«Η χώρα σήμερα χρειάζεται σταθερότητα και μία αυτοδύναμη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας» τονίζει ο Νίκος Δένδιας. «Το βασικό διακύβευμα των εκλογών είναι να συνεχισθεί η ομαλή πορεία της χώρας και να μην επιστρέψουμε στις συνθήκες αστάθειας και αβεβαιότητας της περιόδου των Μνημονίων. 

Σε μία εξαιρετικά πολύπλοκη συγκυρία στο διεθνές περιβάλλον δεν επιτρέπονται οι πειραματισμοί», σημειώνει ο υπουργός Εξωτερικών σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στη «ΜτΚ». Προσθέτει δε για την αυτοδυναμία ότι «το μεγάλο στοίχημα για τη ΝΔ είναι να υπάρξει πραγματική πανστρατιά ενόψει των εκλογών της 21ης Μαΐου και ότι αυτό πρέπει να γίνει «χωρίς αλαζονεία, με ταπεινοφροσύνη και ενσυναίσθηση, αλλά καθιστώντας σαφές πως χώρα πρέπει να παραμείνει σε τροχιά σταθερότητας και ομαλότητας».

Κύριε υπουργέ, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία έχουμε ύφεση στην επιθετική ρητορική και μηδενισμό των παραβιάσεων στο Αιγαίο. Πόσο θα κρατήσει αυτή η καλή περίοδος που καταγράφεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Έχουμε πλήρη επίγνωση των δυσκολιών στις διμερείς σχέσεις μας με την Τουρκία. Παρακολουθούμε με προσοχή τις εξελίξεις, ελπίζουμε στη διατήρηση της ηρεμίας, παραμένουμε προσηλωμένοι στην πάγια θέση μας για ειλικρινή και εποικοδομητικό διάλογο για την επίλυση της διαφοράς μας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Πρέπει να είναι, όμως, εξίσου σαφές ότι η εθνική μας κυριαρχία δεν επιδέχεται την παραμικρή αμφισβήτηση και δεν αποτελεί αντικείμενο συζήτησης.

Αλήθεια, τι αισθανθήκατε όταν πήρατε τις ευχές του Τούρκου ομολόγου σας ανήμερα της 25^ης Μαρτίου;

Αισθάνθηκα ιδιαίτερη ικανοποίηση από αυτή τη συμβολική ενέργεια που εντάσσεται στο πλαίσιο βελτίωσης των διμερών σχέσεων και μεταστροφής της οξείας ρητορικής που είχε υιοθετήσει η Άγκυρα. Βέβαια, θα πρέπει να προστατευθεί αυτό το κλίμα που έχει διαμορφωθεί και να μη θυσιαστεί στο βωμό προεκλογικών αναγκών και σκοπιμοτήτων.

Μπορούμε να γίνουμε φίλοι με την Τουρκία; Ποιο είναι το μήνυμα που θα στέλνατε σήμερα προς τους γείτονες;

Βεβαίως μπορούμε, αλλά μία σχέση φιλίας προϋποθέτει αμοιβαίο σεβασμό και εμπιστοσύνη και διέπεται από πνεύμα αλληλεγγύης και κατανόησης. Πιστεύω ότι μπορούμε να αναπτύξουμε μία αρμονική και αμοιβαίως επωφελή σχέση καλής γειτονίας και αλληλεπίδρασης με την Τουρκία. Έχουμε αποδείξει έμπρακτα τη φιλική διάθεσή μας.

Την ίδια στιγμή έχουμε και την στήριξη της Τουρκίας στην προσπάθεια η χώρα μας να γίνει μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας για την περίοδο 2025-2026. Πώς βλέπετε μία τέτοια κίνηση καλής θέλησης; Είστε αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε για τρίτη φορά στην ιστορία του ΟΗΕ;

Η στήριξη της Τουρκίας προς την Ελλάδα για τη θέση μη μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την περίοδο 2025-2026 φέρει ιδιαίτερο συμβολισμό, καθότι το Συμβούλιο Ασφαλείας αποτελεί τον θεματοφύλακα, τον υπερασπιστή του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Δικαίου, στα οποία η χώρα μας αποδίδει μέγιστη αξία. Κατά συνέπεια, η κίνηση αυτή έχει ένα ξεκάθαρα θετικό αποτύπωμα. Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, θα ήθελα να υπογραμμίσω πως είμαι αισιόδοξος ότι η υποψηφιότητά μας θα τύχει ευρείας αποδοχής και θα στεφθεί με επιτυχία.

