Η λέξη με τα έξι μπλε κεφαλαία γράμματα πάνω σε τοιχοκολλημένο χαρτί στην είσοδο του πρώτου ορόφου του παλιού κτιρίου της Κεντρικής Βιβλιοθήκης ΑΠΘ φέρνει στους μεγαλύτερους ένα μειδίαμα νοσταλγίας για τα φοιτητικά χρόνια που πέρασαν ανεπιστρεπτί. «ΗΣΥΧΙΑ», γράφει. Κι αυτή είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να μπει κανείς αλλά και όρος απαράβατος για να μείνει. Η ίδια επιγραφή βρίσκεται τοιχοκολλημένη σχεδόν σε όλους τους χώρους εντός του φοιτητικού αναγνωστηρίου. Οι φοιτητές με προσήλωση δείχνουν να σέβονται τον κανόνα, όπως και ό,τι άλλο συνεπάγεται η είσοδος στη βιβλιοθήκη: όχι στον καφέ σε χάρτινο ή πλαστικό ποτηράκι παρά μόνο σε ατομικό θερμός, όχι στην κατανάλωση τροφίμων, όχι στη χρήση κινητών τηλεφώνων.

Είναι Σάββατο μεσημέρι και στη βιβλιοθήκη δεν πέφτει ούτε καρφίτσα, όπως συμβαίνει πάντα σε περιόδους εξεταστικής. Στο βάθος του ορόφου υπάρχει μία και μοναδική κενή θέση, κι αυτήν «καβατζώσαμε» σε κλάσματα δευτερολέπτου, για να μπούμε στο κλίμα και ως... φοιτητές πια παρατηρούμε με προσοχή το «βουβό πανζουρλισμό» που επικρατεί τριγύρω μας. Τα πληκτρολόγια «έχουν πάρει φωτιά», οι αόρατες παρωπίδες λειτουργούν λυτρωτικά σε όσους με ζήλο υπογραμμίζουν τα «SOS», με τη βεβαιότητα ότι το στρογγυλό δεκαράκι στο τέλος της εξεταστικής το έχουν στο τσεπάκι τους.

«Θα έλεγα ότι είναι το… δεύτερο σπίτι μου σε κάθε εξεταστική!» λέει με χιούμορ η Ευαγγελία Τ., φοιτήτρια στην Αρχιτεκτονική σχολή του ΑΠΘ. «Την προτιμώ περισσότερο από το σπίτι, διότι συγκεντρώνομαι και έχω λιγότερους ‘αντιπερισπασμούς’. Είναι ένας τρόπος θα έλεγα να περάσει η εξεταστική πιο ευχάριστα. Συνήθως είμαι εκεί από τις 9-10 το πρωί και κάθομαι ένα 12ωρο, ειδικά εάν έχω παρέα» συμπληρώνει. «Όταν απελπίζομαι, επιλέγω τη βιβλιοθήκη! Ειδικά σε περιόδους εξεταστικής είναι πραγματικά η καλύτερη επιλογή!» λέει από την πλευρά της η Τατιάνα Κ., φοιτήτρια Χημείας στο ΑΠΘ.

Πράγματι η Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ -μέρος της οποίας αποτελεί και το φοιτητικό αναγνωστήριο χωρητικότητας 1.334 θέσεων- αποτελεί σημαντικό στήριγμα για δεκάδες φοιτητές, όχι απαραίτητα στο κομμάτι της μελέτης αλλά και του δανεισμού βιβλίων ή της χρήσης των νησίδων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ιδρύθηκε το 1925 και δύο χρόνια αργότερα τέθηκε σε λειτουργία, ενώ για 47 χρόνια στεγαζόταν στο ισόγειο του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής σχολής. Από το 1974 στεγάζεται σε δικό της τετραώροφο κτίριο στο κέντρο της πανεπιστημιούπολης. Διατηρεί αν όχι την πλουσιότερη, μία από τις πλουσιότερες και ενημερωμένες συλλογές στην Ελλάδα με αγορές ηλεκτρονικού και έντυπου υλικού. Τον πρώτο πυρήνα της συλλογής, δηλαδή περίπου 8.000 βιβλία, αποτέλεσαν βιβλία του πρώην εφόρου της Εθνικής Βιβλιοθήκης Γ. Κωνσταντινίδη, παλιές εκδόσεις κλασικών κειμένων από βιβλία του ελληνικού επί Τουρκοκρατίας γυμνασίου Θεσσαλονίκης κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη συνέχεια εμπλουτίστηκε με τα βιβλία της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αθηνών, ενώ προστέθηκαν βιβλία από ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που εγκαταλείφθηκαν στην Τουρκία μετά το 1922.

