Με μία συγκέντρωση άρχισε η ενεργή δράση της Ουκρανικής κοινότητας στη Θεσσαλονίκη και εξελίχθηκε σε μια μεγάλη κινητοποίηση υποδοχής προσφύγων, αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και κύμα συμπαράστασης που ευαισθητοποίησε χιλιάδες ανθρώπους.

Οι Ουκρανοί της Θεσσαλονίκης, για δύο εβδομάδες είναι συνεχώς με το κινητό στο χέρι και περιμένουν μια κλήση από τους δικούς τους ανθρώπους, τις ίδιες ώρες που διαμαρτύρονται έξω από το Ρωσικό προξενείο και συγκεντρώνουν είδη πρώτη ανάγκης.

Την προηγούμενη Τετάρτη, 2 Μαρτίου, αναχώρησε το πρώτο λεωφορείο με κούτες από είδη πρώτης ανάγκης, ζεστά ρούχα, μπαταρίες και φακούς αλλά και τρόφιμα μεγάλης διάρκειας. Το πρώτο λεωφορείο ανθρωπιστικής βοήθειας ξεκίνησε από την Μονή Βλατάδων, όπου ολημερίς πηγαίνουν πολίτες και αφήνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες. Στο σημείο βρίσκονται συνεχώς γυναίκες από την Ουκρανία που τακτοποιούν τα προϊόντα και τα ρούχα, ενώ ταυτόχρονα αγωνιούν για τους συγγενείς τους που βρίσκονται σε εμπόλεμες πόλεις. Εκεί, συναντήσαμε την κυρία Αγάπη και με δάκρυα στα μάτια μίλησε για την οικογένειά της που βρίσκεται στην Ουκρανία. «Ευχαριστούμε τους Έλληνες για όσα κάνετε, πρέπει να ξέρετε την ευγνωμοσύνη που νιώθουμε. Τώρα, τι να σας πω ότι δεν φοβάμαι; Δεν γίνεται. Έχω ένα εγγονάκι 2,5 ετών στην Ουκρανία και ξέρω ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να πέσει μια οβίδα και να πεθάνει. Δεν ξέρω τι να κάνω, κλαίω όλη μέρα» λέει με απόγνωση. Η κ. Αγάπη είναι πάντοτε παρούσα στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και τρέχει για την συλλογή ανθρωπιστικής βοήθειας. Πλέον όμως δεν θέλει να μιλάει άλλο για τα παιδιά της που κινδυνεύουν κάθε λεπτό. «Ξέρετε πως νιώθουμε. Αυτό που πρέπει να ξέρει ο κόσμος είναι οι εγκληματικές πράξεις των Ρώσων. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχει κόσμος και στην Ελλάδα που τους δικαιολογεί. Είναι αδιανόητο».

Η Ναταλία ζει έξι χρόνια στη Θεσσαλονίκη και έχει συγγενείς σε πολλές πόλεις της Ουκρανίας. «Τσούζουν τα μάτια μου πλέον. Είμαι συνεχώς με το κινητό στο χέρι, δεν το κλείνω λεπτό. Θέλω να μαθαίνω συνεχώς τι γίνεται. Φοβάμαι μη χάσω μια κλήση τους. Η οικογένειά μου έφυγε από το σπίτι, διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος. Χτυπάνε και τις πολυκατοικίες. Η αδελφή μου είναι με δύο μικρά παιδάκια στο καταφύγιο...» λέει και ξεσπάσει σε κλάματα. «Δεν εγκαταλείπουν την χώρα τους. Θα μείνουν εκεί μου λένε. Εκεί είναι τα σπίτια τους. Εκεί είναι η χώρα τους» τονίζει. Αυτές οι προτάσεις, είναι αλήθεια, πως ακούγονται από πολλά στόματα Ουκρανών, που δεν σκέφτονται να φύγουν για να σωθούν αλλά να μείνουν και να αντισταθούν. «Έρχονται περισσότερο μικρά παιδιά και γυναίκες. Ετοιμαζόμαστε να τους υποδεχθούμε και ευχαριστούμε πολύ την Ελλάδα για την βοήθεια» σημειώνει η Ναταλία.

