Του Στέφανου Μαχτσίρα

Δυτική Μακεδονία, «ώρα μηδέν»… Η λιγνιτική εποχή τελειώνει, η αγωνία για το αύριο της περιοχής, τώρα αρχίζει. Άνθρωποι που πέρασαν μια ζωή παλεύοντας υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες μέσα στα ορυχεία για να απολαμβάνουμε οι υπόλοιποι το αγαθό του ηλεκτρισμού, κινδυνεύουν να βρεθούν «ξεκρέμαστοι» από τη μια στιγμή στην άλλη. Δεκάδες επαγγέλματα και παρεμφερείς δραστηριότητες που εξαρτώνται από την ύπαρξη των εργοστασίων της ΔΕΗ απειλούνται με εξαφάνιση. Το αναπτυξιακό μοντέλο της περιοχής που βασιζόταν αποκλειστικά στη ΔΕΗ (γιατί άραγε;) καταρρέει. Η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται αντιμέτωπη με το δικό της «τέλος εποχής», με τη χώρα να καλείται να κερδίσει το στοίχημα της ομαλής μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο με όσο το δυνατόν μικρότερες επιπτώσεις για μία περιοχή που ήταν (και θα είναι;) το ενεργειακό κέντρο της Ελλάδας.

Αγωνία, ανασφάλεια και αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα κυριαρχούν ανάμεσα στους εργαζόμενους της ΔΕΗ καθώς βλέπουν τις ζωές τους να ανατρέπονται, μετά την αιφνιδιαστική απόφαση της κυβέρνησης για κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων (εκτός της Πτολεμαΐδας V) μέχρι το 2023. «Έπρεπε να πάμε σε πιο ομαλή μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή, δε γίνεται να κλείσουν έτσι ξαφνικά οι μονάδες, ο κόσμος που εργάζεται στα ορυχεία τι θα γίνει, με την τηλεθέρμανση τι θα συμβεί;» αναρωτιέται ο Ιορδάνης Τσαβδαρίδης, που δουλεύει στη ΔΕΗ 33 χρόνια, απηχώντας το κλίμα που επικρατεί στις τάξεις των εργαζομένων. Ο κ. Τσαβδαρίδης εξέφρασε παράλληλα τις αμφιβολίες του για το αν θα κλείσουν πράγματι οι λιγνιτικές μονάδες έως το 2023 όπως έχει ανακοινωθεί, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα και στις δυσμενείς επιπτώσεις στα επαγγέλματα που σχετίζονται με τη δραστηριότητα των εργοστασίων της ΔΕΗ. «Εργολάβοι, μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι, θα αντιμετωπίσουν τεράστια προβλήματα» αναφέρει.

«Κίνδυνος ερημοποίησης»

Για κίνδυνο ερημοποίησης της περιοχής κάνει λόγο ο Α.Μ. εργαζόμενος σε εργολάβο της ΔΕΗ. «Εάν δεν παρθούν άμεσα αναπτυξιακά μέτρα τότε θα αυξηθεί η ανεργία στo νομό Κοζάνης, αν αυτό συμβεί θα υπάρξει μεγάλη μετακίνηση πληθυσμού από τις 2 μεγαλύτερες πόλεις του νομού (Κοζάνη, Πτολεμαΐδα) προς τα μεγάλα αστικά κέντρα ώστε να αναζητήσουν εργασία, αυτό συνεπάγεται μείωση του πληθυσμού και ερημοποίηση της περιοχής με αποτέλεσμα την πτώση του βιοτικού επιπέδου».

Ταυτόχρονα, σημειώνει πως «η απολιγνιτοποιηση πρέπει να γίνει σταδιακά και βασισμένη σε ένα μοτίβο ανάπτυξης και καινοτομίας σύμφωνα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες της περιοχής».

«Η ΔΕΗ αποτελούσε εδώ και περισσότερο απο μισό αιώνα (και αποτελεί, όσο ακόμα υπάρχει) τον κύριο οικονομικό πυλώνα της πόλης της Πτολεμαΐδας αλλά και άλλων περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας. Σίγουρα οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις θα είναι μεγάλες για την περιοχή αλλά δεν θα πρέπει να είναι αυτό που να μας κάνει να σταματήσουμε να παράγουμε έργο και να εφαρμόζουμε νέες ιδέες και πρακτικές» αναφέρει ο Γιώργος Βασιλειάδης, κάτοικος Πτολεμαΐδας και ιδιοκτήτης της εταιρείας «Στραβών» .

