Η Επανάσταση του 1821 που έγινε αφορμή και αιτία για τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους έδωσε πολύ τροφή στους επιστήμονες, αλλά και στην τέχνη. Οι μεν είχαν τη δυνατότητα να ερευνήσουν ένα μεγάλο πεδίο και να βγάλουν συμπεράσματα γύρω από το κομβικό αυτό γεγονός, οι δε άδραξαν την ευκαιρία να εμπνευστούν και να μεγαλουργήσουν μέσα από πολλές και ποικίλες μορφές έκφρασης.

Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί και για τους ήρωες αυτής της εμβληματικής για την Ελλάδα σελίδας. Ένας από αυτούς και ο Ρήγας Βελεστινλής για τον οποίο το ευρύ αναγνωστικό κοινό γνωρίζει αρκετά στοιχεία.

Πόσοι όμως ξέρουμε λεπτομέρειες για τη μυστική, συνωμοτική δράστη του; Πόσοι είμαστε καλά πληροφορημένοι για το τεράστιο πανευρωπαϊκό δίκτυο που είχε στήσει, με χιλιάδες ονόματα φίλων της ελευθερίας από πολλές χώρες; Γνωρίζουμε ότι η «Εταιρεία των Φίλων» για την ύπαρξη της οποίας είμαστε πια βέβαιοι, υπήρξε ο προάγγελος της Φιλικής Εταιρείας, που αξιοποίησε το δίκτυο του Ρήγα για να εξαπλωθεί με ασφάλεια και να μυήσει τους συντρόφους στον αγώνα;

Επιπρόσθετα, πόσοι από εμάς ξέρουμε για τις προσωπικές σχέσεις του Ρήγα με τους στενούς του συντρόφους και συνεργάτες, που εξακολουθούν να αποτελούν μέχρι και σήμερα ένα ενδιαφέρον θέμα; Αναφερόμαστε σε νεαρούς που σήκωσαν το βάρος της ευθύνης και πλήρωσαν το τίμημα με τη ζωή τους.

Τέλος, ενώ γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει ιστορική απόδειξη για την απόπειρα απελευθέρωσης του Ρήγα στον πύργο Νεμπόισα στο Βελιγράδι, ποιοι ξέρουν πως πολλές προσωπικές αναφορές σε διάφορα έγγραφα μας κάνουν να πιστεύουμε πως ίσως και να πραγματοποιήθηκε, παρότι γνωρίζουμε ότι δεν είχε ευτυχή κατάληξη;

Τώρα, το ιστορικό μυθιστόρημα του συγγραφέα Μάνου Φορλίδα «Ο γιος του Ρήγα» που δένει μυθοπλασία με πραγματικά γεγονότα, μάς δίνει κάποιες από αυτές τις πολύ χρήσιμες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο μιας από τις σημαντικότερες φιγούρες της ελληνικής Εθνεγερσίας.

Παράλληλες αφηγήσεις με τη μορφή ημερολογίου

Σκηνικό της ιστορίας είναι ο Μοριάς λίγο πριν ανάψει το φυτίλι του αγώνα. Από τη μία οι αγάδες κι από την άλλη οι μεγαλοτσιφλικάδες, Οθωμανοί και Έλληνες. Ένα αγοράκι θα γεννηθεί σε καστρόπυργο, θα πάρει το όνομα του Ρήγα και θα μεγαλώσει μαζί με τον γιο του Έλληνα μπέη μέχρι οι δρόμοι τους να χωρίσουν με τρόπο τραγικό. Ένας Άγγλος γιατρός, μια δασκάλα από τη Βλαχία και ο ίδιος ο αφηγητής – γιος πειρατή που οι Μανιάτες θα κουρσέψουν το πλοίο του – θα ζυμωθούν με τον τόπο και θα παλέψουν γι’ αυτόν με όλες τις δυνάμεις τους. Ο συγγραφέας μέσα από παράλληλες αφηγήσεις που έχουν μορφή ημερολογίου ενθέτει τις ιστορίες τους, παράλληλα με τη ροή των γεγονότων. Ο Μάνος Φορλίδας έχει μελετήσει την εποχή που περιγράφει. «Η συγκεκριμένη περίοδος κρύβει ιδιαίτερη γοητεία, γιατί φυλάει καλά τα μυστικά της. Υπόγεια ζωή, μυστική, με κώδικες και τον τρόμο της σύλληψης να καραδοκεί σε κάθε γωνιά. Μια εποχή όπου κράταγες πάντα την ανάσα μην προδοθείς και υποκρινόσουν για να μην φανερωθείς. Που μάθαινες να σκύβεις αλλά και να σφίγγεις τα δόντια, να αγανακτείς αλλά και να ονειρεύεσαι, με τα μάτια ανοιχτά, νέους κόσμους. Ήταν η εποχή όπου γεννήθηκαν τα πάντα, όλα όσα δηλαδή χαιρόμαστε σήμερα. Ο Ρήγας ήταν αυτός που έβαλε την πρώτη φιτιλιά. Αυτός που πρωτοτραγούδησε για χάρη της ελευθερίας, που την έβαλε ξανά στο προσκήνιο ως πρωταρχική ανάγκη. Πρώτος παραμέρισε τα σκοτάδια του τρόμου κι έκανε όχι το πρώτο, αλλά πολλά απ’ τα πρώτα βήματα, που –κι αν απέτυχε – υπήρξαν καθοριστικά», τονίζει στη «ΜτΚ» ο συγγραφέας.

