Την πρώτη εφαρμογή διεθνώς, η οποία παρέχει την δυνατότητα αξιόπιστης πρόγνωσης της όχλησης από κουνούπια κατασκεύασε και τρέχει η εταιρεία «Οικοανάπτυξη ΑΕ», σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχοντας την υποστήριξη της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Η εφαρμογή παρέχει την δυνατότητα έγκαιρης και έγκυρης πρόβλεψης σε κατοίκους, επαγγελματίες τουρισμού αλλά και επισκέπτες, με στόχο την ρεαλιστική αποτύπωση της όχλησης από τα κουνούπια.

Πρόκειται για ένα εργαλείο ιδιαίτερα χρήσιμο και για τους επαγγελματίες της δημόσιας υγείας, τόσο για την επιχειρησιακή ανάλυση όσο και για την βελτιστοποίηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί και η δυνατότητα διάδρασης που παρέχεται, όπου πολίτες μπορούν να ενημερώνουν για εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών ώστε να γίνονται οι απαραίτητες ενέργειες από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

Βραβείο καινοτομίας

Η δωρεάν εφαρμογή «Mosquito Vision» έλαβε πέρσι το βραβείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο σύστημα EarlY WArning για ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια-EYWA. Ο Σπύρος Μουρελάτος, βιολόγος με διδακτορικό στην υδροβιολογία, πρόεδρος της εταιρείας «Οικοανάπτυξη ΑΕ» περιγράφει στη «ΜτΚ» ότι η πρόβλεψη βασίζεται σε πραγματικά εντομολογικά δεδομένα, αφορά 2.500 χωριά και καλύπτει το 40% της χώρας. 

Η εφαρμογή αυτήν τη στιγμή «εκτίνεται» σε τέσσερις περιφέρειες: Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία, δυτική Ελλάδα και Κρήτη. «Η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα καθημερινής πρόβλεψης σε επίπεδο οικισμού. Υπάρχουν πέντε επίπεδα όχλησης που διαφοροποιούνται με χρώματα (μηδενική, μικρή, μέτρια, αυξημένη, έντονη) έτσι ώστε ο χρήστης να γνωρίζει τον βαθμό όχλησης των κουνουπιών στην περιοχή όπου βρίσκεται. Μέχρι στιγμής αξιοποιείται από περισσότερους από 1.200 χρήστες κινητών τηλεφώνων», σημειώνει ο κ. Μουρελάτος.

 Καθημερινά παράγεται πενθήμερη πρόβλεψη για τους πληθυσμούς κουνουπιών τόσο για τη βραδινή (20.30-22.30) όσο και τη νυχτερινή περίοδο (μετά τις 22.30). Το μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης που χρησιμοποιείται για την πρόβλεψη των πληθυσμών στο οποίο στηρίζεται η εφαρμογή, υλοποιείται με τη χρήση αλγορίθμων μηχανικής μάθησης. Όπως εξηγεί ο κ. Μουρελάτος, η εκπαίδευσή του βασίστηκε σε χρονοσειρές δεκαετών υδρομετεωρολογικών, κλιματολογικών, γεωγραφικών, εντομολογικών και άλλων δεδομένων όπως δορυφορικοί δείκτες, χρήσεις γης αλλά και μετρήσεις και παρατηρήσεις πεδίου.

Ο λόγος… στους πολίτες

Η συγκεκριμένη εφαρμογή διαθέτει ένα διαδραστικό περιβάλλον όπου οι πολίτες μπορούν να υποδείξουν και να φωτογραφίσουν πιθανές εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών. Μάλιστα, υπάρχει και τηλεφωνική γραμμή εξυπηρέτησης κοινού, ώστε μέσα σε 24 ώρες και κατόπιν του απαραίτητου επιστημονικού ελέγχου, να γίνει η σχετική παρέμβαση ψεκασμού. 

«Σε περίπτωση που όντως υπάρχει εστία αναπαραγωγής κουνουπιών, όπου συνήθως πρόκειται για βόθρους που δυστυχώς σπανίως είναι στεγανοποιημένοι, το σημείο εντάσσεται στο δίκτυο παρακολούθησής μας. Είναι ενδεικτικό ότι σε 1 τ.μ. υδατικής επιφάνειας μπορεί να υπάρχουν 5.000 κουνούπια. Η εμφάνιση των κουνουπιών είναι άμεση συνδεδεμένη με τα μετεωρολογικά δεδομένα. Όταν αυξάνεται η θερμοκρασία ή έχουμε έντονες βροχοπτώσεις, τότε έχουμε και περισσότερα κουνούπια. Έτσι, η καταγραφή υδρομετρικών, υδρολογικών και θερμοκρασιακών συνθηκών μας βοηθά στη μοντελοποίηση και εντέλει στην πρόβλεψη της όχλησης και του επιδημιολογικού κινδύνου», εξηγεί ο κ. Μουρελάτος. 

