Το Πάσχα και η Ανάσταση αποτέλεσαν ανά τους αιώνες πηγή έμπνευσης για τις τέχνες. Πολλοί ήταν οι δημιουργοί, που ύμνησαν τα θεία γεγονότα μέσα από τα έργα τους. Στη μουσική κάποιες από τις συνθέσεις που γράφτηκαν για τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης είναι η καλύτερη συντροφιά για τους λάτρεις του είδους τη σημερινή αναστάσιμη ημέρα. Η επιλογή τους έγινε για τη «ΜτΚ» από τον καταξιωμένο διεθνή συνθέτη Χρήστο Σαμαρά, ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Μουσικολογίας της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και βαθύ γνώστη της κλασικής μουσικής παράδοσης.

Η μεγαλειώδης Δεύτερη Συμφωνία του Μάλερ (Gustav Mahler)

Ένα όμορφο, αρκετά μεγάλο έργο που έχει προβολές με την Ανάσταση ευρύτερα σε υπαρξιακό επίπεδο. Πρόκειται για μία δημοφιλή συμφωνία, που ο συνθέτης της χρειάστηκε έξι χρόνια για να ολοκληρώσει. 

Το έργο έχει ένα εντυπωσιακό φινάλε στο πέμπτο μέρος, ενώ θέτει την αξία της πίστης ως έναν ύμνο στην υπέρτατη δύναμη της Αγάπης. Ευαίσθητο, σοφό στις απαντήσεις του σε αρχετυπικά ερωτήματα και φόβους του ανθρώπου, το έργο, που είναι γνωστό και ως Συμφωνία «της Αναστάσεως», περιλαμβάνει τις μεταφυσικές αναζητήσεις του δημιουργού του, που έχει εμφανείς επιρροές από τη γερμανική παράδοση και θρησκεία.

Ο συνθέτης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ψυχογράφος που ακροβατεί μέσα από το έργο αυτό από το φευγαλέο της ευτυχίας στο παράλογο της καθημερινότητας. Ο Γκούσταβ Μάλερ (1860-1911) ήταν Αυστριακός συνθέτης της ύστερης ρομαντικής μουσικής και ένας από τους κορυφαίους διευθυντές ορχήστρας της γενιάς του που συνέθεσε κυρίως συμφωνίες και μελοποίησε τραγούδια. 

Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους υστερο-ρομαντικούς συνθέτες. Παρά ταύτα η μουσική του δεν έγινε ποτέ πλήρως αποδεκτή από το μουσικό καθεστώς της Βιέννης όσο ζούσε, αφού τα έργα του χαρακτηρίστηκαν «εκκεντρικά».

Το Πασχαλινό Ορατόριο του Μπαχ (Johann Sebastian Bach)

Στη διάρκεια των μεγάλων χριστιανικών γιορτών, ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750) έχει την τιμητική του, καθώς τα θρησκευτικά του έργα ανήκουν στα σημαντικότερα που έχει να παρουσιάσει η δυτική μουσική. 

Το Πασχαλινό Ορατόριό του βασίζεται σε μία προηγούμενη κοσμική καντάτα του συνθέτη και δεν χρησιμοποιεί βιβλικό κείμενο, δεν περιλαμβάνει χορικά ούτε έχει αφηγητή. 

Αποτελεί έτσι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της συγχώνευσης θρησκευτικής κοσμικής μουσικής, που παρατηρείται σε πολλά έργα του δημιουργού. Ο Μπαχ ήταν Γερμανός συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, μουσικοπαιδαγωγός και εκτελεστής (οργανίστας, πιανίστας, βιολίστας και βιολονίστας) της Μπαρόκ περιόδου. Θεωρείται αναμφίβολα ο μεγαλύτερος συνθέτης αυτής της περιόδου και ένας από τους σημαντικότερους της δυτικής μουσικής. 

Έχει στο ενεργητικό του περισσότερα από 1.000 έργα που έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας. Μόνο τρία από αυτά φέρουν τον τίτλο Ορατόριο: των Χριστουγέννων, της Αναλήψεως και του Πάσχα.