Οδεύετε στη συμπλήρωση σχεδόν τεσσάρων χρόνων στο τιμόνι της ελληνικής διπλωματίας. Πόσο άλλαξε κατά τη γνώμη σας η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό αυτήν την περίοδο;

Η Ελλάδα, μέσα σε αυτή την περίοδο μεγάλωσε με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Απτή απόδειξη οι Συμφωνίες Οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, που υπέγραψα, καθώς και η συμφωνία με την Αλβανία να παραπέμψουμε το ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Σφυρηλατήσαμε ισχυρούς στρατηγικούς δεσμούς φιλίας και συνεργασίας όχι μόνο με χώρες παραδοσιακούς εταίρους και συμμάχους αλλά και με χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ν. Αμερικής, της Αφρικής και την Ινδία. 

Ενισχύσαμε το γεωστρατηγικό αποτύπωμα της χώρας υπογράφοντας έναν τεράστιο αριθμό Διμερών Συμφωνιών μεταξύ των οποίων η Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης με τη Γαλλία, Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ, η Κοινής Διακήρυξης Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. 

Πλέον η ελληνική εξωτερική πολιτική διαδραματίζει ενεργό ρόλο στις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή μας και συμμετέχει στις προσπάθειες εξεύρεσης λύσεων σε θέματα που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα. Για παράδειγμα, την Παρασκευή 21 Απριλίου θα διοργανωθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα συνάντηση για τη Συρία με τη συμμετοχή του Ειδικού Απεσταλμένου του Γ. Γ. των Ηνωμένων Εθνών για τη Συρία, κ. Πέτερσεν.

Οι υποψηφιότητες, τέλος, της Ελλάδας για το Συμβούλιο Ασφαλείας (2025-2026) και για το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (2028-2030) για την Προεδρία της Γενικής Συνέλευσης (2035) και διοργάνωση της Διάσκεψης «Our Ocean 2024» αποτυπώνουν την ενεργή και εποικοδομητική συμβολή της Ελλάδας στις παγκόσμιες εξελίξεις.

Μία δύσκολη στιγμή αυτά τα χρόνια;

Το καλοκαίρι του 2020 ήταν μία πάρα πολύ δύσκολη περίοδος για τη χώρα και για εμένα προσωπικά . Εκείνο που είναι σημαντικό είναι να μην ξαναζήσουμε τέτοιες δύσκολες στιγμές.

Το πιο σημαντικό επίτευγμα;

Δεν μου αρέσει η λέξη «επίτευγμα» στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Θα προτιμούσα τον όρο «εκπλήρωση στόχων» ως αποτέλεσμα σχεδίου, προσπάθειας και σκληρής δουλειάς. Αν θα έπρεπε όμως να ξεχωρίσω κάτι, θα έλεγα ότι είναι η πρώτη φορά που η εθνική επικράτεια μεγάλωσε από το 1947 με την αύξηση των χωρικών μας υδάτων, στην περιοχή του Ιονίου Πελάγους και μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Να εξηγήσω ότι περάσαμε από πολλές δοκιμασίες. 

Η θητεία μου στο υπουργείο Εξωτερικών σημαδεύτηκε από κομβικά γεγονότα, όπως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που επαναδιαμορφώνουν το παγκόσμιο σύστημα και, κατ’ επέκταση και την άμεση γειτονιά μας, και απαιτούν και εγρήγορση αλλά και νέους, ενεργητικούς σχεδιασμούς από πλευράς μας. Και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις περάσαμε από πολλές δοκιμασίες. Πετύχαμε αρκετούς από τους στόχους μας στην εξωτερική πολιτική, μπορούμε να πετύχουμε ακόμα περισσότερους. 

