Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις χώρες που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση της πλατφόρμας του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ελευθερία του τύπου. Η παρουσίαση της έκθεσης έγινε σήμερα στη Θεσσαλονίκη.

Η έκθεση αξιολογεί τις κύριες απειλές για την ελευθερία των Μέσων ενημέρωσης στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και τη Ρωσία και τη Λευκορωσία με βάση τις ειδοποιήσεις που δημοσιεύθηκαν το 2023 από τις 15 Οργανώσεις για την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης και τις δημοσιογραφικές Οργανώσεις που είναι εταίροι της πλατφόρμας.

Στην έκθεση επισημαίνονται οι κίνδυνοι για τους δημοσιογράφους στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης, που ποικίλλουν από απειλές και εκφοβισμό, κράτηση, νομοθεσία που περιορίζει το δημοσιογραφικό έργο, εκδικητικές αγωγές για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος (SLAPPs), επιθέσεις κατά της ζωής, κατηγορίες ότι αποτελούν εθνικό κίνδυνο κ.α. Στην περίπτωση της Ελλάδας γίνονται αναφορές στις παρακολουθήσεις από κακόβουλα λογισμικά και τις ανεξιχνίαστες δολοφονίες του Σωκράτη Γκιόλια και του Γιώργου Καραϊβάζ. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη Ρωσία (η οποία συγκέντρωσε το 15% των επείγουσών αναφορών στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης) και την Τουρκία, ενώ στην ίδια έκθεση "φιγουράρουν" χώρες όπως η Λευκορωσία, το Αζερμπαϊτζάν, η Ουγγαρία κ.α

Σύμφωνα με στοιχεία της πλατφόρμας το 2023 σημειώθηκαν 24% περισσότερες επιθέσεις σε δημοσιογράφους σε σχέση με το 2015, ενώ εκτοξεύτηκε και ο αριθμός των περιστατικών κράτησης και φυλάκισης, παρενόχλησης και εκφοβισμού.

Στο πλαίσιο της παρουσίασης της έκθεσης τις προσωπικές μαρτυρίες κατέθεσαν οι δημοσιογράφοι Irina Dolinina (IStories), Arianne Lavrilleux (Disclose), Szabolcs Panyi (VSquare, Direct36) και Τάσου Τέλλογλου (Inside Story).

Όπως η γαλοπούλα στον χασάπη

Όπως σχολίασε ο κ. Τέλλογλου οι παρακολουθήσεις από τις υπηρεσίες πληροφοριών δεν είναι κάτι καινούριο, το νέο είναι ότι με τη χρήση του παράνομου spyware μπορεί ένας δημοσιογράφος να μιλά με μια πηγή του και ένας τρίτος να "ακούει". «Κάθονται σε ένα γραφείο και "ψαρεύουν" πληροφορίες μέσα από τις πηγές μας και παρέχουν "υπηρεσία" στην κυβέρνηση για το τι πρόκειται να δημοσιευτεί» ανέφερε ο Έλληνας δημοσιογράφος. 

Υπενθύμισε ότι η υπόθεση αποκαλύφθηκε όταν δημοσιοποιήθηκε μια έκθεση της ΜΕΤΑ τον Δεκέμβριο του 2021 και ακολούθησαν πολυάριθμα ρεπορτάζ. «Η ΜΕΤΑ βοήθησε τον Κουκάκη (σ.σ. τον δημοσιογράφο ο οποίος ήταν το πρώτο κακατεγγραμμένο θύμα του spyware Predator στην Ελλάδα) να έχει γρήγορα αποτελέσματα, γιατί είχε ενδιαφέρον να το κάνει, καθώς η Ελλάδα ήταν hot spot. H googleαποκάλυψε τι έκανε με το predator στα google phones. Η κυβέρνηση μίλησε στη συνέχεια με τις εταιρείες και δεν ξέρουμε τι ειπώθηκε πίσω από κλειστές πόρτες». Στη συνέχεια και μετά τις αποκαλύψεις των site ερευνητικής δημοσιογραφίας (Insidestory, Reporters United κ.α) «η κυβέρνηση επικαλέστηκε λόγους ασφαλείας για να μην εξεταστούν από τη Βουλή κρίσιμοι μάρτυρες στην υπόθεση των παρακολουθήσεων από την ΕΥΠ και το Predator». 