Ζητείται αποτελεσματικό και εφαρμόσιμο πλάνο

Το σχέδιο της κυβέρνησης, που μένει να φανεί αν θα λειτουργήσει, για κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων (εκτός της Πτολεμαΐδας V που θα καίει λιγνίτη μέχρι το 2028) ως το τέλος του 2023, θέτει τους πάντες προ των ευθυνών τους για μια όσο το δυνατόν πιο ομαλή μετάβαση στη νέα ενεργειακή εποχή της χώρας. Κυβέρνηση, κόμματα, αυτοδιοικητικοί παράγοντες, τοπική κοινωνία οφείλουν να συζητήσουν σοβαρά και να εκπονήσουν ένα συνεκτικό, αποτελεσματικό και άμεσα εφαρμόσιμο πλάνο για το πώς θα καταφέρει η περιοχή να αντιμετωπίσει τις δυσμενείς συνέπειες της απολιγνιτοποίησης και να πρωταγωνιστήσει στη νέα εποχή.

Το στοίχημα της χώρας

Το αναλυτικό πλάνο της απολιγνιτοποίησης περιλαμβάνει την απόσυρση των ρυπογόνων λιγνιτικών μονάδων ισχύος περίπου 3,4 GW έως το 2023. Συγκεκριμένα αποσύρονται οι μονάδες:

- 2020: Αμύνταιο 1-2

- 2021: Καρδιά 3-4

- 2022: Μεγαλόπολη 3 και Αγ. Δημήτριος 1-4

- 2023: Μεγαλόπολη 4, Μελίτη 1 και Αγ. Δημήτριος 5.

Πέρα από τις όποιες άγονες αντιπαραθέσεις και κοκορομαχίες, το ζήτημα της ταχείας απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού μείγματος της χώρας έως το 2028, αποτελεί, όπως παραδέχθηκε και ο υπουργός ανάπτυξης στην ημερίδα που έγινε πρόσφατα στην Πτολεμαΐδα το μεγαλύτερο στοίχημα της χώρας, το οποίο εντάσσεται στη συνολική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του περιβάλλοντος από τις εκπομπές ρύπων που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή που συντελείται ήδη στον πλανήτη. «Η μεταμόρφωση της Δυτικής Μακεδονίας είναι το μεγαλύτερο στοίχημα της Ελλάδας, ούτε Ελληνικό ούτε τίποτα. Θα αφοσιωθούμε εδώ, θα παραδώσουμε στην περιοχή το μέλλον που της αξίζει», τόνισε ο Άδωνις Γεωργιάδης μιλώντας στην ημερίδα για τη δίκαιη μετάβαση που έγινε τον Φεβρουάριο στην Πτολεμαΐδα. Το σχέδιο δίκαιης μετάβασης από το οποίο θα δοθούν κατά προτεραιότητα χρήματα στην περιοχή θα χρηματοδοτηθεί, βάσει και των δηλώσεων της αρμόδιας επιτρόπου Ελίζα Φερέιρα, από ευρωπαϊκούς και εθνικούς, δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους που θα φτάσουν συνολικά τα 3,7 έως 4,4 δισ. ευρώ.

Για την Ελλάδα, το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων δεν γίνεται μόνο για περιβαλλοντικούς, αλλά και για οικονομικούς λόγους, καθώς, όπως ανέφερε μιλώντας στην ημερίδα ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Γιώργος Στάσσης, μετά την επιβολή των υψηλών τελών για τους ρύπους η ζημιά που υφίσταται η επιχείρηση, αλλά και η χώρα συνολικά είναι τεράστια. Το κόστος της παραγωγής από λιγνίτη εκτινάχθηκε από τα 40 ευρώ/MWh στα 90-100 ευρώ. Η επιχείρηση, σύμφωνα με τον επικεφαλής της, ζημιώνεται κατά 300 εκατ. το χρόνο.

Σχέδιο αμφιβόλου αποτελεσματικότητας

Όμως όπως διαβεβαίωσαν ο κ. Χατζηδάκης και ο κ. Στάσσης, η ΔΕΗ θα είναι παρούσα στην περιοχή και στο μέλλον. Το αμφιβόλου αποτελεσματικότητας σχέδιο της επόμενης μέρας που παρουσίασε στην ημερίδα ο υπουργός περιβάλλοντος και του οποίου οι λεπτομέρειες μένει να αποσαφηνιστούν περιλαμβάνει:

- Φωτοβολταϊκό πάρκο - μαμούθ από τα ΕΛΠΕ: Στις 17 Φεβρουαρίου τα Ελληνικά Πετρέλαια υπέγραψαν συμφωνία με την Juwi Hellas για την εξαγορά φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 204 MW που βρίσκεται υπό ανάπτυξη στην Κοζάνη. Το φωτοβολταϊκό πάρκο που θα δημιουργηθεί θα είναι το πέμπτο μεγαλύτερο της Ευρώπης. Το ενεργειακό πάρκο πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία σύμφωνα με το σχεδιασμό στα τέλος του 2021. Το ύψος της επένδυσης θα φτάσει τα 130 εκατ. ευρώ, ενώ θα δημιουργηθούν και 350 θέσεις εργασίας. Το φωτοβολταϊκό πάρκο θα παράγει 300 γιγαβατώρες ετησίως, ενέργεια ικανή να εξασφαλίσει την παροχή ενέργειας για 75.000 νοικοκυριά. «Είναι το πρώτο, θα ακολουθήσουν και άλλα έργα στη συνέχεια», ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ καθώς ο στόχος του ομίλου είναι η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ισχύος 600 μεγαβάτ ως το 2025.