Σημειώνεται ότι οι ψεκασμοί υλοποιούνται από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ενώ το Μosquito Vision ως ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το RIS (ερευνητικό πρόγραμμα της ΠΚΜ).

Δίκτυο τηλεμετρικών μετεωρολογικών σταθμών

Στο πλαίσιο του παραπάνω προγράμματος χρηματοδοτήθηκε και η προμήθεια δέκα μετεωρολογικών σταθμών, ιδιοκτησίας της «Οικοανάπτυξης ΑΕ» που εντάχθηκαν στην καταγραφή δεδομένων από το ΑΠΘ με στόχο να επιτυγχάνονται ακριβέστερες προβλέψεις για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. «Τα μοντέλα πρόβλεψης δείχνουν πώς θα μεταβληθεί ο καιρός στην πόλη, στο βουνό, στη θάλασσα. Ιδιαίτερα στη Χαλκιδική, τοποθετήθηκαν αρκετοί μετεωρολογικοί σταθμοί έτσι ώστε το ΑΠΘ να μπορεί να φτιάξει καλύτερο μοντέλο πρόγνωσης καιρού. Η Χαλκιδική που διαθέτει βουνό, θάλασσα και κάμπο έχει ετερογένεια οπότε είναι δύσκολη η μετεωρολογική πρόβλεψη», εξηγεί ο κ. Μουρελάτος.

Η Ελένη Κατράγκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας στο ΑΠΘ, έχουσα την επιστημονική ευθύνη του εκτεταμένου δικτύου τηλεμετρικών μετεωρολογικών σταθμών στην Κεντρική Μακεδονία εξηγεί στη «ΜτΚ» ότι «στην παρούσα φάση, οι συνολικά πενήντα μετεωρολογικοί σταθμοί του Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας-ΑΠΘ μαζί με αυτούς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της εταιρείας «Οικοανάπτυξη ΑΕ» και άλλων ιδιωτικών φορέων, καταγράφουν απρόσκοπτα μετεωρολογικές παραμέτρους και τις αξιοποιούν στο πλαίσιο του έργου. Η χρήση των παρατηρησιακών δεδομένων είναι ύψιστης σημασίας, καθώς χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των μετεωρολογικών προγνώσεων και τη βελτίωση της απόδοσής τους».

Πλατφόρμα «Mosquito Vision»

Στα σκαριά βρίσκεται και η λειτουργία πλατφόρμας για την συστηματική παροχή περιβαλλοντικών, μετεωρολογικών και εντομολογικών δεδομένων και αντίστοιχων προγνώσεων που θα βρίσκεται στη διάθεση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, Πολιτικής Προστασίας και Τεχνικών έργων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο, οι χρήστες θα έχουν την δυνατότητα οργάνωσης δεδομένων, υπολογισμών, απλής ανάλυσης δεδομένων, οπτικοποίησης και εξαγωγής συγκεκριμένων αποτελεσμάτων.

Σε χαμηλά επίπεδα ο ιός

Σε χαμηλά επίπεδα, συγκριτικά με πέρσι βρίσκεται η διασπορά του ιού του δυτικού Νείλου σε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο, πρόεδρο της «Οικοανάπτυξη ΑΕ» που υλοποιεί το πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως εξηγεί, «αυτήν την περίοδο βρισκόμαστε στην κορύφωση του επιδημιολογικού κινδύνου του ιού δυτικού Νείλου. Φέτος είμαστε καλύτερα από πέρσι, κάτι άλλωστε που το είχαμε προβλέψει από τα τέλη Ιουνίου. Οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη του ιού και έτσι φέτος είμαστε στο 20% του συνόλου των κρουσμάτων της περσινής χρονιάς.  Κεντρική Μακεδονία αποτελεί hotspot για τον ιό και συγκεντρώνει ένα μεγάλο ποσοστό του συνόλου των κρουσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης», εξηγεί. Περιγράφει ότι πρόκειται για ένα σύνθετο φαινόμενο ωστόσο φέτος έχουμε μία ευνοϊκή συγκυρία καθώς «έχουμε χαμηλούς πληθυσμούς κουνουπιών και χαμηλό επιδημιολογικό κίνδυνο, χωρίς το ένα να συναρτάται άμεσα με το άλλο. Οι μετρήσεις που έχουμε από τα δίκτυα παρακολούθησης των προνυμφών, των ακμαίων και σε ζώα δείκτες (νεαρά ορνίθια) αλλά και οι προβλέψεις των μοντέλων που τρέχει η ‘Οικοανάπτυξη’ συνηγορούν στο ότι θα έχουμε χαμηλούς πληθυσμούς ακμαίων κουνουπιών και χαμηλό κίνδυνο για τον ιό του δυτικού Νείλου».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27.08.2023