02/02/2023 17:10
Η Ψυχική Υγεία και η Διατροφή είναι δύο έννοιες που μέχρι πρόσφατα τις θεωρούσαμε εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους. Ως Ψυχική Υγεία ορίζεται μια κατάσταση συναισθηματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ευημερίας που χαρακτηρίζεται από ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις, αποτελεσματική συμπεριφορά και αντιμετώπιση, θετική αυτοαντίληψη και συναισθηματική σταθερότητα.
Ως Διατροφή ορίζεται το σύνολο των θρεπτικών συστατικών που προσλαμβάνει ένας οργανισμός. Ο ρόλος που διαδραματίζει η διατροφή τόσο στην πρόληψη όσο και την θεραπεία των χρόνιων νοσημάτων είναι γνωστός από τα χρόνια του Ιπποκράτη και πλέον καλά τεκμηριωμένος στη σύγχρονη εποχή. Ποιος είναι όμως ο ρόλος της Διατροφής στην Ψυχική Υγεία;
Είναι ευρέως γνωστό ότι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που διαταράσσει την ψυχολογική και συναισθηματική μας ευημερία είναι το στρες. Η λέξη «στρες» προέρχεται από τον λατινικό ορό «districtus» και συνίσταται στη φυσική και πνευματική αντίδραση του ατόμου σε πιέσεις και απαιτήσεις του περιβάλλοντος.
Πρόκειται ουσιαστικά για τη σωματική και ψυχολογική αντίδραση που έχουμε σε εξωτερικά γεγονότα και δημιουργείται όταν νιώθουμε ότι τα γεγονότα αυτά ξεπερνούν τα όρια των δυνατοτήτων που έχουμε για να τα αντιμετωπίσουμε. Η αντίδραση αυτή γίνεται μέσω του μηχανισμού της «Πάλης ή Φυγής», ενώ υπάρχει και ένας τρίτος μηχανισμός, το «Πάγωμα».
Συχνά ερεθίσματα που οδηγούν σε τέτοιες αντιδράσεις είναι τα καθημερινά μικροπροβλήματα, η εργασία και η ανεργία, η μοναξιά, η φτώχεια και η κοινωνική ανισότητα, η απώλεια κάποιου προσώπου, ο χωρισμός και το διαζύγιο, μεταβατικές περίοδοι (π.χ. η εμμηνόπαυση μιας γυναίκας), η έλλειψη ύπνου, οι φυσικές καταστροφές και ο εγκλεισμός (π.χ. η περίπτωση της COVID-19), τα χρόνια νοσήματα, η ασιτία, η υπερβολική πρόσληψη φαγητού και πολλά ακόμα.
Όλα τα παραπάνω διαταράσσουν την ομοιόσταση του οργανισμού μας και μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνιο στρες και σε ένα ντόμινο αντιδράσεων στο σώμα μας που ξεκινά από τον υποθάλαμο και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και καταλήγει στα επινεφρίδια με την απελευθέρωση ορμονών, όπως είναι η κορτιζόλη, η επινεφρίνη, η νορεπινεφρίνη, αλλά και η ιντερλευκίνη-6, επηρεάζοντας έτσι το αναπαραγωγικό σύστημα, την ανοσιακή λειτουργία, τη θυρεοειδική λειτουργία, την καρδιαγγειακή λειτουργία και βεβαίως την εγκεφαλική λειτουργία μέσω καταστολής του συστήματος ανταμοιβής.
Με αυτό το τρόπο οδηγούμαστε σε διάφορες χρόνιες ψυχολογικές παθήσεις όπως είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η εξάρτηση, η κόπωση και διάφορες ψυχοσωματικές διαταραχές, καθώς και χρόνιες σωματικές παθήσεις όπως είναι η παχυσαρκία (μέσω της συναισθηματικής υπερφαγίας και κατανάλωσης comfort food), το μεταβολικό σύνδρομο, η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, η χρόνια φλεγμονή, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η αθηροσκλήρωση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η ευαλωτότητα σε λοιμώξεις (COVID-19, γρίπη κλπ) και η πρόωρη γήρανση των ιστών. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως το χρόνιο στρες βλάπτει τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική μας υγεία.