- Έργα ΑΠΕ από τη ΔΕΗ. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών συνολικής ισχύος 2GW στη Δυτική Μακεδονία. Μάλιστα, όπως ανέφερε ο Κωστής Χατζηδάκης, θα ξεκινήσουν το ταχύτερο όλες οι αναγκαίες χωματουργικές εργασίες και τα συναφή τεχνικά έργα έτσι ώστε εργαζόμενοι που δουλεύουν σήμερα σε υπεργολάβους να μπορέσουν να βρουν δουλειά χωρίς να δημιουργηθεί κενό μετάβασης στην ευρύτερη περιοχή. Το έργο θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και κατά την κατασκευή του και κατά τη λειτουργία του.

- Πρόνοιες για τους εργαζόμενους. Θα τους δοθούν εναλλακτικές επιλογές: ορισμένοι θα μετατεθούν σε άλλους τομείς της επιχείρησης, κάποιοι θα μετεκπαιδευθούν, άλλοι θα λάβουν πακέτα εθελούσιας εξόδου, μερικοί θα συνταξιοδοτηθούν.

- Αποκατάσταση εκτάσεων. Η ΔΕΗ θα προχωρήσει σε αποκατάσταση των εκτάσεων όπου σήμερα λειτουργούν τα ορυχεία και οι λιγνιτικές μονάδες. Στα σχέδια περιλαμβάνονται τεχνητές λίμνες, αξιοποίηση των υπολειμμάτων λιγνίτη για παραγωγή λιπασμάτων, καλλιέργειες βιομάζας κλπ. Επίσης, όπως σημείωσε ο πρόεδρος της ΔΕΗ η επιχείρηση είναι διατεθειμένη να αναζητήσει εταιρικές συνεργασίες για νέες δραστηριότητες ακόμη και σε κοινά σχήματα με τις τοπικές κοινωνίες, στα οποία η ΔΕΗ θα μπορούσε να εισφέρει τις εκτάσεις και να έχει μετοχική συμμετοχή.

- Διατήρηση της τηλεθέρμανσης, ένα φλέγον ζήτημα για τους κατοίκους περιοχών που το χειμώνα η θερμοκρασία φτάνει σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Στο Αμύνταιο το ζήτημα ήδη λύνεται, ενώ, όπως είπε ο κ. Στάσσης, στις υπόλοιπες περιοχές υπάρχει επαρκής χρόνος ώστε να αποφασίσει η τοπική αυτοδιοίκηση ποια λύση επιθυμεί και να την υλοποιήσει. Η ΔΕΗ απέδωσε τον λιγνιτικό πόρο 28 εκατ. ευρώ στην Κοζάνη και 7,2 εκατ. ευρώ στη Φλώρινα, κονδύλια που αντιστοιχούν στα έτη 2013-2014 και όταν απαιτηθεί θα διαθέσει το υπόλοιπο ποσό των 130 εκατ. ευρώ. Μια πιθανή εναλλακτική επιλογή είναι το φυσικό αέριο. Το νέο business plan της ΔΕΔΑ (θυγατρική της ΔΕΠΑ για την ανάπτυξη δικτύων) δίνει προτεραιότητα στις περιοχές της Φλώρινας, της Κοζάνης και του Αμύνταιου.

- «Πτολεμαΐδα V»: Θα συνεχίσει να λειτουργεί και μετά το 2028 με άλλο μείγμα καυσίμου (φυσικό αέριο;).

- Μονάδες βιομάζας: Η ΔΕΗ σχεδιάζει νέες μονάδες παραγωγής ενέργειας πιθανότατα από καύση απορριμμάτων ή βιομάζας. Εξετάζονται προτάσεις των ΦΟΔΣΑ της περιοχής για τη δημιουργία μονάδας παραγωγής ενέργειας από τα απορρίμματα.

- Νέο χωροταξικό σχεδιασμό. Τους επόμενους μήνες θα είναι έτοιμο το αναθεωρημένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού της Δυτικής Μακεδονίας λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της απολιγνιτοποίησης, που θα καθορίζει τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και χρήσης γης.

- Οικονομική στήριξη. Οι λιγνιτικές περιοχές θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω του πράσινου ταμείου. Υπολογίζεται ότι τους αναλογεί από το πράσινο ταμείο ένα ποσό περίπου 60 εκατ. ευρώ για τα έτη 2018 και 2019 αν και τίποτα δεν έχει «κλειδώσει».

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε ο κ. Χατζηδάκης, σε συνεννόηση με το υπουργείο οικονομικών, προγραμματίζονται τα εξής:

- Θα ζητηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κηρύξει τις λιγνιτικές περιοχές ως ειδικές φορολογικές ζώνες με ειδικά φορολογικά κίνητρα στο πλαίσιο της δίκαιης μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη. Βέβαια το τι σημαίνει στην πράξη αυτό μένει να φανεί…

- Θα δοθούν ειδικά φορολογικά κίνητρα για τη θέρμανση, π.χ. σε σχέση με το φόρο φυσικού αερίου.

