Δεκατρία χρόνια μετά την έναρξη των εργασιών του μετρό, ο 13ος σταθμός της βασικής γραμμής, ο σταθμός Βενιζέλου θα καθορίσει το πότε επιτέλους θα λειτουργήσει το έργο.

Μια γενιά Θεσσαλονικέων θα ενηλικιωθεί χωρίς να έχει αντικρίσει ποτέ του το κέντρο της πόλης χωρίς λαμαρίνες, καθώς από το 2006 που άρχισαν τα έργα θα ολοκληρωθούν το 2024, στο καλό σενάριο. Γιατί υπάρχει πάντα και το κακό σενάριο, αυτό που συνήθως βλέπουμε στις «οθόνες» της καθημερινότητάς μας. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το 2012 στο σταθμό Βενιζέλου βρέθηκε ένα μοναδικό σε είδος, σε σημασία και σε κατάσταση διατήρησης μνημειακό σύνολο που αποτελεί την “καρδιά” της κοσμικής Βυζαντινής Θεσσαλονίκης της περιόδου 6ου-9ου αιώνα μ.χ. Το 2013 το δίλημμα ήταν «ή αρχαία ή μετρό». Το 2014, μετά από πιέσεις, η τότε κυβέρνηση κατέληξε ότι τελικά… μπορούν να συνυπάρξουν μετρό και αρχαία, αφού πρώτα αποσπαστούν για να κατασκευαστεί ο σταθμός. Το 2015 η επόμενη κυβέρνηση άλλαξε πλεύση, υποστηρίζοντας τη λύση κατασκευής του σταθμού χωρίς να αποσπαστούν τα αρχαία. Το 2017 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) ενέκρινε τη μελέτη κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου με κατά χώραν διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και από τότε άρχισαν προπαρασκευαστικές εργασίες για την κατασκευή του σταθμού με τα αρχαία μέσα. Μέχρι που έγιναν οι εκλογές και η νέα κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει τη λύση που δεν… πρόλαβε το 2014, δηλαδή την απόσπαση των αρχαίων. 

Πότε θα παραδοθεί το μετρό;

Η προηγούμενη διοίκηση της εταιρείας υποστήριζε ότι το μετρό θα κυκλοφορούσε το 2020-2021 κάτω από τη Βενιζέλου, χωρίς να σταματά, ενώ ταυτόχρονα θα κατασκευαζόταν ο σταθμός. Μαζί με τον 13ο αυτό σταθμό υποσχόταν ότι το μετρό θα είχε παραδοθεί το 2023.

Σύμφωνα με τη νέα διοίκηση της Αττικό Μετρό «είναι εφικτή η ολοκλήρωση όλης της βασικής γραμμής τον Απρίλιο του 2023». Είναι μια λύση ενιαία, που σημαίνει ότι χωρίς την Βενιζέλου δεν μπορεί να παραδοθεί η υπόλοιπη γραμμή, καθώς θα υπάρχει ανοικτό όρυγμα στο σημείο των σηράγγων.

Και πότε τελικά θα ολοκληρωθεί ο σταθμός Βενιζέλου;

Με τη νέα λύση για το σταθμό Βενιζέλου χρειάζεται να γίνουν εξαρχής μελέτες απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαίων, οι οποίες θα πρέπει να εγκριθούν ξανά από το ΚΑΣ και την υπουργό Πολιτισμού. Στη συνέχεια θα πρέπει να αφαιρεθεί όλη η προστατευτική κατάχωση των αρχαιοτήτων, να γίνει απορρύπανση από τον υδραύργυρο, να αποσπαστούν τα αρχαία και να βγουν κομμάτι κομμάτι από μια τρύπα 5 Χ 7μ. Κι αφού αφαιρεθούν, να γίνει νέα αρχαιολογική ανασκαφή σε βάθος 3,5 μέτρων, σε μια επιφάνεια 1.300 τμ. και να αφαιρεθούν και αυτά τα αρχαία της ελληνιστικής περιόδου. Οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι όλη αυτή η διαδικασία θα χρειαστεί 42 με 46 μήνες, δηλαδή περίπου το πρώτο εξάμηνο του 2023.