Επιγραμματικά θα έλεγα ότι η κυβέρνησή μας έχει δικαιωθεί σε όλες τις μεγάλες εθνικές επιλογές που έκανε και ήταν πάντα στην σωστή πλευρά της Ιστορίας. Υπογραμμίζω και το ότι καταφέραμε να αφήσουμε τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής εκτός της εσωτερικής πολιτικής «τοξικότητας».

Στην Κύπρο υπήρξε αλλαγή στην Προεδρία της Δημοκρατίας: Από τον Νίκο Αναστασιάδη στον Νίκο Χριστοδουλίδη. Αλλάζει κάτι στις ελληνοκυπριακές σχέσεις; Θα βλέπατε φως στο τούνελ του Κυπριακού μετά τις εκλογές στην Τουρκία; Και προς ποια κατεύθυνση;

Κύριε Οικονόμου, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ήταν πάντα και παραμένουν άριστες. Όπως συχνά υπογραμμίζω, η Κύπρος «δεν κείται μακράν». Επιπλέον, για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, το Κυπριακό συνιστά κορυφαίο εθνικό στόχο. Έναν στόχο για την επίτευξη του οποίου η Ελλάδα επιζητά μία δίκαιη και βιώσιμη λύση, στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, βάσει των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. 

Περαιτέρω, είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι το διαφαινόμενο κλίμα που έχει διαμορφωθεί στις ελληνοτουρκικές σχέσεις -και το οποίο ευελπιστούμε ότι θα συνεχιστεί και μετά τις εκλογές στην Τουρκία- μόνο θετικά μπορεί να συμβάλλει στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού και εν γένει, στην ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή.

Η Ελλάδα επένδυσε πολιτικά στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Τι μπορούμε να περιμένουμε άμεσα;

Με αφορμή την πρόσφατη Τριμερή Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Μαρτίου στη Λευκωσία, θα ήθελα καταρχάς να υπενθυμίσω ότι το εν λόγω σχήμα στοχεύει στην εδραίωση ενός περιφερειακού πλαισίου ασφάλειας, πρωτίστως μέσω συνεργειών σε τομείς όπως η ενέργεια, η καινοτομία και η ψηφιακή τεχνολογία, μεταξύ άλλων. Ως εκ τούτου, το θέμα του αγωγού φυσικού αερίου «EastMed» και ο διασυνδετήριος αγωγός «EuroAsia Interconnector», η γεωστρατηγική σημασία των οποίων έχει ιδιαιτέρως αναδειχθεί μετά και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, συζητήθηκαν σε εύρος.

Ανάλογη σημασία δόθηκε και στο «Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου». Πρόκειται για ένα υπόδειγμα του τρόπου με τον οποίο η ενέργεια μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για μία ειρηνική σύμπραξη στην περιοχή της Αν. Μεσογείου και της ευρύτερης Μ. Ανατολής. Σε αυτό, προσβλέπουμε μελλοντικά στην εισδοχή νέων μελών όπως η Τουρκία, υπό τον απαρέγκλιτο όρο του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Η Ελλάδα, έχοντας πλήρη επίγνωση των αναδυόμενων γεωπολιτικών προκλήσεων, έχει ως στόχο να καταστεί ενεργειακός κόμβος στον τομέα ανεφοδιασμού φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

Και το αφρικανικό άνοιγμα της Ελλάδας έχει τη δική του σημασία. Τι προσδοκίες υπάρχουν για τη χώρα μας;

Στρατηγική επιλογή της κυβέρνησής μας είναι τα ανοίγματα και η ενίσχυση των σχέσεων με τις αφρικανικές χώρες, μία γεωγραφική ζώνη που επί δεκαετίες η παρουσία μας ήταν από ανύπαρκτη ως αναιμική. Η Αφρική αποτελεί πλέον έναν από τους έξι πυλώνες της εξωτερικής μας πολιτικής καθώς πρόκειται για μια ήπειρο με ανεξάντλητους φυσικούς πόρους σε συνδυασμό με τις πολλές δυνατότητές της για οικονομική ανάπτυξη, αλλά και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών για παραγωγή ενέργειας, πράγμα που την τοποθετεί στο επίκεντρο των μελλοντικών πολιτικών, οικονομικών, ενεργειακών αλλά και κλιματικών και περιβαλλοντικών εξελίξεων.

