Η ακτή της Καλαμαριάς, όπως εκτείνεται από τον Κελλάριο Όρμο ως τη Σχολή Δικαστών, είναι χωρίς αμφισβήτηση το ομορφότερο τμήμα του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης.

Ίσως γι’ αυτό είναι και το πλέον επίζηλο, με τους περισσότερους μνηστήρες. Από το Υπερταμείο και την ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) που έχουν στην κυριότητά τους σημαντικά τμήματα της ακτής, όπως η μαρίνα και η πλαζ Αρετσούς, αλλά και το Παλατάκι, έως την Εθνική Τράπεζα, το Βουλγαρικό κράτος και αρκετούς μικροϊδιοκτήτες, εκτάσεων διάσπαρτων κυρίως στο Καραμπουρνάκι και στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα. 

Και φυσικά και το δήμο Καλαμαριάς ο οποίος διαχρονικά διεκδικεί, άλλοτε με μικρότερη και άλλοτε με μεγαλύτερη ένταση, το σύνολο του παραλιακού μετώπου προκειμένου να απροτρέψει την ανοικοδόμησή του, να το αναπλάσει και να το παραδώσει στην πόλη καθώς πρόκειται για ένα παράκτιο κομμάτι υπερτοπικής σημασίας.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος γι’ αυτό το τμήμα του παραλιακού μετώπου, πέρα από την χρόνια εγκατάλειψή του, είναι η απειλή της ανοικοδόμησης. Οι ιδιωτικές εκτάσεις στο Καραμπουρνάκι εκτιμώνται περίπου σε σαράντα στρέμματα. 

Ένα μεγάλο τμήμα τους ανήκει στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, περίπου δέκα στρέμματα ανήκουν στην Εθνική Τράπεζα (Πάρκο Σοφούλη), ένα μικρό οικόπεδο είναι στην κυριότητα του βουλγαρικού κράτους, και υπάρχουν και δύο οικόπεδα, έκτασης περίπου δύο στρεμμάτων τα οποία ανήκουν σε συνολικά 17 συνιδιοκτήτες. 

Πρόκειται για τα οικόπεδα όπου τις τελευταίες ημέρες έχουν ξεκινήσει προκαταρκτικές χωματουργικές εργασίες με σκοπό την ανοικοδόμησή τους. Η υπόθεση αυτή θεωρείται κρίσιμη καθώς η τελική έκβασή της θα αποτελέσει κατά κάποιο τρόπο «δεδικασμένο» και για τις υπόλοιπες ιδιωτικές εκτάσεις στην ίδια περιοχή.

Το χρονικό της υπόθεσης

Οι χρήσεις γης σε αυτήν την περιοχή έχουν πίσω τους ιστορία περίπου 45 χρόνων. Στο πρώτο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Καλαμαριάς, το 1987, το Καραμπουρνάκι ήταν χαρακτηρισμένο ως «περιαστικό πράσινο», γεγονός που απαγόρευε την ανοικοδόμησή του. 

Ωστόσο, το 1999 άλλαξε το ΓΠΣ και ο χώρος χαρακτηρίστηκε ως «τοπικό κέντρο», ανοίγοντας έτσι το δρόμο σε όσους διέθεταν ιδιοκτησίες, να επιδιώξουν την αξιοποίησή τους μέσω της ανοικοδόμησης. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2006 οι ιδιοκτήτες των δύο οικοπέδων, έκτασης συνολικά δύο στρεμμάτων, υπέβαλαν στην Πολεοδομία Καλαμαριάς φάκελο για την έκδοση δύο οικοδομικών αδειών με σκοπό την ανέγερση δύο κτισμάτων συνολικά 200 τ.μ. (100 τ.μ. σε κάθε οικόπεδο).

Η Πολεοδομία απέρριψε το αίτημα της έκδοσης των αδειών και εξέδωσε απόφαση επιστροφής του φακέλου με το αιτιολογικό ότι έλειπε η απαραίτητη άδεια από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Κατά αυτής της απόφασης της Πολεοδομίας οι ιδιοκτήτες των δύο οικοπέδων προσέφυγαν στο Διοικητικό Εφετείο και δικαιώθηκαν καθώς το δικαστήριο έκρινε ως μη νόμιμη την επιστροφή του φακέλου. Κατόπιν αυτού, το 2012 η Πολεοδομία προχώρησε στην έκδοση των δύο αδειών. 

