του Δρόσου Τσαβλή*

Στην περίπτωση της πανδημίας από τον SARS-COVID-2 όλα ξεκίνησαν και εξελίχθηκαν αστραπιαία. Θυμόμαστε όλοι ότι στην αρχή αγνοήθηκε η φονική διάθεση του ιού ακόμα και από χώρες με ισχυρή οικονομία, φαρμακοβιομηχανία και υπερσύγχρονα και πλήρως εξοπλισμένα συστήματα υγείας. Στην Ιταλία είχε αρχίσει η πανδημία και οι γείτονές μας συνέχιζαν να οργανώνουν αθλητικούς αγώνες και επιδείξεις μόδας χωρίς να αντιλαμβάνονται το «υγειονομικό τσουνάμι» που ήταν προ των πυλών. Το ίδιο και στη Βρετανία και στις ΗΠΑ με τις απολύτως λανθασμένες ενέργειες των κυβερνήσεών τους η κατάσταση οδηγήθηκε πολύ γρήγορα στο «κόκκινο» και στην απώλεια αμέτρητων πολύτιμων ανθρώπινων ζωών.

Η αντίδραση όμως της επιστήμης στην αναζήτηση κατάλληλου τρόπου αντιμετώπισης της πανδημίας ήταν επίσης αστραπιαία. Δαπανήθηκαν πάρα πολλά εκατομμύρια ευρώ σε εργαστηριακές και κλινικές έρευνες και χρειάστηκε πολύ λιγότερος χρόνος από ό,τι συνήθως για να καταλήξει σε αποτέλεσμα. Πολλοί αναρωτιούνται αν αυτός ο λίγος χρόνος είναι ικανός για να είναι το εμβόλιο ασφαλές και να προσφέρει συγχρόνως την πολυπόθητη ανοσία-άμυνα στον πληθυσμό. Η απάντηση είναι ΝΑΙ χωρίς ενδοιασμούς. Και άλλες φορές στο παρελθόν κυκλοφόρησαν στην παγκόσμια αγορά εμβόλια τα οποία ήταν προϊόντα ταχύτατης έρευνας και πολύ υψηλής δαπάνης. Αναφέρω σαν παράδειγμα το εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδοκόκκου το 1999 που έσωσε από τότε εκατομμύρια παιδικές ζωές. Της εφαρμογής ενός προγράμματος εμβολιασμού στο γενικό πληθυσμό προηγείται ένα διάστημα 2-3 χρόνων δοκιμών σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων που δίνουν τη συναίνεσή τους. Καταναλώνονται υπέρογκα ποσά από τις βιομηχανίες φαρμάκων σε κάθε φάση της πορείας του εμβολίου από την εφαρμογή σε πειραματόζωα μέχρι την εφαρμογή στον πληθυσμό. Οι στόχοι είναι πάντα οι ίδιοι. Πρωταρχικά, ένα εμβόλιο ή ένα φάρμακο ασφαλές γι’ αυτόν που το λαμβάνει και δεύτερον ένα εμβόλιο ή φάρμακο αποτελεσματικό κατά της νόσου για την οποία ξεκίνησε η παραγωγή του.

Τα εμβόλια που κυκλοφορούν βασίζονται σε δύο τεχνοτροπίες. Η πρώτη αφορά στην είσοδο στον ανθρώπινο οργανισμό εξασθενημένων αδενοϊών, που είναι φορείς του γενετικού υλικού του κορωνοϊού (δηλαδή του RNA του ιού) ενεργοποιώντας έτσι την παραγωγή αντισωμάτων και τη δημιουργία με τον καιρό ικανοποιητικής άμυνας. Η δεύτερη, αφορά στην κατασκευή, με ειδική τεχνολογία, αντιγράφου του γενετικού υλικού του ιού (mRNA) το οποίο εισάγεται στον ανθρώπινο οργανισμό χωρίς εξασθενημένο αδενοϊό-φορέα και προκαλεί ικανοποιητική ανοσία όπως και στην πρώτη περίπτωση.

Έχουν ακουστεί πολλά για τις παρενέργειες των εμβολίων αυτών και ειδικά σε ασθενείς αλλεργικούς. Οι οδηγίες όμως των ειδικών μας καθησυχάζουν, λέγοντας ότι ασθενείς με ήπιες αλλεργίες σε γύρεις, φάρμακα, τρόφιμα δεν κινδυνεύουν περισσότερο από τον υπόλοιπο μη αλλεργικό πληθυσμό και ότι τα εμβόλια κατά του COVID-19 δεν είναι «ζωντανά» εμβόλια οπότε μπορούν να χορηγηθούν άφοβα σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Από εκεί και πέρα, τηρουμένων όλων των απαραίτητων μέτρων εμβολιασμού (ειδικά διαμορφωμένοι χώροι εφοδιασμένοι με όλα τα μέσα αντιμετώπισης αλλεργικών αντιδράσεων, παρουσία ειδικού ιατρού-συμβούλου και χρονική απόσταση 14 ημερών από οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο) θα πρέπει ο πληθυσμός να αισθάνεται πολύ ασφαλής.

Το εμβόλιο είναι μία εξαιρετική επιστημονική ανακάλυψη στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Είναι το μοναδικό όπλο που διαθέτουμε στα χέρια μας για να πολεμήσουμε το φονικό ιό. Κανείς μας δεν πέρασε καλά τον τελευταίο χρόνο. Κάποιοι νόσησαν με ήπια συμπτώματα και έμειναν κλεισμένοι και φοβισμένοι στο σπίτι απομονωμένοι από τους αγαπημένους τους, κάποιοι άλλοι νοσήσανε σοβαρότερα και νοσηλεύτηκαν σε νοσοκομείο παίρνοντας μια γεύση από την «κόλαση» που επικρατεί εκεί, κάποιοι διασωληνώθηκαν και βγήκανε νικητές, ενώ κάποιοι λιγότερο τυχεροί αλλά περισσότερο ευάλωτοι έφυγαν για πάντα από κοντά μας χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα να τους αποχαιρετίσουν οι οικείοι τους. Στον 21^ο αιώνα, που η τεχνολογία μας έφερε τόσο κοντά με ήχο και εικόνα, ο κορωνοϊός μας απομακρύνει βίαια και σκορπίζει πόνο, μοναξιά, τρόμο, κακουχία και θάνατο. Δεν πρέπει να του το επιτρέψουμε. Ο άνθρωπος πάντα κοιτούσε ψηλά και μπροστά κι έκανε επιστημονικά άλματα προς όφελος της ίδιας της ύπαρξής του και του «ευ ζην» του.

Είμαστε η γενιά που θα καταγραφεί στην ιστορία για τον ιό και το εμβόλιο, όπως έγινε πριν από 100 χρόνια για τα εμβόλια εναντίον άλλων ιών. Για να επιτευχθεί η ανοσία του πληθυσμού και να μπορούμε να μιλάμε για ικανοποιητική ανοσία θα πρέπει να εμβολιαστεί το 65-70% περίπου των ανθρώπων μιας κοινότητας. Ας κάνουμε όλοι το ύψιστο καθήκον για το οποίο καλούμαστε. Ας μην αφήσουμε να πάει χαμένη η θυσία τόσων συνανθρώπων μας που έφυγαν από την πανδημία. Το οφείλουμε σε εκείνους και στις επόμενες γενιές.

O Δρ. Δρόσος Τσαβλής είναι Πνευμονολόγος MD, MSc, PhD, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Θεσσαλονίκης, Επιστημονικός Υπεύθυνος για τον SARS-COVID-2 του Δήμου Θεσσαλονίκης