Όσο απομακρυνόμαστε χρονικά από την περίοδο της επταετίας 1967-1974 τόσο πυκνώνουν οι προσπάθειες αναθεωρητισμού και «ξεπλύματος» της Χούντας.

Μάλιστα κάποιοι φτάνουν στο σημείο να αμφισβητήσουν ότι το καθεστώς ευθύνεται για το θάνατο δεκάδων ανθρώπων. Ένα ογκώδες βιβλίο, προϊόν δεκαετούς έρευνας σε αρχεία, δικογραφίες και εφημερίδες της εποχής, έρχεται να δώσει φωνή και όνομα στους νεκρούς της χούντας. Το βιβλίο "Θάνατοι στη Χούντα" του Δημήτρη Βεριώνη παρουσιάζεται αύριο Δευτέρα 22 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη, σε μια εκδήλωση που διοργανώνουν ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΑ) 1967-1975 και οι εκδόσεις Τόπος, στις 19:00 στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης. Με αφορμή την βιβλιοπαρουσίαση το makthes.gr μίλησε με τον συγγραφέα του βιβλίου, ρωτώντας αρχικά, ποιά ήταν η αφορμή για να ερευνησει το συγκεκριμένο θέμα.

 «Πάντα με ενδιέφερε η συγκεκριμένη περίοδος και πάντα με συγκινούσε η υπόθεση των θυμάτων της χούντας. Το 2013 σε μια επίσκεψή μου στον χώρο του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ) διαπίστωσα ότι μαζί με τις φωτογραφίες γνωστών θυμάτων της περιόδου, όπως του Γιώργου Τσαρουχά, του Νικηφόρου Μανδηλαρά, του Παναγιώτη Ελλή, των νεκρών του Πολυτεχνείου και άλλων, υπήρχαν αναρτημένες και πολλές φωτογραφίες άγνωστων σε εμένα προσώπων, με όνομα και ημερομηνία θανάτου. Αναζήτησα πληροφορίες αλλά δεν κατόρθωσα να βρω κάτι περισσότερο από μια ονομαστική καταγραφή ορισμένων περιπτώσεων. Δεν μπορούσε να μου φύγει από το μυαλό, ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι. Έτσι άρχισα να ψάχνω εντατικά, αναζητώντας κάθε δυνατή πηγή. Το ζητούμενό μου ήταν να έρθουν στην επιφάνεια αυτές οι περιπτώσεις, να διερευνηθούν και να τιμηθούν αυτά τα πρόσωπα που είχανε ξεχαστεί ή αγνοηθεί από την Ιστορία της περιόδου» απαντά ο Δημήτρης Βεργώνης.

Η έρευνα μαζί με τη συγγραφή κράτησαν δέκα χρόνια και το αποτέλεσμα ήταν ένα βιβλίο 800 και πλέον σελίδων.

«Μετά τον πρώτο καιρό η έρευνα συστηματοποιήθηκε και γινόταν σε καθημερινή βάση. Αναζήτησα ίχνη πληροφοριών σε δημοσιεύματα του αντιστασιακού Τύπου της περιόδου σε Ελλάδα και εξωτερικό, στην αρθρογραφία και βιβλιογραφία του πρώτου καιρού της Μεταπολίτευσης, σε αρχεία εφημερίδων και περιοδικών της βιβλιοθήκης της Βουλής, στο ΑΣΚΙ και το αρχείο του ΚΚΕ, στο διαθέσιμο ψηφιακό αρχείο της «Μακεδονίας» και του «Ριζοσπάστη».