Λίγο πριν το τέλος της ανάκρισης, «η υπόθεσης ανατέθηκε στον Άρειο πάγο και μέχρι σήμερα κανείς δεν κλήθηκε να καταθέσει, ενώ η εξαγωγή του Predator στο Σουδαν εξετάζεται επί... 14 μήνες, όταν η σχετική αναφορά που το αποδεικνύει συντάχθηκε τον Ιανουάριο 2023». Όσο για τη δολοφονία Καραιβάζ, όπως ανέφερε ο κ. Τέλλογλου «έγιναν κάποιες συλλήψεις προεκλογικά, υπό την πίεση διεθνών οργανισμών αλλά έκτοτε δεν έγινε καμία πρόοδος. «Όταν ευρωπαϊκά όργανα ζητούν από τις αρχές να προστατεύσουν τους δημοσιογράφους είμαι σκεπτικιστής. Είναι σαν να στέλνουν τη γαλοπούλα την Ημέρα των Ευχαριστιών για να την προστατέψει ο χασάπης».

Συμβαίνει και εις Παρισίοις

Παρόμοιο σκηνικό περιέγραψε και ο Szabolcs Panyi που ήταν απο τους δημοσιογράφους που αποκάλυψαν σκάνδαλο παρακολουθήσεων στην Ουγγαρία. Το τηλέφωνο του χακαριστηκε για 7 μήνες, ενώ ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς και επιρροής του ρωσικού παράγοντα στη χώρα. Αρχικά η κυβέρνηση αρνήθηκε ότι γινόταν παρακολοθυθήσεις, μετά ότι έγιναν αλλά ήταν νόμιμες, για εθνικούς λόγους. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι στήθηκε μια μηχανή παρακολούθησης για τους πολιτικούς σκοπούς του πρωθυπουργού Βίκτωρ Όρμπαν. «

Κανένας από τους πολιτικούς δεν υπέστη πολιτικό κόστος, το σκάνδαλο ξεχάστηκε, κανονικοποιηθηκε και θεωρείται νόρμα η παρακολούθηση» ανέφερε, προσθέτοντας ότι ο ίδιος δεν βλέπει ενθαρρυντικά σημάδια κι ότι νιώθω πιο ελεύθερος και πιο ασφαλής όταν δουλεύει εκτός της χώρας του.

Όλα αυτά μπορεί ακούγονται "φυσιολογικά" για μια χώρα όπως η Ουγγαρία αλλά συμβαίνουν και εις Παρισίοις. Η περίπτωση της Γαλλίδας Arianne Lavrileaux είναι σοκαριστική. Το 2021 η δημοσιογράφος 2021 αποκάλυψε ότι οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες βοήθησαν τις αρχές τις Αιγύπτου να εντοπίσουν και να σκοτώσoυν λαθρέμπορους στα σύνορα με τη Λιβύη. Όπως περιέγραψε η ίδια, συνελήφθη και κρατήθηκε 39 ώρες χωρίς πρόσβαση σε φάρμακα ή τουαλέτα, ενώ η αστυνομία κατέσχεσε τον υπολογιστή και το τηλέφωνο της. 

«Ο γάλλος δικαστής δεν με ρώτησε πόσοι σκοτώθηκαν αλλά ποιες είναι οι πηγές μου» είπε προσθέτοντας ότι η περίπτωση της δεν είναι μοναδική, καθώς συνολικά 17 δημοσιογράφοι στοχοποιήθηκαν από μυστικές υπηρεσίες. «Δεν πρέπει να λειτουργούμε αμυντικά. Είναι υποχρέωση μας να αποκαλύψουμε τις πληροφορίες για το γενικό καλό. Το παράπτωμα το κάνει η κυβέρνηση και οι αρχές» τόνισε.