Χθες Κυριακή τα εμπορικά καταστήματα είναι ανοικτά, καθώς ήταν η πρώτη Κυριακή από την έναρξη των χειμερινών εκπτώσεων. Από την προηγούμενη Κυριακή όμως άνοιξε ξανά το θέμα της λειτουργίας της αγοράς όλο το χρόνο, χωρίς περιορισμούς και θέτει τους Εμπορικούς Συλλόγους της χώρας ξανά επί ποδός.

Η ανακοίνωση της Jumbo ότι εφεξής τα καταστήματά της σε Πρέβεζα και Πιερία θα λειτουργούν όλες τις Κυριακές του έτους πυροδότησε μια συζήτηση που διαρκεί χρόνια τώρα. Να λειτουργεί η αγορά τις Κυριακές ή όχι; Είναι σκόπιμο να λειτουργεί κάποιες Κυριακές και πόσες; Γιατί να μην έχουν τη δυνατότητα να ανοίγουν τα καταστήματα σε τουριστικές περιοχές αν βλέπουν ότι υπάρχει δουλειά; Το ζήτημα του ανοίγματος της αγοράς τις Κυριακές είχε τεθεί πριν ακόμα ξεσπάσει η κρίση αλλά τελικά νομοθετήθηκε πέρασε στα χρόνια του μνημόνιου, μετά από ισχυρές πιέσεις του ΔΝΤ για πλήρη απελευθέρωση της κυριακάτικης λειτουργίας των καταστημάτων.

Επτά χρόνια φαγούρας

Το 2013 επί κυβέρνησης ΝΔ- ΠΑΣΟΚ ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη ψηφίστηκε ο νόμος 4177/2013, προέβλεπε τη λειτουργία όλων των εμπορικών καταστημάτων οκτώ Κυριακές τον χρόνο, πριν τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και το Πάσχα και την πρώτη Κυριακή πριν από τις χειμερινές, τις θερινές και τις δύο ενδιάμεσες εκπτωτικές περιόδους. Επίσης τα μικρά καταστήματα έως 250 τ.μ. που δεν ανήκουν σε αλυσίδες είχαν την επιλογή να λειτουργούν περισσότερες Κυριακές τον χρόνο, εφόσον είχε εκδοθεί η σχετική απόφαση από τον ή την αντιπεριφερειάρχη, αφού προηγουμένως είχε διαβουλευτεί με τους τοπικούς φορείς. Σημειωτέον ότι οι αντιπεριφερειάρχες πρέπει να εκδίδουν τις αποφάσεις τους μέχρι το Δεκέμβριο κάθε έτους οι οποίες αρχίζουν να εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους.

Το 2014 με απόφαση του υφυπουργού Ανάπτυξης Γερ. Γιακουμάτου ορίστηκε ότι πιλοτικά, για ένα χρόνο θα επιτρεπόταν το άνοιγμα των εμπορικών καταστημάτων όλες τις Κυριακές τον χρόνο, σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας που είχαν αυξημένη τουριστική κίνηση στις Περιφέρειες Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας (ιστορικό κέντρο Θεσσαλονίκης και Χαλκιδική), Νοτίου Αιγαίου.

Το 2017, έπειτα από προσφυγή της ΕΣΕΕ, της ΓΣΕΒΕΕ, της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος, του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και 20 καταστηματαρχών, η απόφαση Γιακουμάτου για τις 52 Κυριακές κρίθηκε αντισυνταγματική. Επομένως ίσχυαν οι οκτώ Κυριακές και σε αυτές τις περιοχές.

Την ίδια χρονιά, αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης του ΣτΕ, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ νομοθέτησε για το θέμα των Κυριακών (που εξάλλου περιλαμβάνονταν στο μνημόνιο του 2015) ψηφίζοντας το νόμο 4472/2017. Στις συγκεκριμένες περιοχές αντί για 52 Κυριακές επιτράπηκε η λειτουργία της αγοράς 24 Κυριακές το χρόνο, το διάστημα Μαΐου Σεπτεμβρίου, και άλλες οκτώ που ίσχυαν για το σύνολο της χώρας. Οι έμποροι προσέφυγαν και κατά αυτού του νόμου αλλά αυτή τη φορά το ΣτΕ με απόφαση που εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 2019 δεν τους δικαίωσε. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Παντελή Φιλιππίδη οι έμποροι σκοπεύουν να προσφύγουν εκ νέου στο ΣτΕ κατά του νόμου, επικαλούμενοι διαφορετική επιχειρηματολογία αυτή τη φορά.

