Του Βασίλη Κεχαγιά

Δεν επρόκειτο μόνο για τις πρώτες βουλευτικές εκλογές, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατοχή, αλλά και για μία αναμέτρηση μετά το κεφάλαιο που άνοιξε με τα Δεκεμβριανά και την επικρεμάμενη εμφύλια σύρραξη. Πράγματι, μία ημέρα πριν τη λαϊκή προσέλευση στις κάλπες, και ενώ το ΚΚΕ είχε κηρύξει αποχή από τις «αποικιακές εκλογές», όπως τις ονόμασε ο Ριζοσπάστης, συνέβη στο Λιτόχωρο το επεισόδιο το οποίο έμελλε να σημάνει την έναρξη του εμφύλιου.

Το βράδυ της 30ης Μαρτίου του 1946, μία οπλισμένη ομάδα ανταρτών επιτέθηκε στο σταθμό Χωροφυλακής του Λιτοχώρου, για να ακολουθήσει μάχη με έξι χωροφύλακες και δύο εθνοφύλακες νεκρούς. Αρχηγός της ο «καπετάν Υψηλάντης», κατά κόσμον Αλέκος Ρόσιος, με δεξί του χέρι τον Ευρυπίδη Καπετάνο ή « Καπετάν Πάνο». Μετά την επίθεση, οι δυνάμεις που την εξαπέλυσαν αποσύρθηκαν για τα ορεινά του Ολύμπου, ενώ ο μεν αστικός Τύπος την πέρασε σε δεύτερη μοίρα, ως είδηση, περιγράφοντάς την ως προεκλογικό επεισόδιο, η δε Αριστερά κράτησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά για μία προειδοποίηση γενικευμένης αντίδρασης (προφανώς, εναντίον της συντηρητικής κυβέρνησης, η οποία θα προέκυπτε). Πράγματι, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα πολλαπλασιάστηκαν οι αντάρτικες ομάδες στη Μακεδονία, τη Θράκη, την Κρήτη, την Πελοπόννησο, τη Σάμο. Το σίγουρο είναι ότι οι κινήσεις τούτες αιφνιδίασαν τον κουρασμένο εθνικό στρατό, ο οποίος χρειάστηκε κάποιο χρόνο ως την ανασυγκρότησή του.

Εντωμεταξύ, στις εκλογές του 1946 δεν ήταν μόνον το Κομμουνιστικό Κόμμα που ενίσχυσε την αποχή, αλλά και άλλοι παράγοντες της πολιτικής ζωής, όπως ο Καρτάλης, ο Τσουδερός, ο Σβώλος, διαμαρτυρόμενοι για το προεκλογικό κλίμα έντασης και τρομοκρατίας. Για το λόγο αυτόν οι εκλογές διεξήχθησαν υπό το βλέμμα 1.200 παρατηρητών της Διεθνούς Επιτροπής Παρακολούθησης των Ελληνικών Εκλογών, απαρτιζόμενη κυρίως από Αμερικανούς, Βρετανούς και Γάλλους. Παρά το γεγονός ότι προσκλήθηκε για συμμετοχή και η Σοβιετική Ένωση, αρνήθηκε υπό το επιχείρημα ότι δεν επεμβαίνει στα εσωτερικά μίας άλλης χώρας.

Τελικά, στις κάλπες προσήλθαν 1.222.000 πολίτες, επί συνόλου εγγεγραμμένων 1.850.000, αλλά με την υποσημείωση ότι οι εκλογικοί κατάλογοι δεν είχαν ανανεωθεί από το 1936, μεσολαβούντων των πολύνεκρων πολέμων και της κατοχής. Άρα το ποσοστό αποχής, παρά την εκτίμηση του Ριζοσπάστη ότι έφθασε το 50%, δεν πρέπει να ξεπερνούσε το 25%, ενώ στη Θεσσαλονίκη έφθασε κάπου στο 35%. Το σίγουρο είναι ότι όσοι δεν πτοήθηκαν από το γενικευμένο κλίμα φόβου και ακολούθησαν την κομμουνιστική γραμμή στο μέλλον -και ως τα μέσα της δεκαετίας του ’50- θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με την απόρριψη του επίσημου κράτους, καθώς θα απαιτούταν εκλογικό βιβλιάριο για κάθε κίνησή τους. Αυτή ήταν και η αιτία για την οποία κατηγορήθηκε το ΚΚΕ, εκθέτοντας τους οπαδούς του.

*Διαβάστε περισσότερα στη "ΜτΚ" που κυκλοφορεί αύριο Κυριακή 21.05.2023