16/04/2023 08:00
Χριστός Ανέστη! Και η Ανάστασή του αποτελεί την κορύφωση του Θείου Δράματος, η οποία ενέπνευσε ανά τους αιώνες όλες τις μορφές τέχνης.
Η συγκλονιστική αυτή πτυχή του βίου του Ιησού δεν θα μπορούσε ασφαλώς να αφήσει ανεπηρέαστη και τη ζωγραφική αποτελώντας πηγή έμπνευσης για πολλούς σπουδαίους Έλληνες και ξένους ζωγράφους, οι οποίοι την αποτύπωσαν καθένας με τη δική του τεχνοτροπία πάνω στον καμβά του.
Από τον Ρέμπραντ μέχρι τον Παρθένη και από τον Ρούμπενς μέχρι τον Τσαρούχη η Ανάσταση αποτελεί αγαπημένο θέμα διαχρονικών δημιουργών.
Σήμερα, ημέρα της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης, επιλέγουμε μερικούς από τους πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν από τους δημοφιλέστερους δημιουργούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό με θέμα την Ανάσταση:
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο): Η Ανάσταση
Το έργο είχε αρχικά φιλοτεχνηθεί για την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας María de Aragón στη Μαδρίτη και έπειτα μεταφέρθηκε στο μουσείο Πράδο μαζί με άλλους πίνακες του ίδιου καλλιτέχνη. Τα στοιχεία της επιμήκυνσης και της παραμόρφωσης των μορφών είναι απολύτως εμφανή μαζί με την πολυπλοκότητα της σύνθεσης. Η ένταση που αποδίδει ο πίνακας είναι κι αυτή φανερά διακριτή στον θεατή του έργου. Παρότι ο Θεοτοκόπουλος επηρεάστηκε καλλιτεχνικά από τον Τιτσιάνο και τον Μιχαήλ Άγγελο το ιδιαίτερο ταλέντο του είναι αδιαμφισβήτητο και μοναδικό.
Ο δημιουργός ζωγράφισε το έργο ύστερα από ένα Πάσχα που πέρασε στο Παρίσι για την πρεμιέρα των «Ορνίθων». Αυγό πασχαλινό αλλά όχι κόκκινο όπως συνηθίζεται με γραμμένο επάνω του το «Χριστός Ανέστη» συμβολίζει όπως είπε ο ίδιος ο ζωγράφος τα πολλά φανταστικά τοπία που θα γεννιόταν από αυτό. Το έργο υπήρξε η αφετηρία να φιλοτεχνήσει ο Τσαρούχης μια σειρά από πίνακες.
Μια εξέδρα που φιλοξενεί τους ιερείς, όπως σε κάθε γνώριμή μας Ανάσταση, μια ξύλινη πύλη με βάγια, μια ελληνική σημαία. Πρόκειται για μια Ανάσταση στην Αίγινα όπου είχε καταφύγει ο ζωγράφος μετά την τραγική εμπειρία της Μικρασιατικής εκστρατείας, όπου ήταν επίσημος εικονογράφος του ελληνικού στρατού. Η φύση είναι στο κάδρο, αλλά ο ζωγράφος παρακολουθεί τη σκηνή σε απόσταση και πίσω από τα τεκταινόμενα.
Νικηφόρος Λύτρας: Το ωόν του Πάσχα
Ένα κόκκινο αυγό που ξεφλουδίζει ένα νεαρό κορίτσι βρίσκεται στο επίκεντρο του συγκεκριμένου έργου του ζωγράφου. Λίγα πεσμένα τσόφλια βρίσκονται στην προέκταση της κατακόκκινης φούστας της κοπέλας. Το έργο ζωγράφισε ο Λύτρας στο Μόναχο επιστρέφοντας στην πόλη όπου είχε σπουδάσει. Για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στην Πανελλήνια Έκθεση του 1888 και αγοράστηκε από τον τότε Γάλλο πρέσβη στην Ελλάδα.
Ο Χριστός στέκεται πίσω από τον άγγελο, αλλά δεν έχει μια ανθρώπινη φιγούρα που μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα. Από τον σκοτεινό τάφο εκπέμπονται ενέργεια αλλά και εκτυφλωτικό φως. Κορυφαίος Ολλανδός ζωγράφος του 17ου αιώνα ο Ρέμπραντ χρησιμοποιεί την τεχνική του Καραβάτζιο τονίζοντας το σκοτάδι με έντονο φως. Τη χρονιά που ζωγράφιζε την «Ανάσταση» ο δημιουργός έχασε και τον πρωτότοκο γιο του και έτσι γι’ αυτόν ήταν ιδιαίτερα σημαντική η νίκη του θανάτου από τον Ιησού.