Οι πρώτες οικογένειες στη Θεσσαλονίκη

Μέχρι την Τετάρτη, στη χώρα μας ήρθαν 1.841 Ουκρανοί είτε με λεωφορεία, είτε με τα αυτοκίνητά τους. Το Σάββατο 26 Φεβρουαρίου στη Θεσσαλονίκη έφτασε με το αυτοκίνητο και η Ινέσσα με τα δίδυμα παιδιά της. Ξεκίνησε από τη Ζαπορίζια στις 24 Φεβρουαρίου, την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής. «Ξύπνησα το πρωί επειδή άκουσα θορύβους από τα πολεμικά αεροπλάνα και βομβαρδισμούς. Φοβήθηκα πάρα πολύ και το βράδυ της ίδιας μέρας αποφάσισα να πάρω τα παιδιά και να φύγω. Έβαλα μέσα στο αυτοκίνητο όσα πράγματα μπορούσα για να φύγω το συντομότερο δυνατό. Φοβόμουν για τη ζωή των παιδιών μου» είπε η Ινέσσα που την βρήκαμε στη Μονή Βλατάδων το πρωί της Κυριακής κατά την διάρκεια ομαδικής προσευχής για όσους βρίσκονται στην Ουκρανία.

Ο άντρας της Ινέσσα, ήρθε στη Θεσσαλονίκη πριν λίγους μήνες για δουλειά και θα τους φιλοξενήσουν φίλοι τους που μένουν στην περιοχή της Νικόπολης. Η Ινέσσα είχε καταθέσει αίτημα για βίζα λίγες ημέρες πριν την εισβολή και ευτυχώς πρόλαβε να την λάβει πριν κλείσουν τα προξενεία.

Στα μάτια των παιδιών της έχει μείνει ο φόβος των όσων είδαν και άκουσαν. «Φοβήθηκα ότι δεν θα είχαμε την δυνατότητα να φύγουμε. Ο πατέρας μου είναι εδώ και ανησυχήσαμε πως δεν θα ενωθεί η οικογένεια» λέει ο γιος της. Τα δύο μικρά παιδιά συνεχίζουν να ανταλλάσσουν μηνύματα με φίλους τους και οι εικόνες που λαμβάνουν είναι αποκαρδιωτικές. Πλέον, η συγκεκριμένη οικογένεια ελπίζει πως θα χτίσει μια νέα ζωή στη Θεσσαλονίκη, όπως και πολλές άλλες που θα έρθουν. «Περιμένουμε ακόμα μια οικογένεια που έχει εξοχικό στη Χαλκιδική. Μαζεύουμε ρούχα και τρόφιμα γι’ αυτούς, καθώς έφυγαν μόνο με τις ταυτότητες τους» λέει η Ναταλία που μαζί με άλλα μέλη της Ουκρανικής κοινότητας βοηθούν όποιον έρχεται στην πόλη.

Ανοίγουν ξενοδοχεία και σπίτια Θεσσαλονικέων

Πρωί Δευτέρας, έξω προξενείο της Ουκρανίας στη Ναύαρχου Κουντουριώτου. Μπαίνουν και βγαίνουν Ουκρανοί που ζουν στη Θεσσαλονίκη αλλά και τουριστικοί πράκτορες που σε συνεννόηση με το προξενείο διοργανώνουν δρομολόγια για να έρθουν στην πόλη πρόσφυγες από τα ουκρανικά σύνορα.

Ανάμεσα τους και Έλληνες που προσφέρουν τα σπίτια τους για πρόσφυγες όταν φτάσουν στην πόλη. «Έρχονται άνθρωποι που μας δηλώνουν ότι θέλουν να φιλοξενήσουν κόσμο στο σπίτι τους. Ήδη υπάρχει μια λίστα με κάποια διαμερίσματα» λέει στη «ΜτΚ» η Ίνα Γαλάνινα, που βρίσκεται συνεχώς στο προξενείο για συντονίζει δράσεις ανθρωπιστικής βοήθειας. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια, δύο ξενοδόχοι στη Θεσσαλονίκη έχουν προσφερθεί για να φιλοξενήσουν πρόσφυγες.

