Με ανοιχτό το πανεπιστήμιο και εκδηλώσεις που διοργανώνουν οι φοιτητικοί σύλλογοι αλλά και η πρυτανεία του ΑΠΘ σε συνεργασία με την Πολυτεχνική σχολή θα πραγματοποιηθεί σήμερα ο εορτασμός της επετείου του Πολυτεχνείου στη Θεσσαλονίκη. Όπως δηλώνει το Νίκος Παπαϊωάννου, πρύτανης του ΑΠΘ, η απόφαση να παραμείνει ανοιχτό το Πανεπιστήμιο όλες τις προηγούμενες ημέρες, όπως και τη σημερινή, είναι αυτονόητη. «Το μήνυμα της επετείου του Πολυτεχνείου μιλάει για δημοκρατία, για ελεύθερη διακίνηση ιδεών και απόψεων. Σ’ αυτά τα πλαίσια, εμείς, θεωρήσαμε ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να μείνει ανοικτό και έμεινε ανοικτό, καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας και πιστεύουμε ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα και το φοιτητικό κίνημα είναι ώριμοι να προασπίσουν τη δημόσια περιουσία εάν αυτό χρειαστεί».

Ο Κωνσταντίνος Κατσιφαράκης, κοσμήτορας της Πολυτεχνικής σχολής του ΑΠΘ, που έχει δει τα προηγούμενα χρόνια να προκαλούνται τεράστιες καταστροφές στους χώρους της σχολής, τονίζει στη «ΜτΚ» πως «είναι μία επέτειος που πρέπει να χαιρόμαστε και έχουμε φτάσει σε σημείο να τη φοβόμαστε».

Ο κ. Κατσιφαράκης τονίζει πως δεν φοβάται πιθανά επεισόδια και ξεκαθαρίζει πως οι φοιτητές όλα αυτά τα χρόνια, όπου κι αν ανήκουν, έχουν υπερασπιστεί το πανεπιστήμιο, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τους εξωπανεπιστημιακούς. «Δεν φοβάμαι τους δικούς μας φοιτητές, γιατί σέβονται το χώρο και δεν θα κάνουν επεισόδια, είμαι βέβαιος. Φοβάμαι όμως μήπως παρεισφρήσουν περίεργα στοιχεία. Δηλαδή, είναι τεκμηριωμένο για εμένα, αποδεδειγμένο ότι όταν έχουμε να κάνουμε με φοιτητές μας τα προβλήματα είναι ελάχιστα αλλά όταν έχουμε να κάνουμε με περίεργους τύπους που επωφελούνται, τότε έχουμε πρόβλημα. Η Δευτέρα 18 Νοεμβρίου θέλω να μας βρει όπως είμαστε σήμερα, και ελπίζω να μας βρει έτσι».

Βούληση της πολιτείας

Τα γεγονότα στο Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ) που διαδραματίστηκαν, με την είσοδο της αστυνομίας στο πανεπιστήμιο και την απόφαση της Συγκλήτου να αναστείλει τη λειτουργία του μέχρι και σήμερα, 17 Νοέμβρη και τον εορτασμό του Πολυτεχνείου, προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις σε μερίδα φοιτητών, που έκαναν λόγο για καταπάτηση του ασύλου. Ο κ. Παπαϊωάννου για τα επεισόδια στην πρώην ΑΣΟΕΕ στη δική του απάντηση θέλησε να επαναλάβει τη δήλωση του προεδρείου της Συνόδου των Πρυτάνεων, λέγοντας πως «η βία, λεκτική, σωματική, ψυχολογική, από οπουδήποτε και προέρχεται, είναι καταδικαστέα και δεν έχει καμία θέση στα πανεπιστήμιά μας».