Καταλυτικό σημείο για την έρευνα ήταν η πρόσβαση που μου παραχωρήθηκε στο αρχείο της δικηγόρου Φιλάνθης Ψυρρή, η οποία στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης αγωνίστηκε για τις υποθέσεις των ύποπτων θανάτων καταθέτοντας μηνύσεις «κατ’ αγνώστων αυτουργών και συμμετόχων». Αυτό βοήθησε να βρω πληροφορίες για τις υποθέσεις, αλλά και διευκόλυνε σε κάποιο βαθμό την αναζήτηση επικοινωνίας με οικεία πρόσωπα πολλών από τα θύματα. Προφανώς δεν ήταν εύκολη έρευνα, καθώς η αναζήτηση πληροφοριών αλλά και η εύρεση συγγενικών προσώπων τόσα χρόνια μετά τα γεγονότα είχε τεράστιες, συχνά ανυπέρβλητες δυσκολίες. Ήταν μεγάλη η ικανοποίηση κάθε φορά που κατάφερνα να εντοπίσω κάτι από όσα έψαχνα και παραμένει εκκρεμότητα και χρέος η αναζήτηση πληροφοριών για όσα πρόσωπα δεν βρέθηκαν ή για όσες περιπτώσεις δεν ήταν δυνατό να ανευρεθούν επαρκείς πληροφορίες. Έγιναν πάνω από 250 συνεντεύξεις και οι περιπτώσεις που αναφέρονται παρουσιάζονται με όσα βιογραφικά στοιχεία, φωτογραφίες και πληροφορίες βρέθηκαν».

Ακτοπλοϊκή γραμμή για... τη Γυάρο

Τον ρωτάμε τι σκέφτεται όταν ακούει τη φράση «η χούντα έκανε δρόμους και έδωσε δουλειές».

«Είναι τρομερό το πόσο εύκολα και συνάμα παράλογα ορισμένοι διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα. Το μόνο που δεν έχουν πει είναι ότι η χούντα έβαλε και ακτοπλοϊκή γραμμή για τη Γυάρο! Εν πάση περιπτώσει, είναι πολύ φτωχό και μάλλον κουτοπόνηρο αυτό το επιχείρημα που αρθρώνεται από κάποιους και θεωρώ πως βασίζεται σε ακροδεξιές ιδεοληψίες και σε αντίστοιχες πολιτικές στοχεύσεις. Πρόκειται για φληναφήματα. Αφού κάποιοι ενδιαφέρονται ποιοι φτιάχνανε δρόμους, ας διευκρινίσουμε λοιπόν ότι οι δρόμοι γίνονται με χρήματα των φορολογουμένων και όσο για τις δουλειές, μέσω της αναγκαιότητας κατοχής του πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων, η χούντα απέκλεισε από την εργασία αλλά και την κοινωνική ζωή γενικότερα, όσους Έλληνες -όπως και τα παιδιά τους και τους συγγενείς τους- είχαν διαφορετικές πολιτικές απόψεις. Αλλά πέρα από αυτά, κατέλυσε το Σύνταγμα και τη νομιμότητα, επιβλήθηκε και συντηρήθηκε με τη βία και τον τρόμο, εξόρισε, φυλάκισε και βασάνισε όποιον αντιδρούσε, και κάποιες φορές δολοφόνησε. Οργίασε η διαπλοκή και η διαφθορά, αναιρέθηκε η οικονομική και πολιτιστική εξέλιξη της χώρας και στο τέλος κατέστρεψε και την Κύπρο. Δεν τους κάλεσε κανείς, ούτε ρώτησαν κανέναν για να έρθουν. Οι οδυνηρές συνέπειες της χούντας ήταν τεράστιες σε κοινωνικό, πολιτικό, εθνικό ακόμα και ατομικό επίπεδο».

Εκ του πονηρού το "δεν πέθανε κανείς στο Πολυτεχνείο"

Πολλοί ισχυρίζονται ακόμη ότι στο Πολυτεχνείο δεν είχε νεκρούς, προσπαθώντας να απομειώσουν την σημασία της εξέγερσης των φοιτητών...

«Είναι απολύτως εκ του πονηρού η χωροταξική προσέγγιση αυτού του επιχειρήματος του συγκεκριμένου ιστορικού αναθεωρητισμού και εντάσσεται στην πονηρή προσπάθεια χειραγώγησης μιας μερίδας της κοινής γνώμης.