Μάλιστα, δύο χρόνια αργότερα, το 2014 οι ιδιοκτήτες προχώρησαν σε αναθεώρηση των δύο οικοδομικών αδειών εξασφαλίζοντας αυτή τη φορά τη δυνατότητα ανέγερσης τετραπλάσιας επιφάνειας, συνολικού εμβαδού περίπου 800 τ.μ.

Το 2015 ο δήμος Καλαμαριάς προχώρησε σε νέα αναθεώρηση του ΓΠΣ, χαρακτηρίζοντας το παραλιακό μέτωπο στο Καραμπουρνάκι ως «χώρο πρασίνου». Παράλληλα, προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του Διοικητικού Εφετείου βάσει της οποίας εκδόθηκαν οι δύο οικοδομικές άδειες. 

Ένα χρόνο μετά, το ΣτΕ έκανε δεκτή την προσφυγή του δήμου, ακυρώνοντας την απόφαση του Διοικητικού Εφετείου που είχε κρίνει ως μη νόμιμη την επιστροφή του φακέλου από την Πολεοδομία.

Ωστόσο, η ευνοϊκή για το δήμο απόφαση του ΣτΕ, άγνωστο για ποιους λόγους, δεν αξιοποιήθηκε με σκοπό την ανάκληση των αδειών, εάν και εφόσον βεβαίως, κάτι τέτοιο ήταν νομικά εφικτό. Μάλιστα, την ύπαρξη της απόφασης του ΣτΕ ελάχιστοι τη γνώριζαν. Ήρθε στην επιφάνεια το 2020, με αφορμή την κίνηση των ιδιοκτητών των δύο οικοπέδων να τα περιφράξουν με λαμαρίνες. Αυτό θορύβησε πολίτες, συλλόγους και δημοτικές παρατάξεις καθώς θεωρήθηκε ως πρώτο βήμα για την ανοικοδόμηση των οικοπέδων μιας και οι οικοδομικές άδειες ήταν εν ισχύ. 

Στη συζήτηση που έγινε το 2021 στο δημοτικό συμβούλιο υπήρξαν διαφορετικές ερμηνείες ως προς το ακριβές νόημα της απόφασης του ΣτΕ, εάν δηλαδή με εκείνη την απόφαση του 2016 μπορούσε η Πολεοδομία να ακυρώσει τις οικοδομικές άδειες. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να υποβληθεί ερώτημα προς το ΣτΕ για την ερμηνεία της απόφασης του 2016. Στην απάντησή του το ανώτατο δικαστήριο σημείωνε πως η απόφαση του 2016 είναι σαφής και προσέθετε παράλληλα ότι οι επίμαχες οικοδομικές άδειες δεν ήταν αντικείμενο εκείνης της δίκης.

Ώσπου φτάσαμε στις 27 Νοεμβρίου 2023 όταν αίφνης στα περιφραγμένα με λαμαρίνες οικόπεδα εμφανίστηκαν μηχανήματα τα οποία ξεκίνησαν προκαταρκτικές χωματουργικές εργασίες με σκοπό την ανοικοδόμηση δύο δυώροφων κτισμάτων μετά ισογείου, επιφάνειας περίπου 400 τ.μ. έκαστο.

Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε την αντίδραση της νεοεκλείσας δημάρχου Χρύσας Αράπογλου καθώς και παρατάξεων της αντιπολίτευσης που απαίτησαν τη σύγκληση έκτακτου δημοτικού συμβουλίου. Στη συνεδρίαση η οποία έγινε δύο ημέρες αργότερα το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα «την έκδοση σήματος διακοπής οικοδομικών εργασιών στο Καραμπουρνάκι, λόγω έναρξης εκτέλεσης εργασιών αναγκαστικής απαλλοτρίωσης που προβλέπει το ΓΠΣ της Καλαμαριάς». 

Ωστόσο, δέκα ημέρες μετά η απόφαση αυτή παραμένει κενό γράμμα καθώς δεν υπήρξε καμία ενέργεια προκειμένου να προχωρήσει η υλοποίησή της. Σύμφωνα με τους νομικούς εκπροσώπους των συνιδιοκτητών των δύο οικοπέδων «για τα δύο οικόπεδα δεν προβλέπεται πλέον καμία διαδικασία αναστολής εργασιών ή απαλλοτρίωσης» καθώς διαθέτουν από το 2014 νόμιμες άδειες ανοικοδόμησης.

