Το Τέλος Ταφής δεν θα είναι τίποτα σε σχέση με αυτό που θα κληθεί να πληρώσει ο μέσος δημότης για την τιμή εισόδου στις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, εκτιμά ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος προγραμμάτων διαχείρισης αποβλήτων του WWF Ελλάς, επισημαίνοντας στη «ΜτΚ» τα λάθη στη μέχρι σήμερα διαχείριση.

Τι κάναμε λάθος τόσα χρόνια με τη διαχείριση των σκουπιδιών, και πλέον καλούμαστε να το πληρώσουμε πολύ ακριβά;

Τόσα χρόνια είχαμε πάρα πολλά ευρωπαϊκά κονδύλια που διοχετεύονταν σε έργα βιτρίνας, πληρώναμε ελάχιστα για τα απορρίμματα και λίγο πολύ δεν μας ένοιαζε. Φτάσαμε στο 2023, έχουμε κάκιστες επιδόσεις και τώρα συνειδητοποιούν όλοι ότι η διαχείριση των σκουπιδιών δεν μπορεί να είναι τσάμπα. Όμως εκεί αρχίζουν πάλι τα λάθη. Η κυβέρνηση επέλεξε να ακολουθήσει ένα δρόμο πολύ δαπανηρό, που περνά μέσα από την κατασκευή δεκάδων μονάδων επεξεργασίας και μονάδων καύσης σκουπιδιών.

Η αύξηση στα δημοτικά τέλη που έρχεται με το Τέλος Ταφής δεν είναι τίποτα, σε σχέση με αυτό που θα κληθεί να πληρώσει ο μέσος δημότης για την τιμή εισόδου στις μονάδες επεξεργασίας και τις μονάδες καύσης. Ήδη, όπου υπάρχουν μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων οι δήμοι νιώθουν την πίεση από το κόστος που καλούνται να πληρώσουν.

Όταν ένας δήμος χρειάζεται να καταβάλλει πάρα πολλά χρήματα στη μονάδα επεξεργασίας είναι δεδομένο ότι δεν θα έχει τους πόρους και τη διάθεση να κάνει ανακύκλωση και προγράμματα πρόληψης. Επίσης, αν είναι παγιδευμένος σε μία σύμβαση που ορίζει ότι για τα επόμενα 30 χρόνια θα πληρώνει ούτως ή άλλως για εγγυημένες ποσότητες απορριμμάτων στη μονάδα δεν έχει κανένα κίνητρο να μειώσει την ποσότητα τους.

Μήπως η τιμωρητική αυτή λύση μας αναγκάσει να περιορίσουμε τα σκουπίδια μας, για να πληρώνουμε λιγότερα δημοτικά τέλη;

Φοβάμαι ότι ο πολίτης δεν θα το συνειδητοποιήσει και ότι αυτή η αύξηση στα δημοτικά τέλη θα χαθεί μεταξύ των άλλων αυξήσεων, στο ρεύμα και τα καταναλωτικά αγαθά. Φοβάμαι ότι κάποιες δημοτικές αρχές μπορεί να εξετάσουν το ενδεχόμενο να μην πηγαίνουν τα σκουπίδια στις νόμιμες μονάδες αλλά να τα πετούν σε νέες παράνομες χωματερές. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα το κάνουν, αλλά δεν το αποκλείω, γιατί ζούμε στην Ελλάδα.

Σήμερα θάβουμε το 80% των σκουπιδιών, το 2030 θα καταφέρουμε να μειώσουμε το ποσοστό στο 10% των σκουπιδιών μας; Μήπως βάζουμε πολύ φιλόδοξους στόχους;

Υπάρχουν στόχοι που έχουν ουσία, όπως συνέβη με τα πλαστικά μίας χρήσης, αλλά εφαρμόστηκαν λάθος, γιατί δεν το πιστέψαμε. Άλλοι στόχοι άλλοι είναι για το θεαθήναι και άλλοι τίθενται για να εξυπηρετήσουν σκοπιμότητες. Για παράδειγμα ο στόχος που τέθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης αποβλήτων του 2020 ήταν μέχρι το 2030 να μην θάβουμε πάνω από 10% των σκουπιδιών μας, όταν η ΕΕ έβαλε αυτό το ορόσημο το 2040. Φέρνοντας δέκα χρόνια πιο μπροστά το στόχο κάνουμε επείγουσα την ανάγκη να μη θάβουμε τα σκουπίδια. Και ποιος είναι ο πιο εύκολος τρόπος; Να τα καίμε.

