Ευθύμης Κιουμουρτζόγλου

ομότιμος καθηγητής ΔΠΘ

Σε συνέντευξη του στο Liberal (25.11.2023) ο υπουργός κ. Κυρ. Πιερρακάκης αναφέρθηκε στη δημιουργία μη κρατικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα εκτιμώντας ότι το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας και πολύ σύντομα θα κατατεθεί προς ψήφιση.

Θεωρεί μάλιστα ο υπουργός ότι αυτή τη στιγμή είμαστε μια χώρα «εκπαιδευτικά ανάδελφη». Αυτό είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός αφού μόνο τέσσερις χώρες από τις 194 στον κόσμο δεν έχουν μη κρατική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Μογγολία, η Βενεζουέλα, η Βόρεια Κορέα και η Ελλάδα (ΟΗΕ). Ως εκ τούτου η ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων είναι μονόδρομος.

Το σημαντικό σημείο προβληματισμού δημιουργείται από τη μη διευκρίνιση της έννοιας «μη κρατικά». Αν αυτό έγινε εν τη ρύμητου λόγουή για την οικονομία του έχει καλώς. Άλλως τα ιδιωτικά μη κρατικά Πανεπιστήμια έχουν μετόχους που προσβλέπουν στο οικονομικό κέρδος τους με όποιες συνέπειες αυτό μπορεί να έχει στην ποιότητα της εκπαίδευσης. Σε αντίθεση με τα μη κερδοσκοπικά μη κρατικά Πανεπιστήμιαπου πρέπει υποχρεωτικά να επενδύουν το σύνολό των εσόδων (μείον τα έξοδάτους) στον πανεπιστημιακό οργανισμό, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν την υλικοτεχνική υποδομή, την έρευνα, την πρόσληψη διακεκριμένου προσωπικού, τις υποτροφίες κλπ.

Για την καλύτερη κατανόηση αρκεί να αναφερθεί ότι στα δέκα καλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου τα επτά είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και τα τρία δημόσια. Δεν υπάρχει δηλαδή κανένα αμιγώς ιδιωτικό.

Ο υπουργός αναφέρθηκε επίσης και στο «παράδειγμα» της Κύπρου. Είπε «φιλοδοξούμε να φέρουμε στην Ελλάδα ένα μοντέλο αντίστοιχο με αυτό που κατάφερε η Κύπρος». Εκεί βέβαια υπάρχουν τρία δημόσια και επτά αμιγώς ιδιωτικά Πανεπιστήμια με μετόχους που αποβλέπουν στο κέρδος. Πρόσφατος τίτλος είδησης στην εφημερίδα «Πολίτης» (26.11.2023): «Μέτοχοι του Πανεπιστημίου Λευκωσίας οδηγούν στο δικαστήριο άλλους μετόχους». Αποβλέποντας σε τι άραγε; Προφανώς στο κέρδος τους.

Υπάρχει και η ανακοίνωση-δημοσίευση (εφημερίδα «Παραπολιτικά»,27.08.2023) «το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας…τώρα και στην Αθήνα». Άρα μιλούμε για ένα αμιγώς ιδιωτικό που μπλέκει έτι περαιτέρω το θέμα.

Πως και από ποιες πηγές μπορεί να προέλθει το τελικό κέρδος στο οποίο προσβλέπουν οι μέτοχοι ενός ιδιωτικού Πανεπιστημίου; Πιθανότατα μειώνοντας τα ελαστικά έξοδα. Περιορίζοντας όσο είναι δυνατό το προσωπικό (διδακτικό, διοικητικό), τις εγκαταστάσεις, τα εργαστήρια, το μη χάσιμο εγγεγραμμένων φοιτητών, τη δημιουργία στο μέγιστο δυνατό αριθμό προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κλπ.

Προσπαθώντας να γίνει αριθμητικά σαφές αυτό, θα επιχειρηθεί μια σύγκριση του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (UNIC) βάσει των στοιχείων που αυτά έχουν ανακοινώσει στις επίσημες ιστοσελίδες τους.

Βάσει των ετησίως εισακτέων ανά τμήμα, το 2023,και την αναγωγή σε όλα τα έτη, το ΔΠΘ έχει συνολικό αριθμό ενεργών φοιτητών 15.520 (σε όλα τα έτη). Επιπλέον έχει και συνολικά 5.100 μεταπτυχιακούς φοιτητές. Δεν υπολογίζονται οι φοιτητές παρελθόντων ετών που δυστυχώς ακόμη υπάρχουν στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Το UNICέχει συνολικά 12.300 φοιτητές βασικών και μεταπτυχιακών σπουδών και απειροελάχιστους παρελθόντων ετών.

Το ΔΠΘ έχει 661 διδάσκοντες και το UNIC 200. Άρα η αναλογία φοιτώντων/διδασκόντων μας δίνει για το ΔΠΘ 20.620/661=31,1 φοιτητές ανά διδάσκοντα, σαφώς μια μη αρεστή αναλογία. Διότι, ο μέσος όρος της αναλογίας φοιτητών/διδασκόντων στα πρώτα 800 Πανεπιστήμια στον κόσμο είναι 15:1 και στα πρώτα 100 κάτω από 10:1(NCES).

Η αντίστοιχη αναλογία για το UNICείναι 12.300/200=61,5 φοιτητές ανά διδάσκοντα και σίγουρα δεν θέλουμε να τη μιμηθούμε.

Άλλο σημείο προβληματισμού στη σύγκριση δύο Πανεπιστημίων, παρομοίων περίπου σε αριθμό φοιτητών είναι η δομική ανάπτυξη τους. Το ΔΠΘ έχει οκτώ Σχολές με 18 συνολικά Τμήματα ενώ το UNIC έχει οκτώ Σχολές με 48 Τμήματα. Αυτή η μεγάλη διασπορά σε Τμήματα καλύπτει πιθανόν πολλά γνωστικά πεδία αλλά δεν ξέρουμε σε τι βάθος.

Άλλη μεγάλη διαφορά από προσωπική εμπειρία είναι σε μέγεθος, οι κτιριακές εγκαταστάσεις, τα εργαστήρια, οι αθλητικές εγκαταστάσεις.

Επίσης στο ιδιωτικό UNIC οι διδάσκοντες υποχρεούνται σε 15 ώρες διδασκαλίας εβδομαδιαίως, άρα περιορισμένος χρόνος για έρευνα και δημοσιεύσεις.

Εν κατακλείδι και εκφράζοντας την ταπεινή μου άποψη, σωστή προσέγγιση είναι η ίδρυση ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ. Αν αυτό προσκρούει στους περιορισμούς του συντάγματος (άρθρα 16 και 28) ή σε άλλους λόγους και αναγκαστικά οδηγούμαστε σε λύσεις ιδιωτικών ΑΕΙ, τότε πρέπει να εξηγηθεί.