Το «Woodstock» της Θεσσαλονίκης

Κάποτε ο ευρύτερος χώρος της βιβλιοθήκης δεν θύμιζε σε τίποτα τη σημερινή του μορφή, περιγράφει στη «Θ» ο 43χρονος Γιάννης, φιλόλογος, που πριν από είκοσι χρόνια βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για να κάνει το μεταπτυχιακό του στη βυζαντινή ιστορία. Αν και πλέον είναι καθηγητής σε σχολείο της πόλης, επισκέπτεται ακόμη τη βιβλιοθήκη του ΑΠΘ -όπως επίσης πολλοί ακόμη καθηγητές και μεταδιδακτορικοί φοιτητές αλλά και μαθητές λυκείου που δίνουν πανελλήνιες- για να «μελετήσει» τα γραπτά των μαθητών του. «Επισκέπτομαι τη βιβλιοθήκη, αδιάλειπτα για είκοσι χρόνια, πρώτα ως φοιτητής και τώρα ως δάσκαλος, διότι με βολεύει να διορθώνω τα γραπτά των παιδιών. Θυμάμαι ο χώρος δεν ήταν ακριβώς όπως τον έχουμε συνηθίσει τώρα. Πριν από πολλά χρόνια, ο χώρος έξω από τη βιβλιοθήκη δεν ήταν στρωμένος με τσιμέντο αλλά με γρασίδι και μαζεύονταν εκεί όλοι οι νέοι. Το φοιτητικό παλιό χύμα πνεύμα, όπως τα «παιδιά των λουλουδιών» στο φεστιβάλ Woodstock. Κάπως έτσι θα περιέγραφα το πνεύμα» λέει με χιούμορ ο Γιάννης.

Ο ίδιος περιγράφει με θετικό τρόπο ότι πλέον ο χώρος της βιβλιοθήκης έχει μετατραπεί σε έναν άκρως ουσιαστικό χώρο μελέτης, αποκαλύπτει ωστόσο ότι παλαιότερα δεν ήταν ακριβώς έτσι τα πράγματα. «Τη δεκαετία του ‘90 ο χώρος εντός της βιβλιοθήκης ήταν… πασαρέλα. Κάποιοι έβαζαν μέχρι και καρτελάκια με βαθμολογίες για τις κοπέλες που διέσχιζαν το διάδρομο ανάμεσα στα τραπέζια, για να βρουν να καθίσουν!» λέει γελώντας, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι «πια έρχονται για να διαβάσουν». Κατά κοινή ομολογία των φοιτητών αυτό είναι αλήθεια. Ωστόσο τα «ευτράπελα» και τα περίεργα περιστατικά συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. «Είναι ένας ηλικιωμένος κύριος που κάθεται συνήθως στο κυλικείο και τραγουδάει σχεδόν σε καθημερινή βάση! Θυμάμαι επίσης χαρακτηριστικά μια φορά που κάποια άτομα, μάλλον μαθητές λυκείου, μπήκαν μέσα στη βιβλιοθήκη με… γύρο και κόκα κόλα! Με το που μπήκαν μέσα στο αναγνωστήριο, είχαν το χαρακτηριστικό βλέμμα της αγωνίας να μην τους πάρει χαμπάρι ο φύλακας. Ήταν πραγματικά πολύ αστείο!» αφηγείται με χιούμορ η Καλλιόπη Κωνσταντινίδου, φοιτήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ.