Η Ελλάδα, χώρα που δεν έχει αποικιακό παρελθόν και λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη ιστορικών Ελληνικών κοινοτήτων στην Αφρική, έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει στέρεες βάσεις συνεργασίας με τις Αφρικανικές χώρες και να προωθήσει έτσι την πολυμερή συνεργασία . Επίσης σε ό,τι αφορά την ενέργεια και την πράσινη μετάβαση της αφρικανικής ηπείρου, η Ελλάδα ήδη έχει κομβικό ρόλο ως γέφυρα της Ευρώπης με την Αφρική μέσω της Αιγύπτου ενώ έχουμε δωρίσει άνω των 4 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων στην Αφρική. 

Εξάλλου, για αυτούς τους λόγους έχω επισκεφθεί 12 χώρες της Αφρικής. Προσβλέπουμε εξάλλου στην από κοινού αντιμετώπιση μεγάλων προκλήσεων, όπως για παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής, της θαλάσσιας ασφάλειας, της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.

Να πάμε λίγο στα των εκλογών. Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το βασικό διακύβευμα;

Το βασικό διακύβευμα είναι να συνεχισθεί η ομαλή πορεία της χώρας και να μην επιστρέψουμε στις συνθήκες αστάθειας και αβεβαιότητας της περιόδου των Μνημονίων. Σε μία εξαιρετικά πολύπλοκη συγκυρία στο διεθνές περιβάλλον δεν επιτρέπονται οι πειραματισμοί που όπως αποδείχθηκε από την περίοδο στην οποία προαναφέρθηκα, επιδείνωσαν την κατάσταση αντί να τη βελτιώσουν, παρά τις γνωστές απατηλές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίες ουδέποτε έγιναν πράξη. Η χώρα σήμερα χρειάζεται σταθερότητα και μια αυτοδύναμη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Η κατάκτηση της αυτοδυναμίας από τη ΝΔ έγινε πιο δύσκολη μετά τα Τέμπη. Πού θα κριθεί η μάχη για την κατάκτησή της;

Το δυστύχημα των Τεμπών, πέρα και πάνω από όλα τα άλλα, μας συγκλόνισε όλους. Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ήδη μία σειρά μέτρων για να αποκτήσει επιτέλους η χώρα σύγχρονο σιδηρόδρομο. Πλέον, το οφείλουμε αυτό και στη μνήμη των θυμάτων. Όσον αφορά την αυτοδυναμία, το μεγάλο στοίχημα για τη Νέα Δημοκρατία είναι να υπάρξει πραγματική πανστρατιά ενόψει των εκλογών της 21ης Μαΐου από την οποία θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό και το αποτέλεσμα της δεύτερης εκλογικής αναμέτρησης, με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής αυτή τη φορά. Χωρίς αλαζονεία, με ταπεινοφροσύνη και ενσυναίσθηση, αλλά καθιστώντας σαφές πως χώρα πρέπει να παραμείνει σε τροχιά σταθερότητας και ομαλότητας, η Νέα Δημοκρατία οφείλει να διεκδικήσει την επανεκλογή της ως αυτοδύναμη κυβέρνηση, έχοντας να επιδείξει σημαντικό έργο σε μια σειρά από τομείς.

Εάν δεν υπάρξει αυτοδυναμία και στη δεύτερη κάλπη και χρειαστεί να γίνουν συνεργασίες, πώς θα τις βλέπατε;

Θα μου επιτρέψετε να μην υπεισέλθω στην ουσία του ερωτήματος, καθώς, αν το έπραττα, θα υπονόμευα την απάντηση που ήδη έδωσα προηγουμένως ότι η Νέα Δημοκρατία διεκδικεί την αυτοδυναμία. Σε κάθε περίπτωση, εκτιμώ ότι δε θα χρειασθεί να υπάρξει κυβερνητική συνεργασία με άλλο κόμμα, αλλά βεβαίως τον τελευταίο λόγο τον έχει ο κυρίαρχος ελληνικός λαός, ο οποίος και θα υποδείξει με την ψήφο του τις μετεκλογικές εξελίξεις.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 15-16.04.2023