Μια ακόμη πολύ σημαντική επίδραση του στρες στον ανθρώπινο οργανισμό είναι η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς ως απάντηση στον στρεσογόνο παράγοντα. Η τροποποίηση αυτή αφορά τόσο την ποιότητα της τροφής που καταναλώνεται όσο και την ποσότητα, κατευθύνοντας το άτομο προς μια Δυτικού Τύπου Διατροφή, πλούσια σε θερμίδες, ζάχαρη, κορεσμένα και τρανς λιπαρά, αλάτι, ενώ συχνά στην εξίσωση μπαίνει και το αλκοόλ.
Τα τρόφιμα αυτά προσφέρουν υψηλά επίπεδα απόλαυσης, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον οργανισμό και να διεγείρουν το σύστημα ικανοποίησης-ανταμοιβής, οδηγώντας σε εθιστικές συμπεριφορές. Όταν στερηθούμε τα τρόφιμα αυτά, τα επίπεδα ντομαμίνης πέφτουν απότομα με αποτέλεσμα να τα αναζητούμε ξανά και ξανά.
Επειδή το στρες μάς δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα, συχνά καταφεύγουμε στη συναισθηματική υπερφαγία, δηλαδή στην κατανάλωση τέτοιου είδους τροφίμων, το γνωστό σε όλους μας «comfort food», που ανεβάζουν τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον οργανισμό και μας δημιουργούν ένα αίσθημα ευεξίας το οποίο μας ανακουφίζει προσωρινά από τα αρνητικά αυτά συναισθήματα.
Ταυτόχρονα, λόγω του έντονου τρόπου ζωής, συχνά παραλείπουμε γεύματα με συνέπεια να μην καλύπτουμε τις ανάγκες του οργανισμού μας και τελικά να καταφεύγουμε σε υπερφαγικά επεισόδια, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες φαγητού για να καλύψουμε ταυτόχρονα τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική μας πείνα, ενώ επιλέγουμε σνακ και τρόφιμα πλούσια σε ανθυγιεινά συστατικά.
Τα τρόφιμα αυτά όμως μακροχρόνια έχουν αρνητικά αποτελέσματα στον οργανισμό και στα επίπεδα του στρες, καθώς δημιουργούν φλεγμονή στο σώμα, οξειδωτικό στρες, διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και διαταραχές στην έκκριση ινσουλίνης και κορτιζόλης, με συνέπεια να εντείνουν το στρες στον οργανισμό και να οδηγούμαστε τελικά σε έναν αέναο φαύλο κύκλο.
Στον αντίποδα όλων αυτών, ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, όπως για παράδειγμα το Μεσογειακό Διατροφικό Πρότυπο, είναι ικανό να επηρεάσει θετικά την ψυχική υγεία και ευεξία μέσω αντιφλεγμονωδών, αντιοξειδωτικών και ανοσοτροποποιητικών μηχανισμών, καθώς και μηχανισμών τροποποίησης του εντερικού μικροβιώματος, αλλά και μέσω επιγενετικών τροποποιήσεων.
Το διατροφικό προφίλ ενός τέτοιου προτύπου επηρεάζει όχι μόνο τη σύνθεση, τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά και την παραγωγή ενδογενών ορμονών, νευροπεπτιδίων, νευροδιαβιβαστών, καθώς και τη γενικότερη λειτουργία του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, συμβάλλοντας έτσι στη ρύθμιση του στρες και της φλεγμονής, αλλά και στην ευρύτερη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας.
Είναι πλούσιο σε συστατικά-κλειδιά για τη ρύθμιση του στρες, όπως είναι οι βιταμίνες του συμπλέγματος B (με κύριους εκπροσώπους τις βιταμίνες B6, B12 και φυλλικό οξύ), βιταμίνες C και Ε, αντιοξειδωτικές και φυτοχημικές ουσίες, μαγνήσιο, μονοακόρεστα και ω-3 λιπαρά, σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες, πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, προβιοτικά και πρεβιοτικά που αποκαθιστούν την μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου και, φυσικά, νερό.
Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης στον οργανισμό, η οποία μας βοηθά να αισθανόμαστε ηρεμία, γαλήνη, ισορροπία και συμβάλλει στο να υιοθετούμε περισσότερο υγιεινές και ισορροπημένες διατροφικές συμπεριφορές.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι στο πλαίσιο ενός τέτοιου προτύπου όπως είναι το Μεσογειακό δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα και σε χαρακτηριστικά του γενικότερου τρόπου ζωής, όπως είναι η καθημερινή ήπια σωματική δραστηριότητα, η επαρκής ξεκούραση και ο ποιοτικός ύπνος, οι κοινωνικές συναναστροφές και η συντροφικότητα, η επαφή με τη φύση, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν και διάφορες τεχνικές χαλάρωσης που μπορούν να συνεισφέρουν επιπλέον στη διαχείριση του στρες.
Οι διατροφολόγοι είναι ειδικά καταρτισμένοι επιστήμονες που μπορούν να συνδράμουν στην υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών που σχετίζονται με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής και να συνεισφέρουν, έτσι, στην διαχείριση του στρες και των επιπτώσεων του στην καθημερινότητά μας. Το στρες επηρεάζει το σώμα, τον νου, τα συναισθήματα, έννοιες αλληλένδετες μεταξύ τους.
Επομένως, ο δρόμος για την υγεία του νου περνάει πρώτα από την υγεία του σώματος. Εξάλλου, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ήδη από την αρχαία εποχή ο Ιπποκράτης είχε υποστηρίξει ότι «η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου», ενώ ο ποιητής Γιουβενάλης μάς έδωσε το περίφημο «νους υγιής εν σώματι υγιεί».
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Διεύθυνση: Εγνατίας 63, Κέντρο
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2311 823959, 6948624923
Η Ψυχική Υγεία και η Διατροφή είναι δύο έννοιες που μέχρι πρόσφατα τις θεωρούσαμε εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους. Ως Ψυχική Υγεία ορίζεται μια κατάσταση συναισθηματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ευημερίας που χαρακτηρίζεται από ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις, αποτελεσματική συμπεριφορά και αντιμετώπιση, θετική αυτοαντίληψη και συναισθηματική σταθερότητα.
Ως Διατροφή ορίζεται το σύνολο των θρεπτικών συστατικών που προσλαμβάνει ένας οργανισμός. Ο ρόλος που διαδραματίζει η διατροφή τόσο στην πρόληψη όσο και την θεραπεία των χρόνιων νοσημάτων είναι γνωστός από τα χρόνια του Ιπποκράτη και πλέον καλά τεκμηριωμένος στη σύγχρονη εποχή. Ποιος είναι όμως ο ρόλος της Διατροφής στην Ψυχική Υγεία;
Είναι ευρέως γνωστό ότι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που διαταράσσει την ψυχολογική και συναισθηματική μας ευημερία είναι το στρες. Η λέξη «στρες» προέρχεται από τον λατινικό ορό «districtus» και συνίσταται στη φυσική και πνευματική αντίδραση του ατόμου σε πιέσεις και απαιτήσεις του περιβάλλοντος.
Πρόκειται ουσιαστικά για τη σωματική και ψυχολογική αντίδραση που έχουμε σε εξωτερικά γεγονότα και δημιουργείται όταν νιώθουμε ότι τα γεγονότα αυτά ξεπερνούν τα όρια των δυνατοτήτων που έχουμε για να τα αντιμετωπίσουμε. Η αντίδραση αυτή γίνεται μέσω του μηχανισμού της «Πάλης ή Φυγής», ενώ υπάρχει και ένας τρίτος μηχανισμός, το «Πάγωμα».