Μόνο τότε μπορεί, να άρχισε το σκάψιμο σε μεγαλύτερο βάθος, μέχρι το σημείο που υπάρχουν σήμερα κατασκευασμένες οι σήραγγες. Αφού κατασκευαστεί ο σταθμός θα προχωρήσουν οι εργασίες κατασκευής προς τα επάνω επίπεδα, και στο -1 θα πρέπει να επανατοποθετηθούν οι αρχαιότητες.

Εκτός εάν στο μεταξύ υπάρξουν προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπως έχουν ήδη προαναγγείλει οι αρχαιολόγοι, οπότε κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει την έκβαση της υπόθεσης. Σημείωση: βάσει του αρχαιολογικού νόμου, αν όντως υπάρχει τεχνική λύση για να παραμείνουν τα αρχαία, νόμου δεν επιτρέπεται η απόσπασή τους.

Τότε γιατί δεν εφαρμόζουμε την προηγούμενη λύση;

Η νέα διοίκηση της Αττικό Μετρό έχει παρουσιάσει διάφορές εκδοχές. Αρχικά ότι δεν υπάρχει τεχνικά εφαρμόσιμη- έτσι θα μπορούσε να παρακαμφθεί και ο «σκόπελος» του αρχαιολογικού νόμου. Ακολούθως ειπώθηκε ότι η τεχνική λύση για την in situ παραμονή των αρχαίων είναι πιο ακριβή (άρα υπάρχει), και στη συνέχεια ότι ενέχει κινδύνους για την ασφάλεια των επιβατών.

Πάντως, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη για το πώς μπορεί να κατασκευαστεί ο σταθμός με τα αρχαία, χωρίς ζητήματα ασφαλείας (η μελέτη που υποβλήθηκε επιστράφηκε από την Αττικό Μετρό με πλήθος παρατηρήσεων). Επομένως ακόμα αναζητείται η τεχνική λύση. Όταν θα βρισκόταν θα ακολουθούσε η μελέτη εφαρμογής και στη συνέχεια η κατασκευή του σταθμού.

Ο πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ Παναγιώτης Πρίνος υποστήριξε στη «ΜτΚ» ότι και οι δυο λύσεις (παραμονής και απόσπασης των αρχαιοτήτων) είναι εφικτές και μπορούν να υπάρξουν τεχνικές αλλαγές σε αυτές, «αλλά έχει να κάνει με τις προτεραιότητες που βάζουμε».

Μετά την ολοκλήρωση του σταθμού η υπόλοιπη γραμμή του μετρό θα σταματούσε να λειτουργεί για ένα διάστημα (6 ως 18 μήνες, αναλόγως αν μιλάς με τους υποστηρικτές ή τους πολέμιους της λύσης) για να «κουμπώσει» και ο σταθμός Βενιζέλου, δηλαδή να προσαρμοστεί το software των τρένων που κινούνται χωρίς οδηγό και να γίνουν οι δοκιμές. Δηλαδή θα είχαμε μετρό για ένα χρόνο χωρίς Βενιζέλου, μετά από λίγο δεν θα είχαμε από το Συντριβάνι και έπειτα, για να έχουμε στη συνέχεια ολόκληρη τη γραμμή των 9,5 χλμ.

Μήπως να παραλείπαμε το σταθμό Βενιζέλου;

Είναι μια πρόταση που ακούγεται όλο και συχνότερα. Όμως ο σταθμός Βενιζέλου θα σηκώνει το μεγαλύτερο επιβατικό φόρτο. Αν όλοι αυτοί οι επιβάτες συνωστίζονται τις ώρες αιχμής στο σταθμό Βενιζέλου εκτός από πρόβλημα στην εξυπηρέτηση, θα υπάρχει ενδεχομένως πρόβλημα και με την ασφάλεια σε περίπτωση έκτακτων καταστάσεων.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Θεσσαλονίκη" 18/10/2019