»Είναι σαφές ότι όταν μιλάμε για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, μιλάμε για τους νεκρούς των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και της δολοφονικής καταστολής της από την Αστυνομία και τον Στρατό της χούντας και όχι για το κτηριακό συγκρότημα. Δεν είναι ότι δεν το ξέρουν. Είναι ότι χρησιμοποιούν κάθε αθέμιτο μέσο, κάθε νοητικό άλμα, κάθε λεκτική κατασκευή για να παραπλανήσουν. Ας το πούμε απλά. Η ίδια η χούντα ανακοίνωσε 12 νεκρούς στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, το πόρισμα του ανακριτή εισαγγελέα Τσεβά διαπίστωσε 18 επώνυμους νεκρούς και δέχτηκε άλλους 16 βάσιμα προκύψαντες ανώνυμους, η έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών υπό τον Λεωνίδα Καλλιβρετάκη κατέληξε σε 24 επώνυμες περιπτώσεις και μόλις πέρυσι μάθαμε από το ντοκιμαντέρ του Σταύρου Στάγκου την περίπτωση του θανάτου του Βασίλη Μπαλαφούτη, συνεπεία τραυματισμού στο Πολυτεχνείο.

»Υπάρχουν ακόμα οι περιπτώσεις των θανάτων του Γιάννη Φιλίνη, του Λάμπρου Τζιάνου και του Γιάννη Καΐλη κατά το πογκρόμ διαρκείας που εξαπέλυσε τους επόμενους μήνες το καθεστώς Ιωαννίδη, ενώ διαπιστώνονται τουλάχιστον δύο θάνατοι τα επόμενα χρόνια, συνεπεία τραυματισμού κατά τη διάρκεια των γεγονότων, του Οδυσσέα Γιουντέρη και του Παναγιώτη Στασινού.

»Φυσικά, εκκρεμούν αρκετές ακόμη επώνυμες ή ανώνυμες υποθέσεις θανάτων. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι εάν υπάρχουν νεκροί στο Πολυτεχνείο, αλλά εάν είναι περισσότεροι από αυτούς που γνωρίζουμε έως σήμερα και πόσοι είναι αυτοί. Και βέβαια, όχι μόνο για το Πολυτεχνείο, αλλά όλη την περίοδο της χούντας γενικότερα».

Στο βιβλίο ο συγγραφέας έχει συγκεντρώσει όλες τις περιπτώσεις θανάτων για τις οποίες είτε ευθυνόταν είτε κατηγορήθηκε το καθεστώς της χούντας, συνολικά 247 επώνυμες περιπτώσεις, οι οποίες συμπληρώνονται από ανώνυμες που έχουν καταγραφεί ή άλλες φημολογούμενες χωρίς περαιτέρω στοιχεία.

«Πέρα από τις επιβεβαιωμένες δολοφονίες ή θανάτους από αντιδικτατορική δράση που καταγράφονται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, γινεται λεπτομερής αναφορά και σε ολες εκεινες τις περιπτώσεις θανατων που έμειναν στην αφάνεια και είτε οι οικογένειές τους είτε ο αντιδικτατορικος Τύπος τις κατήγγειλαν ως δολοφονίες, καθώς και οι θάνατοι συνυπεία κακουχιών στις εξορίες, οι εξαφανίσεις αλλά και επωνυμες ή ανώνυμες φημολογούμενες περιπτώσεις. Ειναι σημαντικό να καταγραφονται ολα αυτα με τις περισσότερες δυνατές πληροφοριες τοσο για να τινουνται οι νεκροι και να δικαιωνονται οι οικογένειές τους, οσο και για να αποτυπωθεί με μεγαλυτερη ακρίβεια η ιστορικη αληθεια. Και ειναι πολυ σημαντικό να ερευνηθουν επίσημα, με σοβαρότητα και νηφαλιότητα αυτές οι υποθεσεις, αντι να παραμενουν στο σκοταδι οπως γινοταν μεχρι σημερα» καταλήγεο ο συγγραφέας.