Ρούμπενς: «Η Ανάσταση του Χριστού»
Η μορφή του Χριστού κυριαρχεί στον χώρο, όπου υπάρχει ένα αρσενικό ανθρώπινο σώμα σε όλη του την ομορφιά. Ο ίδιος βγαίνει θριαμβευτής από τον σκοτεινό τάφο. Το βλέμμα είναι στραμμένο προς τον ουρανό καθώς έχει υπερνικήσει τον θάνατο και επανέρχεται στην ουράνια βασιλεία. Στο χέρι κρατά το κόκκινο λάβαρο της νίκης επί του θανάτου. Γοητεύει στο συγκεκριμένο έργο η χρήση του φωτός και της σκιάς, που μαρτυρά τη συνάντηση και αυτού του ζωγράφου με το έργο του Καραβάτζιο.
Ο Ιησούς ανασταίνεται και οι στρατιώτες τρομαγμένοι κοιτούν με δέος το θαύμα της νίκης. Ο άγγελος δεξιά στο φόντο αναγγέλλει την Ανάσταση στις γυναίκες που ήρθαν να αλείψουν με μύρο το νεκρό σώμα. Είναι η σκηνή που έζησαν οι στρατιώτες και έπεται αμέσως μετά την Ανάσταση.
Πιερ ντελα Φραντσέσκα: «Η Ανάσταση»
Το αριστερό πόδι του Ιησού πατά στο στηθαίο του τάφου του. Τα γυμνά δέντρα αριστερά σε αντίθεση με τα ανθισμένα δεξιά συμβολίζουν την αναγέννηση, την επαναδημιουργία των ανθρώπων μέσα από το αναστάσιμο φως. Στην αντίθεση αυτή συνίσταται και η μεγάλη αξία του έργου. Οι φρουροί κοιμούνται βαθιά σε παράξενες θέσεις.
Χριστός Ανέστη! Και η Ανάστασή του αποτελεί την κορύφωση του Θείου Δράματος, η οποία ενέπνευσε ανά τους αιώνες όλες τις μορφές τέχνης.
Η συγκλονιστική αυτή πτυχή του βίου του Ιησού δεν θα μπορούσε ασφαλώς να αφήσει ανεπηρέαστη και τη ζωγραφική αποτελώντας πηγή έμπνευσης για πολλούς σπουδαίους Έλληνες και ξένους ζωγράφους, οι οποίοι την αποτύπωσαν καθένας με τη δική του τεχνοτροπία πάνω στον καμβά του.
Από τον Ρέμπραντ μέχρι τον Παρθένη και από τον Ρούμπενς μέχρι τον Τσαρούχη η Ανάσταση αποτελεί αγαπημένο θέμα διαχρονικών δημιουργών.
Σήμερα, ημέρα της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης, επιλέγουμε μερικούς από τους πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν από τους δημοφιλέστερους δημιουργούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό με θέμα την Ανάσταση:
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο): Η Ανάσταση
Το έργο είχε αρχικά φιλοτεχνηθεί για την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας María de Aragón στη Μαδρίτη και έπειτα μεταφέρθηκε στο μουσείο Πράδο μαζί με άλλους πίνακες του ίδιου καλλιτέχνη. Τα στοιχεία της επιμήκυνσης και της παραμόρφωσης των μορφών είναι απολύτως εμφανή μαζί με την πολυπλοκότητα της σύνθεσης. Η ένταση που αποδίδει ο πίνακας είναι κι αυτή φανερά διακριτή στον θεατή του έργου. Παρότι ο Θεοτοκόπουλος επηρεάστηκε καλλιτεχνικά από τον Τιτσιάνο και τον Μιχαήλ Άγγελο το ιδιαίτερο ταλέντο του είναι αδιαμφισβήτητο και μοναδικό.