Βυζαντινό Ορατόριο του Πάσχα του Πάουλ Κονσταντινέσκου (Paul Constantinescu)

Ένα ενδιαφέρον και πολύ μεγάλο έργο που περιλαμβάνει και κάποια βυζαντινά στοιχεία, πάντα βέβαια με τη ρουμάνικη οπτική του δημιουργού του, είναι το Βυζαντινό Ορατόριο του Πάσχα. 

Άλλωστε, δύο από τις κυρίαρχες επιρροές του συνθέτη του ήταν η ρουμάνικη παραδοσιακή μουσική και το βυζαντινό άσμα. Ο Πάουλ Κονσταντινέσκου (1909-1963) σπούδασε στη Ρουμανία αλλά και στη Βιέννη, από όπου όταν επέστρεψε δίδαξε στην Ακαδημία Θρησκευτικής Μουσικής, ενώ είχε επίσης ένα πολυσχιδές έργο και ήταν βραβευμένος με το Βραβείο Ενέσκου το 1932 και το Βραβείο της Ρουμανικής Ακαδημίας το 1956. 

Ο Κωνσταντινέσκου χρησιμοποίησε λαϊκά και λειτουργικά στοιχεία στα έργα του, έχοντας ισχυρή γνώση της φόρμας και της αρμονίας. Έκανε πολλά για να ανοίξει το δρόμο για τη γενιά των Ρουμάνων συνθετών μετά τον Ενέσκου.

Εισαγωγή από το «Μεγάλο Ρωσικό Πάσχα» του Ρίμσκι Κόρσακοφ (Николай Андреевич Римский-Корсаков‎‎)‎

Το έργο παραπέμπει σε λειτουργία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και στα παραδοσιακά λειτουργικά άσματα Obikhod. Ο συνθέτης αναπαριστά μουσικά τη μετάβαση από τη μυστηριακή κατάνυξη και το βουβό θρήνο του Μεγάλου Σαββάτου, στην εκρηκτική γιορτινή ατμόσφαιρα της Κυριακής του Πάσχα. 

Ο Νικολάι Αντρέεβιτς Ρίμσκι Κόρσακοφ (1844-1908) καταγόταν από ρωσική αριστοκρατική οικογένεια. Ήταν ένα από τα μέλη της Ομάδας των Πέντε μαζί με τους Μίλι Μπαλάκιρεφ (1837-1910), Αλεξάντρ Μποροντίν (1833-1887), Σεζάρ Κούι (1835-1918) και Μοντέστ Μουσόργκσκι (1839-1881). Οι πέντε συνθέτες, με βάση τους την Αγία Πετρούπολη, επεδίωκαν την ανεξαρτησία της ρωσικής μουσικής από τα δυτικότροπα πρότυπα, θέλοντας να δημιουργήσουν ένα πραγματικά ρωσικό μουσικό ύφος.

Fili mi Apsolon του Χάινριχ Σουτζ (Heinrich Schütz)

Ορατόριο του Σύγχρονου γερμανικού μπαροκισμού του 17^ου αιώνα. Ο συνθέτης (1585-1672) το συνέθεσε ως μέρος μιας ομάδας είκοσι κομματιών τα οποία τιτλοφόρησε «Ιερές Συμφωνίες» (Βιβλίο 1) και δημοσιεύτηκαν το 1629. 

Η συλλογή περιλαμβάνει βιβλικά κείμενα κυρίως από τους Ψαλμούς και το Άσμα του Σολομώντα. Ο Schütz είχε σπουδάσει στη Βενετία. Το κείμενο για το Fili mi, Absalon προέρχεται από το 2ο βιβλίο του Σαμουήλ. Ο Absalon (ή Absalom, όπως επίσης συνήθως φαίνεται) ήταν ο τρίτος γιος του βασιλιά Δαβίδ. Ο Αβεσσαλώμ τελικά στασίασε ενάντια στην κυριαρχία του πατέρα του.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 04-05.05.2024