Ερωτηθείς αν φοβάται πιθανά επεισόδια, σήμερα, κατά τη διάρκεια εορτασμού της επετείου του Πολυτεχνείου. ο ίδιος δηλώνει πως «εμείς, ως πρυτανικές αρχές, οργανώσαμε την παρουσία μας τις ημέρες αυτές, έτσι ώστε να έχουν το πραγματικό νόημα της επετείου του Πολυτεχνείου. Από εκεί και πέρα δεν είναι δική μας δουλειά τι θα συμβεί έξω από το χώρο του πανεπιστημίου, δεν είναι δική μας δουλειά να εκτιμήσουμε τι θα γίνει. Θεωρούμε ότι στις 18 Νοεμβρίου θα βγούμε όλοι κερδισμένοι, παρά λαβωμένοι».

Ο κ. Κατσιφαράκης, από την πλευρά του, τονίζει τη σημασία της πολιτείας στη σημερινή ημέρα, καθώς, όπως ξεκαθαρίζει, «από φοιτητές δεν περιμένω ότι θα προκληθούν ζημίες, γιατί έχω δει φοιτητές -και από ομάδες που θεωρούνται, ας το πω, «ακραίες»- να σέβονται το χώρο. Από την άλλη μεριά, πραγματικά δεν ξέρω αν η πολιτεία θα είναι έτοιμη, ικανή και με βούληση, γιατί είναι σε μεγάλο βαθμό και θέμα βούλησης να αντιμετωπίσει αυτά τα περίεργα στοιχεία, και ελπίζω αυτό να γίνει με αποφασιστικότητα αλλά και σύνεση» δηλώνει.

Ένα χρονικό από το Πολυτεχνείο

Στο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Θεσσαλονίκη» για τις εξελίξεις της πρώτης μέρας της κατάληψης, ο ανώνυμος συντάκτης του περιγράφει σχεδόν ώρα με την ώρα τα γεγονότα του Πολυτεχνείου της Θεσσαλονίκης, όπως έπεσαν στην αντίληψή του, από τις 6 το απόγευμα ως τις 11 το βράδυ, που παρέδωσε προφανώς το χειρόγραφό του στην εφημερίδα για εκτύπωση. Είναι μία άμεση μαρτυρία, η οποία, πέρα από τις πληροφορίες που δίνει ως αυτόπτης μάρτυρας, απηχεί το κλίμα εκείνων των μοναδικών ωρών («Θεσσαλονίκη» 17/11/73):

ΩΡΑ 6 το απόγευμα: Για να μπη κανείς στο κτίριο του κατεχόμενου Πολυτεχνείου κατηφορίζει από την πίσω πλευρά του μεγάρου ένα μονοπάτι και βρίσκεται σε μια μικρή πορτούλα, μιας υπόγειας αίθουσας. Από έξω το κτίριο είναι φωτολουσμένο, οι φοιτηταί κρέμονται από τα παράθυρα καλώντας φωναχτά "συμπαράσταση" και τα προχειρογραμμένα πανώ ανεμίζουν. Στην πορτούλα γίνεται έλεγχος φοιτητικών ταυτοτήτων. Αυτός που την περνά αντιμετωπίζει μια επιτροπή που αναγνωρίζει πρόσωπα. Η αίθουσα του υπογείου είναι πλημμυρισμένη από ακατάστατα βαλμένα θρανία, η προσπέλαση είναι δύσκολη και υπάρχουν πολλά άτομα που αποτελούν την ομάδα αμύνης. Ανεβαίνοντας στον πρώτο όροφο του βορεινού κτιρίου της αρχιτεκτονικής σχολής, υπάρχει ένα πλήθος από φοιτητές που πηγαινοέρχεται και ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες σε διαρκή εγρήγορση. Τίποτα δεν θυμίζει την προηγούμενη εικόνα του Ιδρύματος. Όλοι οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με συνθήματα. Πρόχειρες λαδομπογιές, μαρκαδόροι, κιμωλίες και μεγάλα κομμάτια από χαρτί έχουν χρησιμοποιηθεί βιαστικά για να καταγράψουν τους στόχους των φοιτητών. «Η λευτεριά δεν χαρίζεται, κατακτιέται», «Κάτω οι εκοφίτες», «Έξω οι Αμερικανοί». Δεν υπάρχει γωνιά ακάλυπτη. Οι πόρτες των γραφείων των καθηγητών είναι ερμητικά κλειστές και πάνω τους έχει γραφή αντίδραση των φοιτητών για τον καθένα. Σε ένα από τα γραφεία συνεδριάζει και αποφασίζει διαρκώς η συντονιστική επιτροπή που εξελέγη από τους ίδιους τους συγκεντρωμένους. Εκεί κανείς δεν μπορεί να πλησιάση. Οι ανακοινώσεις εκδίδονται, πολυγραφούνται σε έναν από τους πολυγράφους που κατελήφθη και κατόπιν μεταφέρονται και ανακοινώνονται ή διανέμονται στη μεγάλη αίθουσα συγκεντρώσεως των φοιτητών.