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), Γρηγόρης Τάσιος μιλώντας στη «ΜτΚ», αναφέρει πως έχουν λάβει σχετικό αίτημα από το προξενείο της Ουκρανίας και εντός λίγων ήμερων θα οριστικοποιηθούν οι διαδικασίες για την φιλοξενία προσφυγών. «Ως ομοσπονδία μεσολαβήσαμε για να βρεθούν ξενοδοχεία φιλοξενίας σε Καβάλα, Θεσσαλονίκη και Κατερίνη. Αναμένουμε να υπάρχει συντονισμός και προγραμματισμός για να αρχίσουν οι διαδικασίες. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει θέληση και θα διαθέσουμε κλίνες για τους Ουκρανούς πρόσφυγες» δηλώνει ο κ. Τάσιος, τονίζοντας ότι μάλλον οι ξενοδοχειακές μονάδες θα χρησιμοποιηθούν όταν έρθουν μαζικά κύματα προσφύγων στη χώρα.

«Ακόμα δεν έχουν έρθει οργανωμένα πολλοί στη Θεσσαλονίκη. Συνεχώς μιλάμε με τουριστικούς πράκτορες και το προξενείο για να οργανώσουμε δρομολόγια που θα φέρουν πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη. Από τα μέσα της εβδομάδας αρχίσαμε να στέλνουμε λεωφορεία» αναφέρει η Ίνα Γαλάνινα. Η ίδια ζει στη Θεσσαλονίκη από το 2004, παντρεύτηκε και έχει δύο κόρες 18 ετών. «Μένω σχεδόν 20 χρόνια εδώ. Δεν πίστευα ποτέ ότι θα πρέπει να ασχοληθώ με αυτές τις δράσεις, να συναντηθούμε με πολιτικούς και να τρέχουμε με το προξενείο. Αλλά όταν το πρόβλημα έρχεται μέσα στο σπίτι σου, δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς» λέει.

Ο αδελφός της Ίνα μένει στο Τσέρνιγκοφ και τις στέλνει καθημερινά εικόνες απόλυτης καταστροφής. «Περιμέναμε ότι μετά τις πρώτες διαπραγματεύσεις θα είναι καλύτερα τα πράγματα, άλλα έγιναν χειρότερα. Καταστρέφουν μεγάλες πόλεις. Χτυπούν ακόμα και νηπιαγωγεία αλλά ακόμα δεν το βλέπουμε αυτά στα μέσα».

Έτοιμη και η δομή στο Κλειδί

Την εβδομάδα που πέρασε ετοιμάστηκε να δεχθεί πρόσφυγες και το κέντρο πρώτης υποδοχής και φιλοξενίας στο Κλειδί του δήμου Σιντικής, λίγα χιλιόμετρα από το τελωνείο του Προμαχώνα. Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Ουκρανοί πολίτες που δε φέρουν ταξιδιωτικά έγγραφα μαζί τους, θα μπορούν να εισέλθουν στη χώρα μόνο από το Τμήμα Διαβατηριακού Ελέγχου Προμαχώνα, όπου εκεί θα χορηγείται σχετικό έγγραφο σε συνεργασία με το προσωπικό της Ουκρανικής πρεσβείας στην Ελλάδα. Επίσης, στη σχετική ανακοίνωση επιβεβαίωσε ότι θα παρέχεται η δυνατότητα ολιγοήμερης φιλοξενίας στη δομή φιλοξενίας Σιντικής και για την παράταση φιλοξενίας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να κατατίθεται αίτηση από τους πρόσφυγες στο email ukraine@migration.gov.gr.

Όσο για τα ασυνόδευτα ανήλικα, θα ενεργοποιείται ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης για τη μεταφορά των παιδιών σε ειδικές δομές φιλοξενίας και μετά θα ακολουθείται η προβλεπόμενη διαδικασία ταυτοποίησης.

Αγωνία από Ουκρανούς φοιτητές

Την πόρτα του προξενείου, για αναζήτηση βοήθειας, πέρασε και η 20χρονη Κατρίνα. Βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη τους τελευταίους μήνες λόγω του προγράμματος Erasmus. Φοβάται για τον πατέρα, την μητέρα και τον πέντε ετών αδελφό της και ψάχνει τρόπο να έρθουν στη Θεσσαλονίκη.