Ο νόμος 4472/2017 εκτός των άλλων όριζε ότι«Αποφάσεις αντιπεριφερειαρχών, οι οποίες έχουν εκδοθεί πριν από τη δημοσίευση του παρόντος (σ.σ. 19 Μαΐου 2017) και ρυθμίζουν τη λειτουργία καταστημάτων τις Κυριακές, παραμένουν σε ισχύ και καταλαμβάνουν όλα τα εμπορικά καταστήματα». Με αυτόν τον τρόπο ήρθησαν οι περιορισμοί των τετραγωνικών μέτρων (250 τμ.) και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος (αλυσίδες franschise) που ίσχυαν μέχρι τότε. Αυτή η πρόβλεψη είναι το «κλειδί» που «ξεκλείδωσε» τα Jumbo στην Πιερία για όλες τις Κυριακές του έτους.

Τι συνέβη στην Πιερία

• Στις 5/9/2013 η αντιπεριφερειάρχης Πιερίας Σοφία Μαυρίδου κάλεσε τους τοπικούς φορείς σε διαβούλευση η οποία πραγματοποιήθηκε στις 11/9/2013.
  
• Ο εμπορικός σύλλογος της περιοχής, με επιστολή του με ημερομηνία 8 Οκτωβρίου 2013 διατύπωσε τις πάγιες θέσεις του ότι διαφωνεί ακόμα και με τον ελάχιστο αριθμό Κυριακών που ο νόμος 4177/2013 επέτρεπε. Κατ’ εξαίρεση εξέφρασε τη σύμφωνη γνώμη του στο να ανοίγουν οι μικρές εμπορικές επιχειρήσεις έως 250 τμ να λειτουργούν όλες τις Κυριακές από 1η Μαΐου έως 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους, και μέχρι τις 12 τα μεσάνυχτα σε δύο περιοχές, στην Παραλία και την Ολυμπιακή Ακτή Κατερίνης.
  
• Στις 31 Οκτωβρίου εκδόθηκε το ΦΕΚ με την απόφαση της κ. Μαυρίδου (αρ. φύλλου 2826/5.11.2013) που όριζε ότι επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων κάτω των 250τ.μ. όλες τις Κυριακές από 1 Μαΐου έως 15 Οκτωβρίου, έως τις 8 το βράδυ στις εξής περιοχές: α) Ολυμπιακή Ακτή, Παραλία, Καλλιθέα, Περίσταση, Κορινός του δήμου Κατερίνης, β)Λιτόχωρο, Δίον, Λεπτοκαρυά, Πλαταμώνας, Νέοι Πόροι, Νέος Παντελεήμονας, Παλαιός Παντελεήμονας του δήμου Δίου Ολύμπου, γ) Μακρύς Γιαλός, Μεθώνη, Νέα Αγαθούπολη του δήμου Πύδνας Κολινδρού. Επίσης για τους οικισμούς Ελατοχωρίου και Αγίου Δημητρίου του δήμου Κατερίνης επιτρέπεται η προαιρετική λειτουργία των καταστημάτων όλες τις εποχές του έτους.
  
• Ένα μήνα αργότερα (6/12/2013) και χωρίς να προηγηθεί νέα διαβούλευση, η κ. Μαυρίδου τροποποίησε την προηγούμενη απόφασή της. Η νέα απόφαση δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ παραμονές Χριστουγέννων (3291/24.12.2013) και όριζε ότι οι περιοχές στις οποίες επιτρεπόταν το άνοιγμα των μικρών καταστημάτων από Μάιο μέχρι Οκτώβριο περιοριζόταν μόνο στο Δίον και τον Παλαιό Παντελεήμονα. Αντιθέτως στις περιοχές όπου επιτρεπόταν το άνοιγμα των μικρών καταστημάτων όλες τις Κυριακές του έτους εκτός από τους οικισμούς Ελατοχώρι, Άγιος Δημήτριος προστέθηκαν οι: α) Καλλιθέα, Περίσταση, Κορινός, Ολυμπιακή Ακτή, Παραλία του δήμου Κατερίνης, β) Λιτόχωρο, Λεπτοκαρυά, Πλαταμώνας, Παντελεήμονας, Πόροι, Σκοτίνα του δήμου Δίου Ολύμπου, γ) Μακρύγιαλος, Μεθώνη, Νέα Αγαθούπολη του Δήμου Πύδνας- Κολινδρού.
  