Συχνά ερεθίσματα που οδηγούν σε τέτοιες αντιδράσεις είναι τα καθημερινά μικροπροβλήματα, η εργασία και η ανεργία, η μοναξιά, η φτώχεια και η κοινωνική ανισότητα, η απώλεια κάποιου προσώπου, ο χωρισμός και το διαζύγιο, μεταβατικές περίοδοι (π.χ. η εμμηνόπαυση μιας γυναίκας), η έλλειψη ύπνου, οι φυσικές καταστροφές και ο εγκλεισμός (π.χ. η περίπτωση της COVID-19), τα χρόνια νοσήματα, η ασιτία, η υπερβολική πρόσληψη φαγητού και πολλά ακόμα.
Όλα τα παραπάνω διαταράσσουν την ομοιόσταση του οργανισμού μας και μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνιο στρες και σε ένα ντόμινο αντιδράσεων στο σώμα μας που ξεκινά από τον υποθάλαμο και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και καταλήγει στα επινεφρίδια με την απελευθέρωση ορμονών, όπως είναι η κορτιζόλη, η επινεφρίνη, η νορεπινεφρίνη, αλλά και η ιντερλευκίνη-6, επηρεάζοντας έτσι το αναπαραγωγικό σύστημα, την ανοσιακή λειτουργία, τη θυρεοειδική λειτουργία, την καρδιαγγειακή λειτουργία και βεβαίως την εγκεφαλική λειτουργία μέσω καταστολής του συστήματος ανταμοιβής.
Με αυτό το τρόπο οδηγούμαστε σε διάφορες χρόνιες ψυχολογικές παθήσεις όπως είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η εξάρτηση, η κόπωση και διάφορες ψυχοσωματικές διαταραχές, καθώς και χρόνιες σωματικές παθήσεις όπως είναι η παχυσαρκία (μέσω της συναισθηματικής υπερφαγίας και κατανάλωσης comfort food), το μεταβολικό σύνδρομο, η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, η χρόνια φλεγμονή, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η αθηροσκλήρωση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η ευαλωτότητα σε λοιμώξεις (COVID-19, γρίπη κλπ) και η πρόωρη γήρανση των ιστών. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως το χρόνιο στρες βλάπτει τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική μας υγεία.
Μια ακόμη πολύ σημαντική επίδραση του στρες στον ανθρώπινο οργανισμό είναι η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς ως απάντηση στον στρεσογόνο παράγοντα. Η τροποποίηση αυτή αφορά τόσο την ποιότητα της τροφής που καταναλώνεται όσο και την ποσότητα, κατευθύνοντας το άτομο προς μια Δυτικού Τύπου Διατροφή, πλούσια σε θερμίδες, ζάχαρη, κορεσμένα και τρανς λιπαρά, αλάτι, ενώ συχνά στην εξίσωση μπαίνει και το αλκοόλ.
Τα τρόφιμα αυτά προσφέρουν υψηλά επίπεδα απόλαυσης, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον οργανισμό και να διεγείρουν το σύστημα ικανοποίησης-ανταμοιβής, οδηγώντας σε εθιστικές συμπεριφορές. Όταν στερηθούμε τα τρόφιμα αυτά, τα επίπεδα ντομαμίνης πέφτουν απότομα με αποτέλεσμα να τα αναζητούμε ξανά και ξανά.
Επειδή το στρες μάς δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα, συχνά καταφεύγουμε στη συναισθηματική υπερφαγία, δηλαδή στην κατανάλωση τέτοιου είδους τροφίμων, το γνωστό σε όλους μας «comfort food», που ανεβάζουν τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον οργανισμό και μας δημιουργούν ένα αίσθημα ευεξίας το οποίο μας ανακουφίζει προσωρινά από τα αρνητικά αυτά συναισθήματα.
Ταυτόχρονα, λόγω του έντονου τρόπου ζωής, συχνά παραλείπουμε γεύματα με συνέπεια να μην καλύπτουμε τις ανάγκες του οργανισμού μας και τελικά να καταφεύγουμε σε υπερφαγικά επεισόδια, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες φαγητού για να καλύψουμε ταυτόχρονα τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική μας πείνα, ενώ επιλέγουμε σνακ και τρόφιμα πλούσια σε ανθυγιεινά συστατικά.