«Η πόλη μου δεν είναι κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία, ωστόσο βομβαρδίζεται κάθε μέρα. Η οικογένεια μου είναι ακόμα εκεί και προσπαθούν κάθε μέρα να σώσουν την ζωή τους» είπε η Κατρίνα όταν βγήκε από το προξενείο της Ουκρανίας, όπου βασίζεται για να ανταμώσει ξανά με τους δικούς της.

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι το ΑΠΘ αποφάσισε να «υιοθετήσει» τους περίπου 100 προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές του από την Ουκρανία, αναλαμβάνοντας να καλύψει άμεσα τη σίτιση τους, τα έξοδα διαμονής και καθημερινών αναγκών τους, μετά την ρωσική εισβολή στη χώρα τους.

Το δρομολόγιο των δακρύων

Ο Παύλος Χαλδαϊόπουλος είναι ο οδηγός που έφερε ένα από τα πρώτα λεωφορεία με πρόσφυγες από την Ουκρανία στην Αθήνα. Οι στιγμές φόβου και συγκίνησης δεν σταμάτησαν λεπτό σε αυτό το πρωτόγνωρο, και για τον ίδιο, ταξίδι. «Κυρίως ήρθαν γυναίκες με παιδιά. Έκλαιγαν συνεχώς μέσα στο λεωφορείο. Άφησαν πίσω τους άντρες, συγγενείς και περιουσίες. Ήταν πολύ δύσκολο για όλους μας» λέει στη «ΜτΚ» ο οδηγός και ιδιοκτήτης ενός τουριστικού πρακτορείου που από το 1985 διοργανώνει ταξίδια στην Ουκρανία. Μάλιστα, ο κ. Χαλδαϊόπουλος φιλοξενεί στο σπίτι του πρόσφυγες που έφερε με το λεωφορείο του. «Φιλοξενώ μία μητέρα με την κόρη της. Τις γνώριζα και αποφάσισα να έρθουν σπίτι μου, καθώς δεν είχαν που να πάνε. Άφησαν πίσω τον πατέρα για να πολεμήσει. Κάθε μέρα τον παίρνουν τηλέφωνο και κλαίνε» αναφέρει.

Το απόγευμα της Τετάρτης ξεκίνησε ένα νέο ταξίδι με τρία λεωφορεία προς την Ουκρανία για να παραλάβει περίπου 180 ανθρώπους από τα ουκρανικά σύνορα. «Θα πάμε στα σύνορα της Ουκρανίας με τη Μολδαβία, κοντά στην Οδησσό, όπου θα έχουν έρθει με άλλους συνάδελφους μητέρες με παιδιά από πολλές πόλεις. Σαφώς υπάρχει κίνδυνος σε αυτό το ταξίδι αλλά θα τα καταφέρουμε. Δεν θα μπούμε μέσα στη χώρα» σημειώνει για το ταξίδι.

Το παιδικό παιχνίδι στο μετρό του Κιέβου

Οι Ουκρανοί της Θεσσαλονίκης δηλώνουν πως δεν μπορούν να κοιμηθούν τα βράδια. Βιώνουν την ίδια στην αγωνία με όσους βρίσκονται στην πατρίδα τους και είναι σε πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση, όπως και η νεαρή Καταλίν.

Είναι ανατριχιαστικά τα όσα περιγράφει για την φίλη της που κρύβεται σε σταθμό του μετρό στο Κίεβο. «Μένει στο σταθμό του μετρό μαζί με το παιδί της, καθώς τον άντρα της τον πήραν για να πολεμήσει. Έχει ανακαλύψει ένα παιχνίδι με το παιδί της που παίζει στο μέτρο, για να του δείξει στην ουσία πώς να αποφύγει τα πολεμικά πυρά σε περίπτωση που έρθουν αντιμέτωποι με ρωσικά στρατεύματα. Καταλαβαίνεται την ψυχολογική κατάσταση που έχει. Κάθε φορά που μιλάμε κλαίμε και οι δύο».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 05-06.02.2022