Της Τίνας Ιωάννου

Παλιά δίναμε τιπ στην ταξιθέτρια, τώρα αυτό δεν συμβαίνει, είναι συνήθως νέα παιδιά που μας δείχνουν τη θέση μας, φοιτητές ή εργαζόμενοι αλλού, που συμπληρώνουν το εισόδημά τους στο θέατρο. 

Πώς είναι, άραγε, να ακούς την ίδια παράσταση κάθε βράδυ; Να ξέρεις κάθε ατάκα πριν να ειπωθεί, να έχεις μάθει πια τα χούγια κάθε ηθοποιού, τις συνήθειες και τις ιδιοτροπίες του, να αντιλαμβάνεσαι πως κάθε παράσταση είναι ίδια αλλά και διαφορετική, ποτέ δεν γίνεται η επανάληψη να είναι τέλεια, πάντα υπάρχει κάποια παραλλαγή για το καλό ή για το κακό. Και οι θεατές; Πώς ξεχωρίζουν οι συνειδητοποιημένοι από τους άλλους; 

Αυτοί που το έψαξαν από εκείνους που ήρθαν τυχαία; Εκείνοι που βλέπουν συχνά θέατρο από εκείνους που κέρδισαν κάποια εισιτήρια κατά τύχη; Όσοι έχουν διαβάσει το κείμενο με όσους δεν διαβάζουν τίποτα; Και είναι η ταξιθέτρια μέλος της ομάδας; Ή στέκεται απλώς παράμερα και παρακολουθεί; Αθόρυβη και διακριτική στο υποαμειβόμενο περιθώριό της;

Οι απαντήσεις δίνονται στο βιβλίο «Απαρατήρητοι» (εκδόσεις Πόλις) της Αγγελική Σπανού, που έχουμε διαβάσει πολιτικές αναλύσεις της στη «ΜτΚ». Στο βιβλίο διαβάζουμε ιστορίες ανθρώπων που δεν έχουμε προσέξει, όπως είναι η ταμίας στο σουπερμάρκετ, η κυρία στα διόδια, η οδοκαθαρίστρια, η τηλεφωνήτρια, ο ντελιβεράς, ο παρκαδόρος, ο θυρωρός, ο τραυματιοφορέας, ο δικαστικός κλητήρας.

Παρατηρήσαμε ποτέ τα χέρια της ταμία που «χτυπάει» τα ψώνια μας; Η συγγραφέας μας μαθαίνει ότι αρκετές έχουν εξαιρετικά περιποιημένα χέρια, γιατί αυτό είναι το κομμάτι του σώματός τους που φαίνεται. 

Ότι μπορεί να καταλάβεις από τις γραμμές στο πρόσωπό τους και τη στάση τους πόσο κουρασμένες είναι, μπορείς να φανταστείς ότι αδημονούν να έρθει η ώρα που κλείνει το ταμείο, αλλά δεν θα σε αφήσουν να καταλάβεις πολλά, γιατί είναι συνήθως ψυχρά ευγενικές, γρήγορες και αποτελεσματικές. 

Μας μαθαίνει ακόμη ότι δεν χάνουν ούτε δευτερόλεπτο, περνάνε συνεχώς προϊόντα και ανταποκρίνονται στην πίεση που ασκεί ο πελάτης, στοιβάζοντας όσα έχει αγοράσει στο ταμείο, για να δείξει πόσο βιάζεται.

Όταν κάποιος τις φέρει σε δύσκολη θέση, διαμαρτυρόμενος ότι στο ράφι έγραφε 2+1 αλλά του τα χτυπάει χωριστά, τότε συνήθως παραπέμπουν στον προϊστάμενο και αντιμετωπίζουν στωικά τον εκνευρισμό στην ουρά για την καθυστέρηση.

Αν τους δώσεις σημασία και ρωτήσεις πώς είναι, θα χαμογελάσουν, πάντα βιαστικά, και αν προσπαθήσεις να ανοίξεις κουβέντα δεν θα τα καταφέρεις γιατί είναι καθήκον τους να μη χάνουν χρόνο. Είναι η κυριολεξία της χειρωνακτικής εργασίας, δουλεύουν με τα χέρια και ταλαιπωρούν τη μέση τους στο σκαμπό, όταν σηκώνονται είναι πιασμένες και πολύ πολύ καταπονημένες.

Μιλώντας με τη συνάδελφό μας, μας είπε ότι το βιβλίο αυτό γράφτηκε γιατί αναρωτήθηκε «αν η κυρία που δουλεύει στα διόδια σκέφτεται, βλέποντας την ταμία στο σουπερμάρκετ πόσα κοινά έχουν στην καθημερινότητά τους. Βλέπουν καθημερινά πάρα πολλά πρόσωπα, κάνουν για οκτώ ώρες τις ίδιες ακριβώς κινήσεις, είναι καθηλωμένες σε μια καρέκλα και εργάζονται τόσο μηχανικά που δεν χρειάζεται να σκέφτονται τι κάνουν και τι θα κάνουν μετά. 

Ίσως αναγνωρίζουν κάποιους που τους βλέπουν συχνά, ίσως έχουν συμπάθειες και αντιπάθειες, σίγουρα έχουν αγωνία τι συμβαίνει σπίτι σε μια δύσκολη μέρα, επειδή δεν προλαβαίνουν να κοιτάξουν τα μηνύματα στο κινητό, όταν έχουν περίοδο θα πρέπει να αισθάνονται περίεργα, αφού για να πάνε στην τουαλέτα διακόπτουν τη δουλειά, αν κάνουν λάθος θα το πληρώσουν από το μισθό τους, χρειάζεται συγκέντρωση και παρά τη μονοτονία της επανάληψης δεν πρέπει να ξεχνιούνται, γιατί το λάθος μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή».

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση των «Απαρατήρητων» μπορεί να αισθανθείς ενοχές για τη συμπεριφορά σου απέναντί τους, συχνά ή κάποιες φορές, μπορεί και να την αλλάξεις. Κι αυτό κάνει το βιβλίο σημαντικό.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 1-2 Ιουνίου 2019