- Θα υπάρχει ειδική φορολογική μεταχείριση για όσους χάνουν την εργασία τους και μέχρι να προσληφθούν σε νέα.

Όλα αυτά βέβαια αν και είναι θετικά μέτρα, μοιάζουν «σταγόνα στον ωκεανό» μπροστά στα προβλήματα τα οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια περιοχή που είχε συνδέσει άρρηκτα την οικονομική της ανάπτυξή με τη ΔΕΗ και τώρα θα βρεθεί σε «κενό αέρος».

ΚΡΑΥΓΗ ΑΓΩΝΙΑΣ ΑΠΟ ΔΗΜΑΡΧΟΥΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΔΕΗ

«Καταστρέφει την περιοχή

η βίαιη απολιγνιτοποίηση»

Καμπανάκι κινδύνου για τις «καταστροφικές» επιπτώσεις που θα επιφέρει η «βίαιη» απολιγνιτοποίηση στις θέσεις εργασίας και στο ΑΕΠ της Δυτικής Μακεδονίας κρούουν ο δήμαρχος Κοζάνης Λάζαρος Μαλούτας, ο δήμαρχος Εορδαίας Παναγιώτης Πλακεντάς, ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ Γιώργος Αδαμίδης, συνδικαλιστές της επιχείρησης και ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Κοζάνης, Άρης Κουρκούτας. Ταυτόχρονα, κρίνουν ως «ανεπαρκή, ατάκτως ερριμμένες ανακοινώσεις και γενικότητες» τα μέτρα στήριξης της περιοχής που εξήγγειλε ο υπουργός ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της απεξάρτησης από τον λιγνίτη.

«Καταστροφική επιλογή»

«H απολιγνιτοποίηση που γίνεται για οικονομικούς λόγους, με κλείσιμο των μονάδων το 2023, είναι μια κυβερνητική επιλογή καταστροφική για την περιοχή χωρίς προετοιμασία και σχέδιo» επισημαίνει ο Λάζαρος Μαλούτας. Ο κ.Μαλούτας λέει πως «μέχρι τώρα ξέραμε το σχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης που προέβλεπε σταδιακό κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων σε βάθος χρόνου, τώρα υπάρχει πλήρης ανατροπή σε αυτό τον σχεδιασμό».

«Η απεξάρτηση από τον λιγνίτη θα σημάνει την απώλεια στην περιοχή μας πάνω από 20.000 θέσεων εργασίας από τη ΔΕΗ και τα παρεμφερή με τον λιγνίτη επαγγέλματα» τονίζει ο δήμαρχος. Όσον αφορά τη λειτουργία της τηλεθέρμανσης και το αν θα τροφοδοτείται με φυσικό αέριο μετά το 2023, ο δήμαρχος σημειώνει πως «τα χρονοδιαγράμματα είναι ασφυκτικά, κανένας δεν μπορεί να δεσμευτεί για τίποτα, είναι πάντως θετικό ότι ο ΔΕΣΦΑ άλλαξε τον σχεδιασμό του και προβλέπεται πλέον η παροχή αερίου μετά το 2021 σε Αμύνταιο, Φλώρινα, Πτολεμαΐδα, Κοζάνη».

Ο Λάζαρος Μαλούτας, που εκτιμά πως από το πράσινο ταμείο της Κομισιόν η χώρα δε θα πάρει πάνω από 300 εκατ. ευρώ, στέκεται ιδιαίτερα στη ρήτρα ανάπτυξης η οποία είναι απαραίτητο να υπάρχει για μια ομαλή μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο, «πρώτα δημιουργώ θέσεις εργασίας μετά καταργώ θέσεις εργασίας» αναφέρει χαρακτηριστικά. Ο κ.Μαλούτας για τις εξαγγελίες Χατζηδάκη σημείωσε πως «δεν είπε κάτι καινούργιο, επανέλαβε αυτά που ήταν γνωστά» επισημαίνοντας παράλληλα, πως το σχέδιο στήριξης της περιοχής για τη μεταλιγνιτική εποχή είναι «ευθύνη της κυβέρνησης ενώ ο δήμος θα συμβάλλει με δράσεις και πρωτοβουλίες». Συνεχίζοντας, πρόσθεσε ότι «εισηγήθηκα στο δημοτικό συμβούλιο ένα πάρκο κυκλικής οικονομίας στις εγκαταστάσεις της ΔΙΑΔΥΜΑ ενώ προετοιμάζουμε μία δέσμη ιδεών και προτάσεων».

