Της Μαρίας Τσουμή

Φοιτήτριας Οδοντιατρικής ΑΠΘ

Πτυχιούχος ΤΕΙ Διατροφής και Διαιτολογίας Θεσσαλονίκης

Οι βασικές αρχές διατήρησης της στοματικής υγιεινής είναι πλέον κάτι γνώριμο για τους περισσότερους από εμάς. Ο κύριος τρόπος να προστατέψουμε την υγεία των δοντιών μας είναι μέσω καθημερινού πλυσίματος, με τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρό μας, και μέσω της διατροφής με περιορισμό των γλυκών. Τι γίνεται όμως όταν ερχόμαστε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις απρόβλεπτες και δύσκολες ημέρες της καραντίνας, όπου το φαγητό γίνεται ο καλύτερός μας φίλος, και η επίσκεψη στον οδοντίατρο διαδικασία εκ των πραγμάτων αδύνατη; Στην σημερινή κατάσταση, όπου η βαρύτητα της λέξης υγεία έχει αποκτήσει νέες διαστάσεις, μήπως είναι η ευκαιρία να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας ώστε μέσω κάτι τόσο απλού και συνάμα θεμελιώδους, όπως η διατροφή, να προστατέψουμε τα δόντια μας και να περιορίσουμε δυσάρεστες καταστάσεις, όπως η εμφάνιση τερηδόνας και ουλίτιδας;

Υπάρχει μία πολύ ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στη διατροφή και τη στοματική υγεία. Η υποβαθμισμένη διατροφική κατάσταση έχει ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία των δοντιών μας. Παράλληλα όμως ισχύει και το αντίστροφο, καθώς πόνος ή δυσκολία στη μάσηση, φλεγμονές των ούλων και της στοματικής κοιλότητας μπορούν να έχουν επίδραση στην επιλογή των τροφών που θα καταναλώσουμε. Πολλές μελέτες έχουν επισημάνει την συσχέτισή της κακής διατροφής με αύξηση του κίνδυνου εμφάνισης χρόνιων μεταβολικών νοσημάτων και καρδιαγγειακών παθήσεων.

Ταυτόχρονα, η κακή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε τερηδόνα, περιοδοντικές ασθένειες (η ουλίτιδα είναι η πιο ήπια μορφή περιοδοντικής νόσου στην οποία η φλεγμονή περιορίζεται στο ούλο, ενώ η περιοδοντίτιδα αποτελεί το προχωρημένο στάδιο) και ασθένειες του στοματικού βλεννογόνου. Επομένως, την περίοδο αυτή όπου έχουν τροποποιηθεί οι καθημερινές μας συνήθειες, το ωράριο ύπνου, και οι διατροφικοί «πειρασμοί» καραδοκούν, πρέπει να εστιάσουμε στην διατήρηση της καλής στοματικής υγείας και διατροφής μας. Τελικός στόχος πάντα η βελτίωση της υγείας και ποιότητας ζωής μας!

Για να προχωρήσουμε λίγο στην επιστημονική τεκμηρίωση, η τερηδόνα χαρακτηρίζεται από καταστροφή του σμάλτου και της οδοντίνης των δοντιών. Προέρχεται από τον σχηματισμό οργανικών οξέων από βακτήρια στην οδοντική πλάκα μέσω του μεταβολισμού των σακχάρων της τροφής (κυρίως ζάχαρη). Η ολική μείωση της ποσότητας της ζάχαρης στη διατροφή και η αποφυγή της πρόσληψης ζάχαρης ανάμεσα στα γεύματα μπορεί να ελαχιστοποιήσει την εμφάνιση τερηδόνας. Ωστόσο ο τύπος της ζάχαρης που καταναλώνεται και ο τύπος τροφής παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της τερηδόνας. Μελέτες αναφέρουν υψηλότερο δυναμικό εμφάνισης τερηδόνας για τη σακχαρόζη (κοινώς ζάχαρη) από άλλες μορφές σακχάρων όπως φρουκτόζη (στα φρούτα) και λακτόζη (στα γαλακτοκομικά). Επίσης ο συνδυασμός αμύλου και ζάχαρης οδηγεί σε αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης τερηδόνας, απ’ ότι τα σάκχαρα μόνα τους. Η επιστήμη λοιπόν μας λέει ότι είναι χειρότερο να τρώμε μακαρόνια και σοκολάτες απ’ ότι σκέτες σοκολάτες! Επίσης η αύξηση του όγκου της πλάκας στα δόντια σχετίζεται με την υψηλή πρόσληψη ζάχαρης. Η πλάκα θεωρείται ότι είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας στην ανάπτυξη και εξέλιξη των περιοδοντικών νόσων.

Αντίθετα, μελέτες επίσης έχουν δείξει ότι τα πολυακόρεστα λίπη έχουν θετική επίδραση στην περιοδοντική υγεία (πολυακόρεστα λίπη αποτελούν τα ωμέγα-3, των οποίων πηγές αποτελούν τα ψάρια, θαλασσινά, καθώς και ξηροί καρποί και σπόροι).

Οι διατροφικές ανεπάρκειες των πρωτεϊνών, των βιταμινών, του ψευδαργύρου και του σιδήρου μπορούν να περιορίσουν τις προστατευτικές ικανότητες του σάλιου, και σε συνδυασμό με την αυξημένη πρόσληψη σακχάρου οδηγούν σε ανάπτυξη και εξέλιξη της τερηδόνας.

Επομένως, συστήνεται μείωση της ποσότητας και της συχνότητας της πρόσληψης σακχάρου σε συνδυασμό με επαρκείς εφαρμογές φθορίου.

