Την ώρα που στο ισόγειο χτιζόταν και γκρεμιζόταν η βιβλιοθήκη του Βιολογικού, παρουσία των ΜΑΤ, στον τέταρτο όροφο μεταπτυχιακοί φοιτητές από διάφορες σχολές του ΑΠΘ έκαναν έρευνα υψηλού επιπέδου.

Κάποιες φορές χρειάστηκε να βγουν από την έξοδο κινδύνου, την ώρα που δίπλα τους έπεφταν τα δακρυγόνα. Μερικούς μήνες αργότερα αυτή η ομάδα των φοιτητών κέρδιζε την κορυφαία διάκριση για το καλύτερο διαγνωστικό τεστ στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό συνθετικής βιολογίας iGEM2022, στον οποίο συμμετείχαν ομάδες φοιτητών από πανεπιστήμια όπως της Οξφόρδης, το ΜΙΤ, το Χάρβαρντ.

Στο διαγωνισμό που ολοκληρώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, στο Παρίσι, συμμετείχαν ομάδες μαθητών λυκείου, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές. Όλες οι ομάδες βραβεύτηκαν είτε με χρυσό, είτε με ασημένιο, είτε με χάλκινο, για αυτό και έχουν ιδιαίτερη σημασία τα ειδικά βραβεία ανά κατηγορία. Η ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών iGEM MetaThess έλαβε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία διαγνωστικό πρότζεκτ, ήταν υποψήφια για έξι ειδικά βραβεία, και συμπεριλήφθηκε στις δέκα που ξεχώρισαν ανάμεσα σε συνολικά 350 προτάσεις.

Η ιδέα του τεστ

Η ιδέα τους ήταν να αναπτύξουν ένα απλό και φθηνό διαγνωστικό τεστ αίματος που να ανιχνεύει από τα πρώτα στάδια τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. «Αυτός ο τύπος καρκίνου είναι ο πρώτος σε θνησιμοτητα και ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος. Είναι πολύ γρήγορα εξελισσόμενος και η διάγνωση γίνεται στο 3ο-4ο στάδιο που έχουμε ήδη μεταστάσεις» εξηγεί η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Μαρία Κοσμίδου.

Σε περίπτωση αυτού του καρκίνου υπερεκφράζονται, δηλαδή παράγονται σε μεγάλες ποσότητες, κάποια μόρια μικροRNA που λειτουργούν ως βιοδείκτες. Στη συνέχεια συντέθηκε ένα φωσφορίζον μόριο που μπορεί να «κουμπώσει» στον βιοδείκτη που επιλέχθηκε. Αν το τεστ βγει... πράσινο σημαίνει ότι ο βιοδείκτης ήταν σε υψηλή περιεκτικότητα στο δείγμα, δηλαδή υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες για καρκίνο και ο ασθενής παραπέμπεται για πιο ειδικές εξετάσεις.

Ακούγεται απλό αλλά δεν είναι. Η ομάδα πέρασε άπειρες ώρες κάνοντας βιοπληροφορική ανάλυση, ώστε να επιλεγεί ο καταλληλότερος βιοδείκτης και συνθέτοντας το μόριο που θα «γαντζωθεί» σε αυτόν για να τον χρωματίσει. Δεν ήταν όμως μόνο το μόνο δύσκολο κομμάτι του πρότζεκτ.

Βρήκαν χορηγούς για 50.000 ευρώ

Για να γίνει η έρευνα έπρεπε να βρεθούν τα κατάλληλα αντιδραστήρια. «Μπορεί στο μεταπτυχιακό να πληρώνουμε ο κάθε ένας 5.000 ευρώ, αλλά δεν έχουμε τα υλικά και τα περισσότερα όργανα στο εργαστήριο δεν λειτουργούν» λέει ο Αλέξανδρος Γιαννόπουλος Δημητρίου, μέλος της ομάδας iGEM MetaThess. Οι φοιτητές έπρεπε να βρουν χορηγούς, να πείσουν εταιρείες ότι η ιδέα τους είναι ρεαλιστική ώστε να τους δώσουν αντιδραστήρια που κόστισαν 30.000 ευρώ. Και να έχουν τον φόβο μήπως κοπεί το ηλεκτρικό ρεύμα και χαλάσει το πολύτιμο περιεχόμενο στους δοκιμαστικούς σωλήνες.