[...]

ΩΡΑ 7: Γίνονται οι πρώτες προσπάθειες για να αποκατασταθή ο πρώτος ραδιοπομπός αναμεταδόσεως. Σχεδιάζονται σχεδιαγράμματα της γύρω του πανεπιστημίου περιοχής, οχυρώνονται οι διάδρομοι εισόδου και ενισχύονται οι κλειδωμένες μεγάλες πόρτες. Δεν υπάρχει ίχνος ανησυχίας στα πρόσωπα. Κινούνται και δουλεύουν συνεχώς. Ήδη έχει επιτευχθή μια οργάνωση και το πλήθος έχει μπη σε τάξη. Τόξα και πινακίδες προσδιορίζουν τους χώρους των πρώτων βοηθειών και συσσιτίου, ενώ τα μέλη των επιτροπών κυκλοφορούν με περιβραχιόνια δηλωτικά της ιδιότητός τους.

[...]

ΩΡΑ 9: Ενώ μοιράζεται το συσσίτιο σε πλαστικές σακκούλες, ο ραδιοφωνικός πομπός τίθεται σε λειτουργία. Τέσσερις φοιτητές τον έχουν εγκαταστήσει και ο ένας από αυτούς κάνει τον εκφωνητή και μεταδίδει: «Προσοχή, ο ραδιοφωνικός σταθμός του ελεύθερου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πληροφορεί τους γονείς, συγγενείς και φίλους των 2.500 συναδέλφων που βρίσκονται μαζί μας, ότι είναι καλά στην υγεία τους και έχουν πλήρη επάρκεια τροφίμων». Η εκπομπή πετυχαίνει και σηκώνεται ένα κύμα ενθουσιασμού. Ακολουθεί αναμετάδοση διακηρύξεως, συνθήματα και μαγνητοφωνημένη μουσική. Το Πολυτεχνείο ζη με εξοντωτική ένταση το κάθε λεπτό που περνά.

ΩΡΑ 11: Οι φοιτητές απευθύνουν την ακόλουθη έκκληση στους διανοουμένους της χώρας: «Καλούμε τους Έλληνες διανοουμένους να αποδείξουν ότι βρίσκονται στα προπύργια της ελεύθερης σκέψης. Έλληνες διανοούμενοι, τους καινούργιους αγώνες του λαού μας φωτίστε τους με το πνεύμα σας. Εκφράστε μέσα στα λόγια σας τους νέους αγώνες του λαού μας. Μεταδώστε πίστη για καλύτερη ζωή. Σταθήτε δίπλα στον εργάτη, τον αγρότη, το φοιτητή».

* Απόσπασμα από την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» και το βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη: «‘Αντεθνικώς δρώντες...’ 1971-1974 Η Θεσσαλονίκη στα χρόνια της χούντας και η εξέγερση του Πολυτεχνείου», εκδόσεις Επίκεντρο 2011

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17 Νοεμβρίου 2019