Τα τρόφιμα αυτά όμως μακροχρόνια έχουν αρνητικά αποτελέσματα στον οργανισμό και στα επίπεδα του στρες, καθώς δημιουργούν φλεγμονή στο σώμα, οξειδωτικό στρες, διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και διαταραχές στην έκκριση ινσουλίνης και κορτιζόλης, με συνέπεια να εντείνουν το στρες στον οργανισμό και να οδηγούμαστε τελικά σε έναν αέναο φαύλο κύκλο.
Στον αντίποδα όλων αυτών, ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, όπως για παράδειγμα το Μεσογειακό Διατροφικό Πρότυπο, είναι ικανό να επηρεάσει θετικά την ψυχική υγεία και ευεξία μέσω αντιφλεγμονωδών, αντιοξειδωτικών και ανοσοτροποποιητικών μηχανισμών, καθώς και μηχανισμών τροποποίησης του εντερικού μικροβιώματος, αλλά και μέσω επιγενετικών τροποποιήσεων.
Το διατροφικό προφίλ ενός τέτοιου προτύπου επηρεάζει όχι μόνο τη σύνθεση, τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά και την παραγωγή ενδογενών ορμονών, νευροπεπτιδίων, νευροδιαβιβαστών, καθώς και τη γενικότερη λειτουργία του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, συμβάλλοντας έτσι στη ρύθμιση του στρες και της φλεγμονής, αλλά και στην ευρύτερη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας.
Είναι πλούσιο σε συστατικά-κλειδιά για τη ρύθμιση του στρες, όπως είναι οι βιταμίνες του συμπλέγματος B (με κύριους εκπροσώπους τις βιταμίνες B6, B12 και φυλλικό οξύ), βιταμίνες C και Ε, αντιοξειδωτικές και φυτοχημικές ουσίες, μαγνήσιο, μονοακόρεστα και ω-3 λιπαρά, σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες, πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, προβιοτικά και πρεβιοτικά που αποκαθιστούν την μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου και, φυσικά, νερό.
Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης στον οργανισμό, η οποία μας βοηθά να αισθανόμαστε ηρεμία, γαλήνη, ισορροπία και συμβάλλει στο να υιοθετούμε περισσότερο υγιεινές και ισορροπημένες διατροφικές συμπεριφορές.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι στο πλαίσιο ενός τέτοιου προτύπου όπως είναι το Μεσογειακό δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα και σε χαρακτηριστικά του γενικότερου τρόπου ζωής, όπως είναι η καθημερινή ήπια σωματική δραστηριότητα, η επαρκής ξεκούραση και ο ποιοτικός ύπνος, οι κοινωνικές συναναστροφές και η συντροφικότητα, η επαφή με τη φύση, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν και διάφορες τεχνικές χαλάρωσης που μπορούν να συνεισφέρουν επιπλέον στη διαχείριση του στρες.
Οι διατροφολόγοι είναι ειδικά καταρτισμένοι επιστήμονες που μπορούν να συνδράμουν στην υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών που σχετίζονται με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής και να συνεισφέρουν, έτσι, στην διαχείριση του στρες και των επιπτώσεων του στην καθημερινότητά μας. Το στρες επηρεάζει το σώμα, τον νου, τα συναισθήματα, έννοιες αλληλένδετες μεταξύ τους.
Επομένως, ο δρόμος για την υγεία του νου περνάει πρώτα από την υγεία του σώματος. Εξάλλου, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ήδη από την αρχαία εποχή ο Ιπποκράτης είχε υποστηρίξει ότι «η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου», ενώ ο ποιητής Γιουβενάλης μάς έδωσε το περίφημο «νους υγιής εν σώματι υγιεί».
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Διεύθυνση: Εγνατίας 63, Κέντρο
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2311 823959, 6948624923
ΣΧΟΛΙΑ