Ξεπερασμένη διαδικασία η καύση

Τον ρωτάμε για την άποψη του σχετικά με τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, οι οποίες στο εξωτερικό υπάρχουν ακόμα και στα κέντρα μεγάλων πόλεων... «Καταρχάς, ακούγεται πιο εύηχος ο όρος ‘ενεργειακή αξιοποίηση’ αλλά δεν αλλάζει η ουσία: τα σκουπίδια καίγονται και ακόμα και με τις καλύτερες διαδικασίες, υπάρχουν επικίνδυνοι ρύποι που εκλύονται. 

Όντως η καύση είναι πολύ ανεπτυγμένη στην Ευρώπη. Υπάρχουν χώρες της Σκανδιναβίας με ποσοστά κοντά στο 50%-60%. Όμως αυτή είναι μία μέθοδος με ιστορία 50 ετών. Σταδιακά οι χώρες αυτές φεύγουν από την καύση, γιατί δεν υπηρετεί τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Όταν η λογική της ΕΕ είναι να μπούμε στα μονοπάτια της κυκλικής οικονομίας και μέχρι το 2050 είναι να είμαστε zero waste εμείς παγιδέυουμε τη διαχείριση αποβλήτων σε ξεπερασμένες διαδικασίες. Αν αυτές οι μονάδες κατασκευαστούν το 2030 θα έχουν μια εγγυημένη σύμβαση μέχρι το 2060».

Πιο συμφέρουσα η πρόληψη

Πώς σπάει ο φαύλος κύκλος των λαθών στη διαχείριση των σκουπιδιών; Όπως τονίζει ο κ. Πληθάρας «Η ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων λέει ότι Νο1 η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, Νο2 η επαναχρησιμοποίηση, Νο3 η ανακύκλωση και στο τέλος η διάθεση, είτε με ταφή είτε με καύση. Όλα αυτά τα χρόνια η Ελλάδα επιλέγει να δουλεύει αποκλειστικά στα τελευταία στάδια αυτής της ιεραρχίας. Τα σχέδια πρόληψης παραγωγής αποβλήτων είναι μόνο στα χαρτιά. Ακόμα και στις εποχές της κρίσης τα απόβλητά μας συνέχισαν να αυξάνονται και αυτή τη στιγμή είμαστε στα 515 κιλά/κάτοικο, πάνω από το μέσο όρο. 

Χρειάζονται σωστές υποδομές, τεχνογνωσία και πόροι. Σήμερα εκτός του ότι οι δήμοι δεν έχουν τεχνογνωσία, δεν έχουν εξοπλισμό και επίσης δεν έχουν προσωπικό. Θα έπρεπε το τέλος ταφής να δοθεί όχι για να γεμίσουν οι μαύρες τρύπες του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά αποκλειστικά για έργα ανακύκλωσης και πρόληψης παραγωγής απορριμμάτων, ώστε σιγά-σιγά να αλλάξει η κατάσταση. Θα πρέπει επίσης να επενδύσουμε στη διαλογή στην πηγή. Είναι η πλέον περιβαλλοντικά ορθή και οικονομικά συμφέρουσα μέθοδος, γιατί μπορούμε μέχρι το 2040 να πιάσουμε του στόχους που προβλέπει η ΕΕ και συνάμα να πληρώσουμε έως και τρεις φορές λιγότερο, σε σχέση με όσα θα πληρώσουμε αν γίνει ό,τι προβλέπεται στον εθνικό σχεδιασμό, δηλαδή δεκάδες μονάδες επεξεργασίας και μερικές μονάδες καύσης. Πρέπει να προωθήσουμε το ‘πληρώνω όσο πετάω’ ώστε να μην πληρώνουμε με βάση τα τμ του σπιτιού αλλά με βάση τις ποσότητες των σκουπιδιών που πετάμε».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17.12.2023