Για το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής την επόμενη μέρα, ο δήμαρχος υποστήριξε πως η ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονίας πρέπει να βασίζεται σε πολλούς τομείς εστιάζοντας στον «πρωτογενή τομέα, σε παραγωγικές επενδύσεις με διακρατικές συμφωνίες (μπαταρίες αυτοκινήτων για ηλεκτροκίνηση, διαχείριση ψηφιακών δεδομένων) στον τομέα των υπηρεσιών (με το πανεπιστήμιο δυτικής Μακεδονίας να παίζει κομβικό ρόλο) και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου που θα τον καταστήσουν ελκυστικό προορισμό (λίμνες, προώθηση της περιοχής σαν διαμετακομιστικού κέντρου στα Βαλκάνια).

«Κλείνουν το μάτι στο λόμπι του φυσικού αερίου»

«O τρόπος και ο χρόνος που γίνεται η απολιγνιτοποίηση, δηλαδή βίαια και γρήγορα, κλείνοντας το μάτι στο λόμπι του φυσικού αερίου, μεγιστοποιεί τις αρνητικές συνέπειες για την περιοχή» σημειώνει ο Παναγιώτης Πλακεντάς. Ο δήμαρχος εκτιμά ότι το σχέδιο της κυβέρνησης για κλείσιμο των μονάδων το 2023 «δεν είναι εφικτό». Χαρτογραφώντας τις κυριότερες επιπτώσεις της απεξάρτησης από τον λιγνίτη, εστιάζει «στην απώλεια 20.000-25.000 θέσεων εργασίας (από ΔΕΗ και παρεμφερή επαγγέλματα), στον βιασμό του ΑΕΠ της περιοχής (το 42% του οποίου αναμένεται να χαθεί), στην αβεβαιότητα ως προς το πως θα λειτουργεί η τηλεθέρμανση σε Πτολεμαΐδα και Κοζάνη, στην μη ολοκλήρωση της μετεγκατάστασης των οικισμών, στην μη αποκατάσταση των εδαφών από τη ΔΕΗ και στην επιβάρυνση που έχει υποστεί ο υδροφόρος ορίζοντας και η καλλιεργήσιμη γη».

Ο Παναγιώτης Πλακεντάς υπογράμμισε ότι η λειτουργία της τηλεθέρμανσης στην Πτολεμαΐδα είναι διασφαλισμένη έως το 2028 προσθέτοντας πως «είμαστε σε διαδικασία διαπραγμάτευσης για τον τρόπο λειτουργίας της και το μείγμα καυσίμου που θα χρησιμοποιηθεί μετά το 2028». Όσον αφορά τα μέτρα Χατζηδάκη, σχολίασε πως «αυτό που είδα είναι ατάκτως ερριμμένες ανακοινώσεις και γενικότητες, κρίνω θετικά όσα είπε για τις ειδικές οικονομικές ζώνες». Παράλληλα, πρότεινε παράταση της απολιγνιτοποίησης τουλάχιστον για μία δεκαετία καθώς «ο λογαριασμός δεν βγαίνει».

Ο δήμαρχος υποστήριξε πως το νέο παραγωγικό μοντέλο της Δυτικής Μακεδονίας θα μπορούσε να στηριχτεί στις νέες τεχνολογίες, στην έρευνα και σε καινοτόμες επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν ειδικά φορολογικά κίνητρα για να επενδύσουν στην περιοχή. Αναφερόμενος στην επόμενη μέρα της Πτολεμαΐδας, εξέφρασε την πεποίθησή του πως η πόλη θα αντιμετωπίσει την πρόκληση της απεξάρτησης από τον λιγνίτη με ρεαλισμό και πρόγραμμα, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «παρέλαβα ένα δήμο ισχυρό και πρωταγωνιστή, δεν έχω διάθεση να τον παραδώσω απαξιωμένο και κρανίου τόπο στις επόμενες γενιές».

«Το 42% του ΑΕΠ της Δυτικής Μακεδονίας θα χαθεί»

«H απολιγνιτοποίηση που πάει να γίνει θα είναι καταστροφική, γίνεται βιαστικά και βίαια χωρίς να υπάρχει κανένας σχεδιασμός για μια ομαλή μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή» υποστηρίζει ο Γιώργος Αδαμίδης. Η επιλογή της κυβέρνησης να προχωρήσει πολύ νωρίτερα από ότι είχε προβλεφθεί με το σχέδιο Σταθάκη ( πλήρης απολιγνιτοποίηση το 2048) στο κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων σύμφωνα με τον κ.Αδαμίδη έχει πολιτικά χαρακτηριστικά, καθώς «εξυπηρετεί τα συμφέροντα του φυσικού αερίου». Το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης έχει τρεις διαστάσεις που έχουν να κάνουν με την τοπική κοινωνία, την ίδια τη ΔΕΗ και τη χώρα. «Το 42% του ΑΕΠ της δυτικής Μακεδονίας σχετίζεται με τον λιγνίτη και τις παρεμφερείς δραστηριότητες, αν όλο αυτό χαθεί καταλαβαίνει κάποιος τις δυσμενείς επιπτώσεις που θα υπάρξουν στην περιοχή» επισημαίνει ο Γιώργος Αδαμίδης.

Ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ – ΔΕΗ σημειώνει πως 5.000 θέσεις εργασίας στη ΔΕΗ σε Κοζάνη, Πτολεμαϊδα και Μεγαλόπολη Αρκαδίας θα χαθούν μετά την απεξάρτηση από τον λιγνίτη (με τους εργαζόμενους να φεύγουν είτε με σύνταξη, είτε με μετάταξη σε άλλες υπηρεσίες του δημοσίου, είτε με εθελουσία αν και για το τελευταίο ο κ.Αδαμίδης εξέφρασε αμφιβολίες για το πως θα γίνει). Η πόλη που θα επηρεαστεί πιο έντονα κατά τον Γιώργο Αδαμίδη θα είναι η Πτολεμαΐδα, της οποίας περίπου το 60% του ΑΕΠ βασίζεται στον λιγνίτη με μεγάλο μέρος του πληθυσμού να μετακομίζει.

Ο πρόεδρος εκφράζει έντονες επιφυλάξεις για τα χρήματα που θα λάβει η Ελλάδα από το ταμείο δίκαιης μετάβασης της Ε.Ε. εκτιμώντας πως «δε θα πάρουμε πάνω από 300 εκ. ευρώ». Σχολιάζοντας τις εξαγγελίες Χατζηδάκη για τα αντισταθμιστικά μέτρα στήριξης της περιοχής στη μεταλιγνιτική περίοδο θεωρεί πως «ουσιαστικά δεν υπάρχει σχέδιο, ανακοινώθηκαν 12 μέτρα που ήδη τρέχουν, το μόνο καινούργιο είναι αυτά που είπε για ειδικές οικονομικές ζώνες για να έρθουν επενδυτές, μένει όμως αυτό να το δούμε». Όσον αφορά το φωτοβολταϊκό πάρκο που θα κατασκευαστεί από τα ΕΛΠΕ και γερμανική εταιρεία ισχύος 205MW, ανέφερε πως για «την κατασκευή του θα απασχοληθεί το πολύ για 2 χρόνια χαμηλής ειδίκευσης προσωπικό που δε θα ξεπερνά τα 300 άτομα το οποίο δεν ξέρουμε αν θα είναι από την περιοχή». Συνεχίζοντας, σημείωσε πως «αφού τα πάνελ κατασκευάζονται στη Γερμανία δεν υπάρχει υπεραξία για την περιοχή». «Την απολιγνιτοποίηση την κάνουν οι Γερμανοί» υπογράμμισε.

Ο Γιώργος Αδαμίδης αναφερόμενος στη λειτουργία της τηλεθέρμανσης (σε Κοζάνη και Πτολεμαΐδα) μετά την απολιγνιτοποίηση, προέβλεψε τριπλασιασμό της τιμής για τους καταναλωτές καθώς η καύση του φυσικού αερίου το οποίο θα τροφοδοτεί το δίκτυο της τηλεθέρμανσης κοστίζει ακριβότερα.

«Κάτι χειρότερο από θάνατο»

«Ο τρόπος με τον οποίο πάει να γίνει η βίαιη απολιγνιτοποίηση είναι χειρότερος από θάνατο» προειδοποιεί ο Μόσχος Μόσχου, πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων ΔΕΗ «Σπάρτακος». Ο κ.Μόσχου αναφέρει πως «ο προηγούμενος ενεργειακός σχεδιασμός προέβλεπε την πλήρη απολιγνιτοποίηση σταδιακά μέχρι το 2048, αυτό θα γίνει με βάση όσα έχει πει η τωρινή κυβέρνηση 20 χρόνια νωρίτερα για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα του φυσικού αερίου». Ο Μόσχος Μόσχου παρέθεσε το παράδειγμα της Γερμανίας που θα απεξαρτηθεί ενεργειακά από τον λιγνίτη το 2038. «Εμείς θα ήμασταν διατεθειμένοι να συμφωνήσουμε να γίνει η απολιγνιτοποίηση και πολύ νωρίτερα από ότι προβλεπόταν αρχικά, αρκεί να υπάρχει σχέδιο για το τι θα κάνουμε» προσθέτει ο κ.Μόσχου.

Ο πρόεδρος στέκεται ιδιαίτερα στις χαμένες θέσεις εργασίας που θα φέρει η απεξάρτηση από τον λιγνίτη. «Το μεγάλο μέγεθος της καταστροφής που θα φέρει η απολιγνιτοποίηση ακόμη δεν είμαστε σε θέση να το εκτιμήσουμε πλήρως, υπολογίζεται από μελέτες της περιφέρειας πως θα χαθούν 25.000 θέσεις εργασίας (από ΔΕΗ και παρεμφερή επαγγέλματα)». Για την Πτολεμαΐδα υπογραμμίζει πως κινδυνεύει να γίνει μία πόλη συνταξιούχων. Όσον αφορά το σχέδιο Χατζηδάκη το χαρακτήρισε «ένα μηδενικό». Ο κ.Μόσχου υποστηρίζει πως «τα χρήματα που συζητείται να πάρει η χώρα μας από το πράσινο ταμείο δεν αρκούν για να αναπληρώσουν τις απώλειες από το κλείσιμο των μονάδων».