Η λύση της απαλλοτρίωσης

Όπως προκύπτει από το ανωτέρω χρονικό που περιλαμβάνει σειρά διοικητικών και δικαστικών αποφάσεων σε βάθος τεσσάρων και πλέον δεκαετιών, η υπόθεση μοιάζει με κουβάρι που δύσκολα μπορεί να το ξεμπλέξει κανείς. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την κρίση του ΣτΕ το 2016 ουδείς μπορεί να πει μετά βεβαιότητας εάν αυτή δύναται να οδηγήσει στην ακύρωση των επίμαχων οικοδομικών αδειών. 

Ελλείψει σαφούς νομικής τεκμηρίωσης, η Πολεοδομία δεν μπορεί να αναλάβει την ευθύνη να προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια. Άλλωστε και οι συνιδιοκτήτες των οικοπέδων προειδοποιούν, μέσω των δικηγόρων τους ότι «πλέον είναι αποφασισμένοι να αναζητήσουν τις ποινικές ευθύνες όλων των εμπλεκομένων (απερχόμενης διοίκησης ή υπηρεσιακών παραγόντων) για οποιαδήποτε ζημία τους προκληθεί από τις όποιες παράνομες ενέργειές τους».

Πάντως, στην ίδια ανακοίνωση των δικηγόρων διατυπώνεται και ένας υπαινιγμός ότι ενδεχομένως ενδεδειγμένη λύση να είναι η απαλλοτρίωση. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην ανακοίνωση πως «πρέπει να γίνει γνωστό ότι ήδη έχουν απευθυνθεί στην δικηγορική μας εταιρεία και έχουμε αναλάβει υποθέσεις ιδιοκτητών άλλων οικοπέδων στην ευρύτερη περιοχή για τον αποχαρακτηρισμό των ιδιοκτησιών τους, διότι και για αυτούς δεν έχει κινηθεί καμία διαδικασία απαλλοτρίωσης για έτη». Καλούν, μάλιστα, τη νέα διοίκηση του δήμου Καλαμαριάς που θα αναλάβει καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου «να ασχοληθεί με αυτές τις υποθέσεις».

Σύμφωνα, δε, με πληροφορίες μέσα στην εβδομάδα υπήρξε κάποια άτυπη επαφή μεταξύ των νομικών εκπροσώπων του δήμου Καλαμαριάς και των ιδιοκτητών των δύο επίμαχων οικοπέδων. Ωστόσο, το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης παραμένει άγνωστο.

Κίνδυνος ανοικοδόμησης για το Πάρκο Σοφούλη

Επί της οδού Θεμιστοκλή Σοφούλη 78-84 βρίσκεται έκταση 10,4 στρεμμάτων, γνωστή ως Πάρκο Σοφούλη (Ακτή Ντοβίλ). Ως ιδιοκτήτης της έκτασης φέρεται η Εθνική Τράπεζα. Με την απόφαση 1103/26.7.2021 του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία εκδόθηκε έπειτα από προσφυγή της Τράπεζας, αποχαρακτηρίζεται το οικόπεδο από χώρος πρασίνου και αθλητισμού, όπως είχε προσδιοριστεί με την αναθεώρηση του ΓΠΣ το 2015, δίνοντας τη δυνατότητα να ανοικοδομηθεί. 

Το σκεπτικό/διατακτικό της απόφασης του ΣτΕ αναφέρει ότι οι προτάσεις των αντιδίκων της Εθνικής Τράπεζας υπήρξαν ασαφείς και αντιφατικές και η παρέμβαση της Δημοτικής Αρχής απερρίφθη, διότι δεν παρέστη. Το Πάρκο Σοφούλη είναι η μεγαλύτερη «ιδιωτική» έκταση. Στο μέρος του παραλιακού μετώπου από τον Κελλάριο Όρμο ως το Παλατάκι υπάρχουν και άλλες, μικροϊδιοκτησίες για τις οποίες ενδέχεται να κινηθούν ανάλογες διαδικασίες αποχαρακτηρισμού με σκοπό την ανοικοδόμηση.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10.12.2023