Συνολικά η συμμετοχή στο διαγωνισμό κόστισε στην ομάδα 57.000 ευρώ, εκ των οποίων το ΑΠΘ κάλυψε τις 5.000 ευρώ για την εγγραφή και όλα τα υπόλοιπα προήλθαν από χορηγίες. Άξιζε τον κόπο και τον χρόνο; 

«Εννοείται» λέει η Κατερίνα Σαΐτη, επίσης μέλος της ομάδας. «Στο εξάμηνο απλώς παρακολουθείς τα μαθήματα. Εδώ είδαμε την πρακτική εφαρμογή όσων μάθαμε στα πρώτα έτη. Αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με την έρευνα ο διαγωνισμός iGEM είναι η καλύτερη εμπειρία που μπορεί να αποκτήσει». «Δεν είναι μόνο η έρευνα, κερδίσαμε σε πολλούς τομείς» λέει η Μαρία Κοσμίδου. «Μιλήσαμε με γιατρούς και με διαγνωστικά κέντρα, για να εξελίξουμε το πρότζεκτ, κάναμε ενημερώσεις του κόσμου για τον καρκίνο, ασχοληθήκαμε και με την επιχειρηματική ανάλυση. Ήταν... μία εντατική προπόνηση, τόσο για το ερευνητικό μέρος όσο και για το επιχειρηματικό».

Παρά την μεγάλη επιτυχία τους στο διαγωνισμό iGEM, οι φοιτητές ξέρουν ότι έχουν κάνει ένα μικρό μόνο βήμα μέχρι να δουν την έρευνά τους να εφαρμόζεται στην πράξη. Έχει ήδη υποβληθεί αίτημα για προ-πατέντα. Τα αποτελέσματα πρέπει να επιβεβαιωθούν περεταίρω στα κυτταρικά δείγματα και μετά σε κλινικές μελέτες για να επιβεβαιωθεί η ευαισθησία και η ειδικότητα του τεστ.

Λαμπρά μυαλά

Η ομάδα iGEM MetaThess αποτελείται από μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΑΠΘ και συγκεκριμένα του Τμήματος Ιατρικής Αλέξανδρο Γιαννόπουλο-Δημητρίου, Ιωάννα Γουλιού, Κατερίνα Σαΐτη και Δημήτρη Τρυγωνιάρη, του Τμήματος Φαρμακευτικής Μαρία Κωνσταντινίδου, του Τμήματος Οικονομικών Μαρία Κοσμίδου, καθώς και από την υποψήφια διδάκτορα του Τμήματος Φαρμακευτικής Αλίκη Παπαδημητρίου.

«Νιώθω περήφανος για αυτό που πέτυχαν, ήταν τιμή μου να συντονίζω μία ομάδα με τέτοια λαμπρά μυαλά», λέει ο επιστημονικός υπεύθυνος της Ομάδας iGEM MetaThess 2022 είναι ο αν. καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής Ιωάννης Βιζιριανάκης. «Οι φοιτητές μας έβαλαν ψηλά τον πήχυ ψηλά, παρότι είχαν να συναγωνιστούν κορυφαία πανεπιστήμια, απέδειξαν ότι έχουμε το δυναμικό για να πετύχουμε καινοτομία. Μάλιστα διευθυντές μεγάλων εταιρειών συνεχάρησαν την ομάδα, γιατί η ιδέα τους είναι ρεαλιστική».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 06.11.2022