«Αρνητικά κατακλυσμιαίες οι επιπτώσεις»

«Oι επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης θα είναι αρνητικά κατακλυσμιαίες για την περιοχή, το κλείσιμο των μονάδων, η συρρίκνωση των παρεμφερών επαγγελμάτων και οι χαμένες θέσεις εργασίας δεν μπορούν να αναπληρωθούν εύκολα» τονίζει ο γεν. γραμματέας του «Σπάρτακου», Σάκης Μάστορας. Ο κ.Μάστορας επικαλούμενος μελέτη του ΓΕΩΤΕΕ Δυτ.Μακεδονίας ανέφερε πως «μία θέση εργασίας χαμένη στον λιγνίτη παρασύρει μαζί της 3,5 θέσεις εργασίας χαμένες στα παρεμφερή επαγγέλματα που σχετίζονται με τη λιγνιτική δραστηριότητα». Συνεχίζοντας, πρόσθεσε πως από τους «3.400 εργαζόμενους της ΔΕΗ στην περιοχή θα είμαστε ευχαριστημένοι αν μείνουν οι 1.000».

Ο Σάκης Μάστορας αν και δεν αμφισβητεί πως η οικονομική ζημιά της ΔΕΗ ανέρχεται στα 300 εκατ. ευρώ ετησίως από τα δικαιώματα CO2 που πληρώνει στην Ε.Ε. για τις ρυπογόνες μονάδες, επισημαίνει πως η απολιγνιτοποίηση με τον τρόπο που γίνεται «εξυπηρετεί τα συμφέροντα του φυσικού αερίου, το οποίο δεν είναι αθώο περιβαλλοντικά». Ο κ.Μάστορας σημειώνει πως «η Πτολεμαΐδα θα είναι η πόλη που θα υποστεί κατά κύριο λόγο τις συνέπειες της απεξάρτησης από τον λιγνίτη με μεγάλο μέρος του πληθυσμού να μετακομίζει» Ο γεν. γραμματέας εμφανίστηκε επιφυλακτικός στο αν είναι εφικτό το σχέδιο της κυβέρνησης για κλείσιμο των μονάδων (εκτός της Πτολεμαΐδας V) έως το 2023. Για το σχέδιο Χατζηδάκη ανέφερε πως «αν δεν δω, δεν πιστεύω τίποτα». Ο κ.Μάστορας σημείωσε πως ο «Σπάρτκος» προσπάθησε να ανοίξει τη συζήτηση για την μεταλιγνιτική εποχή χρόνια πριν αλλά «κανείς δε μας άκουγε».

«Θα προστεθούν 25.000 άνεργοι»

«Η απολιγνιτοποίηση θα έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ήδη υψηλής ανεργίας στο νομό Κοζάνης καθώς 25.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν με την απώλεια του ΑΕΠ να ξεπερνά το 40%» τονίζει ο Άρης Κουρκούτας. Ο κ.Κουρκούτας επισημαίνει πως «η ανεξήγητη απόφαση της κυβέρνησης για βίαιη απολιγνιτοποίηση οδηγεί σε ξαφνικό θάνατο τη Δυτική Μακεδονία χωρίς κανένα αναπτυξιακό σχέδιο για την επόμενη μέρα» κάνοντας παράλληλα λόγο για «δημιουργία τετελεσμένων που θα έχει σαν επακόλουθο μία βαθιά οικονομική κρίση στην περιοχή».

Ο Άρης Κουρκούτας ζητά μεταξύ άλλων την παράταση λειτουργίας των λιγνιτικών σταθμών τουλάχιστον για είκοσι έτη ούτως ώστε να υπάρξει ένα σχέδιο δίκαιης μετάβασης, την παροχή φυσικού αερίου για την ομαλή λειτουργία της τηλεθέρμανσης κι ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για μετεγκαταστάσεις οικισμών και αποκαταστάσεις εδαφών.

Iωάννης Κιοσές: «Δεν έχουμε τα περιθώρια

να μεταθέσουμε το χρόνο

απολιγνιτοποίησης»

«Η απολιγνιτοποίηση είναι προϊόν των κλιματικών αλλαγών» σημειώνει ο κ.Κιοσές. Συνεχίζοντας, αναφέρει πως «οι επιπτώσεις από αυτήν θα προκύψουν εφόσον δεν πραγματοποιηθεί ομαλά-ουσιαστικά, καθώς ο επανακαθορισμός ενός νέου παραγωγικού μοντέλου είναι μια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων». Ο αντιπεριφερειάρχης κάνει αναφορά σε μελέτη του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας η οποία έδειξε ότι «για κάθε 1 εκατ. ευρώ μείωσης της τελικής ζήτησης του κλάδου που θα επιφέρει η παύση λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων στη Δυτική Μακεδονία, από την τοπική οικονομία θα αφαιρούνται επιπλέον 0,222 εκατ. ευρώ, θα χάνονται 5 θέσεις εργασίας και τα νοικοκυριά θα χάνουν 0,216 εκατ. ευρώ από εισοδήματα, με συνέπεια την αύξηση της ανεργίας και την πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ».