Ο δημιουργός ζωγράφισε το έργο ύστερα από ένα Πάσχα που πέρασε στο Παρίσι για την πρεμιέρα των «Ορνίθων». Αυγό πασχαλινό αλλά όχι κόκκινο όπως συνηθίζεται με γραμμένο επάνω του το «Χριστός Ανέστη» συμβολίζει όπως είπε ο ίδιος ο ζωγράφος τα πολλά φανταστικά τοπία που θα γεννιόταν από αυτό. Το έργο υπήρξε η αφετηρία να φιλοτεχνήσει ο Τσαρούχης μια σειρά από πίνακες.
Μια εξέδρα που φιλοξενεί τους ιερείς, όπως σε κάθε γνώριμή μας Ανάσταση, μια ξύλινη πύλη με βάγια, μια ελληνική σημαία. Πρόκειται για μια Ανάσταση στην Αίγινα όπου είχε καταφύγει ο ζωγράφος μετά την τραγική εμπειρία της Μικρασιατικής εκστρατείας, όπου ήταν επίσημος εικονογράφος του ελληνικού στρατού. Η φύση είναι στο κάδρο, αλλά ο ζωγράφος παρακολουθεί τη σκηνή σε απόσταση και πίσω από τα τεκταινόμενα.
Νικηφόρος Λύτρας: Το ωόν του Πάσχα
Ένα κόκκινο αυγό που ξεφλουδίζει ένα νεαρό κορίτσι βρίσκεται στο επίκεντρο του συγκεκριμένου έργου του ζωγράφου. Λίγα πεσμένα τσόφλια βρίσκονται στην προέκταση της κατακόκκινης φούστας της κοπέλας. Το έργο ζωγράφισε ο Λύτρας στο Μόναχο επιστρέφοντας στην πόλη όπου είχε σπουδάσει. Για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στην Πανελλήνια Έκθεση του 1888 και αγοράστηκε από τον τότε Γάλλο πρέσβη στην Ελλάδα.
Ο Χριστός στέκεται πίσω από τον άγγελο, αλλά δεν έχει μια ανθρώπινη φιγούρα που μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα. Από τον σκοτεινό τάφο εκπέμπονται ενέργεια αλλά και εκτυφλωτικό φως. Κορυφαίος Ολλανδός ζωγράφος του 17ου αιώνα ο Ρέμπραντ χρησιμοποιεί την τεχνική του Καραβάτζιο τονίζοντας το σκοτάδι με έντονο φως. Τη χρονιά που ζωγράφιζε την «Ανάσταση» ο δημιουργός έχασε και τον πρωτότοκο γιο του και έτσι γι’ αυτόν ήταν ιδιαίτερα σημαντική η νίκη του θανάτου από τον Ιησού.
Ρούμπενς: «Η Ανάσταση του Χριστού»
Η μορφή του Χριστού κυριαρχεί στον χώρο, όπου υπάρχει ένα αρσενικό ανθρώπινο σώμα σε όλη του την ομορφιά. Ο ίδιος βγαίνει θριαμβευτής από τον σκοτεινό τάφο. Το βλέμμα είναι στραμμένο προς τον ουρανό καθώς έχει υπερνικήσει τον θάνατο και επανέρχεται στην ουράνια βασιλεία. Στο χέρι κρατά το κόκκινο λάβαρο της νίκης επί του θανάτου. Γοητεύει στο συγκεκριμένο έργο η χρήση του φωτός και της σκιάς, που μαρτυρά τη συνάντηση και αυτού του ζωγράφου με το έργο του Καραβάτζιο.
Ο Ιησούς ανασταίνεται και οι στρατιώτες τρομαγμένοι κοιτούν με δέος το θαύμα της νίκης. Ο άγγελος δεξιά στο φόντο αναγγέλλει την Ανάσταση στις γυναίκες που ήρθαν να αλείψουν με μύρο το νεκρό σώμα. Είναι η σκηνή που έζησαν οι στρατιώτες και έπεται αμέσως μετά την Ανάσταση.
Πιερ ντελα Φραντσέσκα: «Η Ανάσταση»
Το αριστερό πόδι του Ιησού πατά στο στηθαίο του τάφου του. Τα γυμνά δέντρα αριστερά σε αντίθεση με τα ανθισμένα δεξιά συμβολίζουν την αναγέννηση, την επαναδημιουργία των ανθρώπων μέσα από το αναστάσιμο φως. Στην αντίθεση αυτή συνίσταται και η μεγάλη αξία του έργου. Οι φρουροί κοιμούνται βαθιά σε παράξενες θέσεις.
ΣΧΟΛΙΑ