Συστήνεται κατανάλωση Βιταμίνης Α (κύριες πηγές: συκώτι, μουρουνέλαιο, λιπαρά ψάρια, καρότο, βούτυρο, εμπλουτισμένη μαργαρίνη, κρόκος αυγού, γλυκοπατάτα, πεπόνι, μπρόκολο, πράσινα φυλλώδη λαχανικά), καθώς ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε ουλίτιδα. Ο ρόλος του συμπλέγματος της Βιταμίνης Β, ιδιαίτερα του φολικού οξέος, έχει μεγάλο ρόλο στη ρύθμιση της υγείας των ούλων (κύριες πηγές φολικού οξέος: συκώτι, ξηροί καρποί, σπαράγγια, αβοκάντο, όσπρια, αυγά, τόφου). Οι ανεπάρκειες βιταμίνης Β, φολικού οξέος αλλά και σιδήρου σχετίζονται με μειωμένη αντοχή σε βακτηριακές προσβολές, και συνδέονται με αφθώδη στοματίτιδα (σχηματισμός στοματικών ελκών ή αλλιώς άφθες), γλωσσίτιδα και γωνιακή χειλίτιδα.

Η Βιταμίνη C ή αλλιώς ασκορβικό οξύ, με τις ισχυρές αντιοξειδωτικές της ιδιότητες και όχι μόνο, συμβάλλει σημαντικά στην υγεία της στοματικής μας κοιλότητας. Η έλλειψή της Βιταμίνης C σχετίζεται με αιμορραγία των ούλων ή άλλα περιοδοντικά προβλήματα (κύριες πηγές: κόκκινες και πράσινες πιπεριές, μπρόκολο, κουνουπίδι, ακτινίδιο, φράουλες και πατάτες). Η λήψη συμπληρώματος ασκορβικού οξέος είναι αποτελεσματική στην αποκατάσταση και διατήρηση της περιοδοντικής υγείας.

Επομένως οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των βιταμινών Α, C αλλά και της βιταμίνης Ε (κύριες πηγές της βιταμίνης Ε: ξηροί καρποί, σπόροι, φυτικά λίπη, λαχανικά) τις καθιστούν εξαιρετικά σημαντικές στη διατήρηση της περιοδοντικής υγείας. Επίσης, το ασβέστιο παίζει καθοριστικό ρόλο στην σωστή οικοδόμηση του οστού που υποστηρίζει τα δόντια. Υπάρχει σχέση ανάμεσα στη πρόσληψη ασβεστίου και στην ύπαρξη περιοδοντικών νόσων.'

Συνοψίζοντας, οι διατροφικές μας επιλογές μπορούν να επηρεάσουν σε τεράστιο βαθμό την εμφάνιση και εξέλιξη των ασθενειών της στοματικής μας κοιλότητας. Κρίσιμο ρόλο όμως παίζει και η διατήρηση της στοματικής υγιεινής με τακτικά βουρτσίσματα (τουλάχιστον 2 φορές/ημέρα), επαρκείς εφαρμογές φθορίου (με φθοριούχο οδοντόκρεμα και μαλακή οδοντόβουρτσα) και καθημερινή χρήση οδοντικού νήματος (1 φορά/ημέρα) για μείωση της τερηδόνας.

Εστιάζοντας στα παιδιά, η κατάλληλη διαχείριση της στοματικής υγείας και η πρόληψη ασθενειών είναι πολύ σημαντική για τη στοματική και γενική υγεία τους. Στο διάστημα αυτό της καραντίνας όπου ο χρόνος μας μαζί τους είναι πολύ περισσότερος, είναι ευκαιρία να τα βοηθήσουμε ώστε να αναπτύξουν σωστές στοματικές και διατροφικές συνήθειες. Εάν προκύψει μη επείγον στοματικό πρόβλημα, οι γονείς θα μπορούσαν να βοηθήσουν το παιδί τους ώστε να αντιμετωπιστεί κατ’ οίκον, όπως με ξέπλυμα με ειδικό στοματικό διάλυμα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Πηγαίνοντας λίγο πιο ειδικά στα άτομα με σφραγίσματα, με δόντια απονευρωμένα, ακόμα και νεκρά, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην προκύψει οποιαδήποτε ζημιά στις εμφράξεις/σφραγίσματα. Επομένως συνίσταται να αποφεύγονται κολλώδη προϊόντα όπως τσίχλες, καθώς και πολύ σκληρές τροφές όπως το κέλυφος των ξηρών καρπών.

Συστήνεται η μείωση των σακχάρων όχι μόνο για μείωση της τερηδόνας των δοντιών, αλλά και για μείωση των πολλών συστηματικών ασθενειών και ασθενειών των οργάνων που σχετίζονται με τα πρόσθετα σάκχαρα και που επιδεινώνουν επίσης πολλές ασθένειες του στόματος.

Αξίζει να θυμόμαστε: Τα αληθινά χαμόγελα πηγάζουν από την καρδιά μας, και τα υγιή χαμόγελα πηγάζουν από την σωστή στοματική φροντίδα!

Πηγές:

-Gondivkar SM, Gadbail AR, Gondivkar RS, Sarode SC, Sarode GS, Patil S, Awan KH, Nutrition and oral health, 2019 Jun;65(6):147-154

-Najeeb S, Zafar MS, Khurshid Z, Zohaib S, Almas K, The Role of Nutrition in Periodontal Health: An Update, 2016 Aug 30;8(9)

Πηγή Εικόνων: Medicalnewstoday.com

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Μαΐου 2020