Για όλο αυτό χρειάστηκαν χρόνια ιστορικής έρευνας. «Ας μην τρομάζει όμως αυτό, γιατί για μένα ήταν το ομορφότερο μέρος της διαδικασίας, πιο απολαυστικό κι από την ίδια τη συγγραφή. Πηγές μου υπήρξαν και η επίσημη ιστορία, μέσα από τα μάτια Ελλήνων και ξένων ιστορικών έγκριτων όπως ο George Finlay, o Grigory Arsh, ο Gordon, ο Κορδάτος, ο Παπαρρηγόπουλος, ο Βουρνάς. Παράλληλα, αξιοποίησα το έργο μελετητών, όπως ο Κυριάκος Σιμόπουλος που συγκέντρωσε τις καταγραφές ξένων περιηγητών στον Μοριά των αρχών του 19^ου αιώνα και μας διέσωσε μια πλήρη εικόνα της ζωής τότε. Τέλος, σημαντικότατες ήταν και οι μαρτυρίες πρωταγωνιστών, όπως ο Περραιβός», επισημαίνει ο Μάνος Φορλίδας.

«Πάντα ξεχώριζα τα ιστορικά μυθιστορήματα»

Γεννημένος το 1973 και μεγαλωμένος στο Λαύκο του Νοτίου Πηλίου ο ίδιος σπούδασε Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο ΑΠΘ, ενώ από το 2000 εργάζεται στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης στον Βόλο. Η αγάπη του για το ιστορικό μυθιστόρημα είναι πολύ παλιά και εδράζεται στην αγάπη του για την ίδια την ιστορία. «Πάντα ξεχώριζα τα ιστορικά μυθιστορήματα και τα επέλεγα ως αγαπημένα αναγνώσματα. Λάτρευα και λατρεύω να χάνομαι στις παλιές εποχές, λες και έχω τη μηχανή του χρόνου που με ταξιδεύει όπου θέλω. Κόσμοι και χρόνοι παλιοί ξαναζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας κι έχουμε την ευκαιρία να περιηγηθούμε μαζί με τους ήρωες σε τόπους τόσο ξακουστούς και στιγμές μεγάλες που θα θέλαμε να τις έχουμε ζήσει από κοντά. Να βρεθούμε μέσα στα σπίτια ανθρώπων που θαυμάζουμε κι αγαπάμε και που καθόρισαν το ίδιο μας το παρόν. Έτσι, κάποια στιγμή, πηγαία, ήρθε κι η δική μου ώρα να ακουμπήσω τη μηχανή του χρόνου και να προσπαθήσω», σημειώνει.

Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι και το νέο του πόνημα θα είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, όπου κάποιοι από τους ήρωες του «Γιου του Ρήγα» αναλαμβάνουν να συνεχίσουν τον αγώνα τους μέσα στα χρόνια της επανάστασης κατά των Οθωμανών. «Νέες συνθήκες, νέα δεδομένα πια, αλλά πάντα η άσβεστη δίψα για ελευθερία, γνώση και πρόοδο. Οι ήρωες ωριμάζουν, αλλάζουν, μα παραμένουν αγνοί θηρευτές του ονείρου μιας ελεύθερης και δίκαιης πατρίδας», αποκαλύπτει ο Μάνος Φορλίδας.

Όσο μιλάει θυμάμαι τα λόγια του Καντ που όριζε τον Διαφωτισμό ως την έξοδο του ανθρώπου από την ανωριμότητα για την οποία ο ίδιος ευθύνεται. «Έχουμε την ανάγκη σήμερα από έναν άλλου είδους διαφωτισμό; Και αν ναι σε τι θα συνίστατο αυτός;», τον ρωτώ. «Η εποχή μας πιστεύω ότι θυμίζει σε πολλά πράγματα την προεπαναστατική περίοδο. Παρά την εξέλιξή μας σε κάθε τομέα, βασικά αιτήματα παραμένουν ενεργά και κυρίαρχα – ειδικά το αίτημα της ελευθερίας – σε έναν κόσμο ολοένα και πιο ανελεύθερο από καινούριους δεσπότες. Η τυραννία της οικονομικής εξουσίας και η απειλή μιας αχαρτογράφητης τεχνολογίας είναι κάποιοι απ’ τους σύγχρονους δυνάστες στους οποίους θα άξιζε να υψώσουμε το ανάστημά μας, πίσω από το ολοένα και πιο απαραίτητο ανάχωμα μιας νέας εκπαιδευτικής επανάστασης με τον σύγχρονο, καταπιεσμένο άνθρωπο στο επίκεντρο. Όλα υποχώρησαν μπροστά στο χρήμα και την εικόνα. Να ξαναθυμηθούμε λοιπόν τις αξίες: Τέχνη, Παιδεία, Σεβασμός που τις αφήσαμε πίσω στο διάβα του καιρού», καταλήγει ο Μάνος Φορλίδας.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από την Έλληνο-Εκδοτική

Δημοσιεύτηκε στη Μακεδονία της Κυριακής 22 Οκτωβρίου