείται από την επείγουσα αναθεώρηση της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον και το φυσικό κόσμο. Θα είναι η πρώτη φορά που η πρόθεσή μας είναι να γίνει ο εφήμερος οργανισμός της παράστασής μας αντιληπτός ως μέρος του μεγαλύτερου οικοσυστήματος στο οποίο βρίσκεται, θα συμπεριλαμβάνει και το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας», υπογραμμίζει η χορογράφος.

Θεωρεί καίρια την επιλογή της θεματολογίας «κλιματική κρίση» από τον θεσμό. «Το θέμα αυτό δεν έχει σύνορα, είναι παγκόσμιο. Πάνω από πενήντα χρόνια επιστήμονες ενημερώνουν και προειδοποιούν για την αύξηση της θερμοκρασίας και τις καταστροφικές επιπτώσεις της. Αυτό που θεωρήσαμε ότι θα γίνει σε πολλά χρόνια από τώρα, είναι ήδη μαζί μας. Βιώνουμε ακραία καιρικά φαινόμενα σε διαφορετικά μήκη και πλάτη του πλανήτη. Παρότι η πανδημία ανέδειξε τόσο τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις των επιλογών οργάνωσης του δυτικού παγκοσμιοποιημένου τρόπου ζωής όσο και τη δυνατότητα ανάρρωσης του περιβάλλοντος ως αποτέλεσμα των δραστικών μαζικών αλλαγών-η επιστροφή στην κανονικότητα και την πρότερη κατάσταση ήταν το μέλημα των πολιτικών, πολιτών, τραπεζών κ.τ.λ. Σαν να έχουμε συλλογική επιλεκτική αμνησία. Φαίνεται ότι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι βρισκόμαστε στη σύγκλιση της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης και της έκτης μαζικής εξαφάνισης που προκαλείται από τον άνθρωπο. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, όπως πριν. Η διαμόρφωση δημιουργικών λύσεων μπορεί να έρθει μόνο μέσα από τη συνεργασία μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές οπτικές και γνώσεις- σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο».

«Ξεχάσαμε το σώμα μας»

Μπορούμε να αντισταθούμε σε όλο αυτό υιοθετώντας μία «λιγότερο ανθρωποκεντρική οπτική», μία «θεώρηση που συμπεριλαμβάνει το μη - ανθρώπινο», μία «αναθεώρηση των καταναλωτικών επιλογών μας», όπως τονίζει. «Ασκώντας πιέσεις για να αλλάξει η νομοθεσία και να θεσμοθετηθούν δικαιώματα που προστατεύουν είδη και φροντίζουν οικοσυστήματα. Nα αναπτύξουμε διαφορετικούς τρόπους φροντίδας και μια πιο εγκάρσια, σχεσιακή ηθική που να περιλαμβάνει και το μη- ανθρώπινο δηλαδή ζώα, φυτά, ύλη- όλο το ζωντανό κόσμο. Είναι πραγματικά ένα πολύ σύνθετο και πολυεπίπεδο ζήτημα και πιθανά για αυτό δυσκολευόμαστε να αντιδράσουμε. 

Η κλιματική αλλαγή είναι υπερ-αντικείμενο και οι διαστάσεις στο χώρο και το χρόνο είναι τεράστιες σε σχέση με την ανθρώπινη κλίμακα. Αδυνατούμε να το συλλάβουμε και γι’ αυτό μας ακινητοποιεί ή εφευρίσκουμε δικαιολογίες, ενώ άλλοι όπως ο Ντόναλντ Τραμπ απλά αρνούνται την ύπαρξη της κλιματικής κρίσης. Κάθε μία, έστω μικρή, χειρονομία για την προστασία του περιβάλλοντος είναι σημαντική, κάθε μια μπορεί εν δυνάμει να εμπνεύσει ή να κινητοποιήσει κάποιον άλλο. 

Η τέχνη μπορεί να είναι μία τέτοια χειρονομία. Στο χορό, η ίδια η συνθήκη της παράστασης, μπορεί να φέρει τα ζητήματα που μας ανησυχούν και προβληματίζουν στη συνάθροιση που δημιουργείται με τους θεατές. Η τέχνη μπορεί να είναι ο τόπος και ο τρόπος για να συναντηθούμε, δημόσια, να σκεφτούμε μαζί και ίσως και να γιορτάσουμε. Να γίνουμε πιο ευαίσθητοι και ανοιχτοί, λιγότερο τρομοκρατημένοι και άρα πιο δυνατοί».

Γιατί ο άνθρωπος έφτασε σε αυτό το σημείο; «Ίσως επειδή ξεχάσαμε το σώμα μας. Ίσως επειδή ξεχάσαμε ότι τον κόσμο τον μοιραζόμαστε. Ίσως επειδή ξεχάσαμε ότι ο πλανήτης έγινε κατοικήσιμος χάρη στα φυτά που γέμισαν με οξυγόνο την ατμόσφαιρα που εμείς και άλλα ζώα αναπνέουμε. Ίσως επειδή ξεχάσαμε ότι η ανθρώπινη κλίμακα του χρόνου είναι πολύ μικρή μπροστά σε αυτή των δέντρων που καίμε ή αφήνουμε να καούν. Ίσως επειδή δεν γνωρίζουμε, όπως τα φυτά, να κατασκευάζουμε δίκτυα που είναι συμβιωτικά και όχι ανταγωνιστικά, βασισμένα σε κοινά συμφέροντα και όχι σε αμοιβαία αποκλειόμενα κέρδη. Ίσως επειδή ξεχάσαμε ότι το να είμαστε καλλιεργημένοι ισοδυναμεί με το να είμαστε σε θέση να αναπνέουμε, όχι μόνο για να επιβιώσουμε, αλλά για να δημιουργήσουμε ψυχικό απόθεμα που θα μας επιτρέψει να μεταμορφώσουμε τον κόσμο μέσα από τη φροντίδα», απαντά η Μαριέλα Νέστορα.

Τέλος, αναφέρεται στον σύγχρονο χορό στην Ελλάδα: «Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία, με πολλές ενδιαφέρουσες και μοναδικές χορογραφικές γλώσσες. Επιπλέον έχει εισέλθει στον ευρωπαϊκό καλλιτεχνικό χάρτη -και όχι μόνο ως πυροτέχνημα ή σπάνια εξαίρεση. Αυτή την εποχή, περισσότερο από άλλες, η επιστροφή στο χορό, δηλαδή στο σώμα είναι σημαντική - για τις δυνατότητες (τη σωματική και ψυχική υγεία), τις κοινωνικές δεξιότητες αλλά και την πρόσβαση σε άλλου είδους εξυπνάδα που όλοι έχουμε αλλά δεν καλλιεργούμε επαρκώς».

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

22-23 Αυγούστου

Αρχαίο Θέατρο Δίου στις 21.00

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13.08.2023