Ο κ.Κιοσές εκτιμά ότι δεν έχει σημασία ο χρόνος απολιγνιτοποίησης, «αλλά το πότε πραγματικά θα είμαστε απολύτως έτοιμοι, για να υλοποιήσουμε με ουσιαστικό τρόπο τη μετάβαση». Τονίζει μάλιστα πως «η κατάσταση απαιτεί υπεύθυνη και θαρραλέα πολιτική βούληση καθώς δεν έχουμε τα περιθώρια να μεταθέσουμε το χρόνο απολιγνιτοποίησης για το 2048». Ο αντιπεριφερειάρχης επικαλείται την «κακή οικονομική εικόνα της επιχείρησης, τα υψηλά πρόστιμα από την εκπομπή άνθρακα, το τεράστιο κόστος αναβάθμισης τον μονάδων και την ανάγκη απορρόφησης του μεγαλύτερου δυνατού μέρους των πόρων που θα διατεθούν για την απολιγνιτοποίηση (60 εκατ. ευρώ σε Κοζάνη, Φλώρινα, Μεγαλόπολη από το πράσινο ταμείο)».

Για τη λειτουργία της τηλεθέρμανσης υπογραμμίζει πως «έχουμε λάβει διαβεβαιώσεις για την εξασφάλιση της θερμικής επάρκειας των περιοχών που τροφοδοτούνται με τηλεθέρμανση και μετά το κλείσιμο των ΑΗΣ το 2023». Η επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου θα επιτρέψει σύμφωνα με τον κ.Κιοσέ τη διατήρηση της τηλεθέρμανσης με «συνέχιση της χρήσης του υπάρχοντος δικτύου το οποίο θα τροφοδοτείται πλέον με ζεστό νερό από καύση φυσικού αερίου αντί για λιγνίτη και περιλαμβάνει τις περιοχές Καστοριά, Άργος Ορεστικό, Μανιάκι, Γρεβενά, Φλώρινα, Πτολεμαΐδα, Αμύνταιο και Κοζάνη, με τον χρόνο υλοποίησης του έργου να εκτιμάται στα δύο έτη (2022-2023)».

Όσον αφορά τις εξαγγελίες Χατζηδάκη, επισημαίνει ότι «τα 12 μέτρα άμεσης δράσης που παρουσίασε ο υπουργός προσθέτουν ένα λιθαράκι στην προσπάθεια για τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας». Ο Γιάννης Κιοσές κρίνει ως επιτακτική ανάγκη την «επάνοδο του νέου επιστημονικού δυναμικού της περιοχής, που μετανάστευσε (στο εσωτερικό και εξωτερικό) κατά τη διάρκεια της κρίσης, προκειμένου να αναλάβει τη διαχείριση και τον σχεδιασμό των νέων δομών πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα που θα μεγαλώσει την προστιθέμενη αξία της περιοχής». Σε αυτή την κατεύθυνση προτείνει την σύσταση συντονιστικών οργάνων ανά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής), ώστε να «κατευθύνουν και να επιμορφώσουν το γηγενές δυναμικό και να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας».

Αναφορικά με τις ειδικές οικονομικές ζώνες, που εξήγγειλε ο υπουργός ανάπτυξης προκειμένου η Δυτική Μακεδονία να γίνει πιο ελκυστική για επενδύσεις, ο κ. Κιοσές λέει πως «ήδη το υπουργείο οικονομικών επεξεργάζεται το πλάνο αυτό, λεπτομέρειες του οποίου θα εκθέσει ο υπουργός οικονομικών, σε επικείμενη επίσκεψη του στην περιοχή».

Το σχέδιο στήριξης της περιοχής μετά την απολιγνιτοποίηση, που εκπονεί η περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και η αντιπεριφέρεια Φλώρινας, για τον πρωτογενή τομέα προβλέπει, σύμφωνα με τον αντιπεριφεριάρχη, την αποκατάσταση των τοπίων εξόρυξης την ανάπτυξη πολιτικών επανάχρησης, την κατασκευή αρδευτικών δικτύων, και τη σύσταση φορέα -πανελλαδικού χαρακτήρα- ο οποίος θα επιμορφώσει και θα κατευθύνει τους αγρότες στη βιολογική γεωργία.

Για τον δευτερογενή τομέα προβλέπεται η σύσταση επιχειρήσεων πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα, που ενδείκνυται στην ιδιοσυγκρασία και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής και η ίδρυση φορέα που θα επωμιστεί την προώθηση καινοτόμων επιχειρήσεων και τοπικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Στον τριτογενή τομέα σχεδιάζεται η προώθηση του αγροτουρισμού και των εναλλακτικών μορφών τουρισμού και η σύσφιξη των σχέσεων συνεργασίας του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με την τοπική αυτοδιοίκηση.


* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 15.03.2020.