• Τότε ακόμα ίσχυε το όριο των 250 τ.μ, αλλά όπως είδαμε παραπάνω αυτός ο περιορισμός απαλείφθηκε το 2017, που όμως όριζε ότι αποφάσεις περιφερειαρχών πρωθύστερες του νόμου εξακολουθούν να ισχύουν. Τη δεύτερη απόφαση της αντιπεριφερειάρχη, σε συνδυασμό με το Ν.4472/2017 αξιοποίησε το Jumbo. Το κατάστημά που εδρεύει στο Βαρικό (ανήκε στον πρώην δήμο Λιτοχώρου και πλέον ανήκει στο δήμο Δίου Ολύμπου) εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2019. Προ ημερών, ανακοίνωσε ότι από τον Ιανουάριο του 2020 θα λειτουργεί όλες τις Κυριακές του έτους, 11.00-18.00.
  

Δείτε τα ΦΕΚ με τις αποφάσεις της αντιπεριφέρειας εδώ και εδώ και την επιστολή του Εμπορικού Συλλόγου Κατερίνης

«Ανοίγει ο ασκός του Αιόλου»

Ο Εμπορικός Σύλλογος Κατερίνης σχεδιάζει να καταθέσει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για να το αποτρέψει το άνοιγμα του Jumbo τις Κυριακές. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Κώστας Ρέχας αναγνωρίζει ότι «βάσει των σημερινών δεδομένων η απόφαση του πολυκαταστήματος παιχνιδών είναι νόμιμη», όμως υποστηρίζει ότι «η δεύτερη απόφαση της αντιπεριφερειάρχη Πιερίας είναι άκυρη γιατί δεν προηγήθηκε νέα διαβούλευση». Βέβαια, αν η απόφαση δεν προσβληθεί στα διοικητικά δικαστήρια θα ισχύει τουλάχιστον για φέτος και τυχόν νεότερη απόφαση της αντιπεριφερειάρχη θα ισχύσει το 2021.

Ο κ. Ρέχας αναφέρει ότι αγνοούσε την ύπαρξη της δεύτερης απόφασης της αντιπεριφέρειας Πιερίας και την ανακάλυψε τώρα, με αφορμή την πρόθεση του Jumbo να ανοίξει όλες τις Κυριακές. «Εμείς δεχτήκαμε να λειτουργούν τα καταστήματα στις παραλιακές περιοχές τις Κυριακές της τουριστικής περιόδου, έχοντας τη δικλείδα ασφαλείας των 250 τ.μ. Το χειμώνα λειτουργούν λίγα εμπορικά καταστήματα. H κίνηση του Jumbo αλλάζει τα δεδομένα, γιατί δημιουργεί προηγούμενο και για το άνοιγμα ενός μεγάλου σουπερμάρκετ που λειτουργεί στην Παραλία Κατερίνης. Ανοίγει ο Ασκός του Αιόλου», προσθέτει ο ίδιος.

Από την πλευρά της η πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πιερίας Δέσποινα Κωνσταντίνου επίσης λέει στη «ΜτΚ» ότι δεν κοινοποιήθηκε ποτέ η δεύτερη απόφαση της αντιπεριφέρειας.  "Τo Εργατικό μας Κέντρο, το έχουμε δηλώσει και τονίσει επανειλημμένα, ήταν είναι και θα είναι αντίθετο στη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές σε όλο το Νομό μας γιατί είναι βέβαιο ότι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλων προβλημάτων στους μισθωτούς (και όχι μόνο), οι οποίοι στην πράξη θα κληθούν να εργάζονται με εξαντλητικά ωράρια, συρρικνώνοντας την προσωπική ζωή και τον ελεύθερο χρόνο τους, αποκόπτοντας τους από την οικογένεια και γενικά από κάθε άλλη δραστηριότητα χωρίς καν να λαμβάνουν τις νόμιμες υπερωριακές αποζημιώσεις και πόσο μάλιστα τη προσαύξηση 75% για εργασία κατά τις Κυριακές και Αργίες. Αλλά πέραν από τους εργαζόμενους και οι έμποροι, οι μικροί επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι έχουν και αυτοί δικαίωμα να ξεκουραστούν και να βρεθούν με την οικογένειά τους τις Κυριακές.Η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές είναι σαφώς «ένα πολύ μεγάλο δώρο» στα μεγάλα πολυκαταστήματα για να αυξήσουν και άλλο τα μεγάλα κέρδη τους, συνθλίβοντας και αφανίζοντας τις μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις που είναι η ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας και αυξάνοντας έτσι την ανεργία.

Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι με οποιαδήποτε απόφαση που επιτρέπει την λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων κατά τις Κυριακές γιατί είμαστε βέβαιοι ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να είναι ανοιχτά τα εμπορικά καταστήματα κατά τις Κυριακές και αυτό το έχουμε δηλώσει επανειλημμένα εγγράφως στην Αντιπεριφέρεια που είναι και η αρμόδια από το νόμο να αποφασίσει υπό ορισμένες προϋποθέσεις για την λειτουργία των καταστημάτων κατά τις Κυριακές" αναφέρει σχετική ανακοίνωση του Εργατικού Κέντρου.

Η «ΜτΚ» επιχείρησε να επικοινωνήσει τόσο με την κ. Μαυρίδου όσο και με το νομικό σύμβουλο της αντιπεριφέρειας για να εκφράσουν τη δική τους άποψη ως προς τα γεγονότα αλλά παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες αυτό κατέστη αδύνατο,

Αντιδρούν μικρομεσαίοι και εργαζόμενοι

Όπως ήταν αναμενόμενο, το θέμα προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από συνδικαλιστικές ενώσεις μικρομεσαίων εμπόρων και εργαζόμενων. Το εργατικό Κέντρο Κατερίνης οποίο χαρακτήρισε την λειτουργία του Jumbo «παράνομη και καταχρηστική». Το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης σχολίασε ότι «τα δήθεν επιχειρήματα για περισσότερες προσλήψεις δεν πείθουν κανέναν» γιατί στην πραγματικότητα «μεταφράζονται ως συμβάσεις ημι-ανέργων με μισθούς πείνας και με επιπλέον υπερωριακή εργασία που θα αμείβεται με ιδιότυπα καθεστώτα που γεννιούνται στους εργασιακούς χώρους και με τρομοκρατημένους εργαζόμενους που φοβούνται να τα καταγγείλουν».

Η Ένωση Εμποροϋπαλλήλων Θεσσαλονίκης υποστηρίζει σε ανακοίνωσή της ότι «για την εργοδοσία οι Κυριακές δεν είναι μια τελειωμένη υπόθεση, η επίθεση συνεχίζεται. Τους το ξεκαθαρίζουμε πως και για τους εργαζόμενους οι Κυριακές δεν είναι ‘’περασμένα ξεχασμένα’’. Θα δώσουμε τη μάχη μέχρι τέλους».

Από την πλευρά της η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας, τονίζει πως η πάγια θέση της είναι ότι «τα εμπορικά καταστήματα δεν πρέπει να είναι ανοιχτά τις Κυριακές. Εκτός από τις περιοχές που ορίζει ο νόμος. Θα εξεταστεί η επίδοση των προτάσεων της Συνομοσπονδίας στο αρμόδιο Υπουργείο Ανάπτυξης”.

Το θέμα ήρθε και στη Βουλή μέσω ερωτήσεων που κατέθεσαν βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ προς τους αρμόδιους υπουργούς για το τι προτίθενται να κάνουν σε περίπτωση που δεν έχει τηρηθεί η νομοθετική πρόβλεψη για αιτιολογημένη απόφαση, η οποία εκδίδεται μετά από διαβούλευση με τοπικούς και συλλογικούς φορείς και αν είναι σε γνώση των αρμόδιων υπηρεσιών των υπουργείων και άλλες περιπτώσεις επιχειρήσεων που δρομολογούν λειτουργία των δραστηριοτήτων τους στο σύνολο των Κυριακών του έτους.

Πάντως από πλευράς των σουπερμάρκετ, οι εταιρείες Σκλαβενίτης, My market και Μασούτης ξεκαθάρισαν ότι είναι έξω από τη λογική των εταιρειών τους, ενώ μεγάλες εταιρείες λιανεμπορίου όπως η Public και τα Attica Stores δεν εξετάζουν στην παρούσα φάση να αξιοποιήσουν τις πρόνοιες του νόμου για το άνοιγμα καταστημάτων τις Κυριακές.

Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" 19/1/2020