Το αέναο κυνήγι της γνώσης

Όπως και να ’χει, το φοιτητικό αναγνωστήριο είναι ένας χώρος επιφορτισμένος με ιστορίες. Ιστορίες πρωτοετών που είναι πεπεισμένοι ότι όσο περισσότερο διαβάσουν τόσες πιο πολλές πιθανότητες έχουν να βρουν δουλειά. Το ίδιο και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές που ξοδεύουν ολόκληρες μέρες διαβάζοντας, με την ελπίδα ότι θα προσθέσουν ένα ακόμη πτυχίο στο βιογραφικό τους. Η μελέτη μετατρέπεται έτσι σε ένα αέναο κυνήγι απόκτησης της γνώσης, με την ελπίδα ότι μέσω αυτής οι υποψήφιοι επαγγελματίες στο αντικείμενό τους θα μπορέσουν να βγουν στην αγορά εργασίας και να εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους ένα εύρωστο οικονομικά μέλλον. «Είμαι στο πρώτο έτος. Διαφωνώ με την άποψη ότι εμείς οι πρωτοετείς τα φορτώνουμε όλα στον κόκορα. Θεωρώ ότι πολλοί από εμάς επιδιώκουμε να παρακολουθούμε όλα τα μαθήματα και να διαβάζουμε πολύ καλά για τις εξεταστικές. Ένα πτυχίο με καλό βαθμό σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες για επαγγελματική αποκατάσταση» σημειώνει η Μαρία Κ. Το ίδιο πιστεύει και η Ελένη Α., που κάνει το δεύτερο πτυχίο της στα παιδαγωγικά. «Ένα πτυχίο ίσον τίποτα στις μέρες μας. Δύο πτυχία όμως; Νομίζω ότι αυξάνονται πολύ οι δυνατότητες εύρεσης εργασίας σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα. Η οικονομική κρίση μάς έχει εδώ και καιρό χτυπήσει την πόρτα. Δεν έχουμε και πολλά περιθώρια επιλογών πια», καταλήγει με νόημα.

Ευκαιρία για «οφθαλμόλουτρα» και πολλές… ιστορίες αγάπης

Όπως διαβεβαιώνουν τη «Θ», φοιτητές και μη, «κοινό μυστικό» όσων επισκέπτονται τη βιβλιοθήκη είναι πως γίνεται για… κοινωνική συναναστροφή. «Όσοι πηγαίνουν εκεί δεν πηγαίνουν για να διαβάσουν, μόνο αλλά και για… socializing, να γνωρίσουν φοιτητές από άλλες σχολές. Είναι ένας χώρος που μπορείς να κοινωνικοποιηθείς, αφού η πλειονότητα είναι φοιτητές!» σημειώνει η απόφοιτη του Τμήματος Δημοσιογραφίας Ευτέρπη Μουζακίτη. «Υπάρχουν άτομα που έρχονται στη βιβλιοθήκη μόνο για να «ψαχτούν». Όλοι το ξέρουν αυτό! Μια φίλη μου γνώρισε το αγόρι της εκεί και είναι ακόμη μαζί» επιβεβαιώνει η Ευαγγελία.

Η φοιτήτρια του ΑΠΘ Ηλιάνα Π. θυμάται σαν χθες τη μέρα που γνώρισε στη βιβλιοθήκη έναν από τους έρωτες που δεν θα ξεχάσει ποτέ. «Όλα έγιναν τόσο απρόβλεπτα! Θυμάμαι στην πρώτη εξεταστική που είχα πάει τον χειμώνα ήμουν άρρωστη. Έβηχα συνέχεια και έβγαινα έξω για να μην ενοχλώ. Πέρασαν από εκείνη τη μέρα μερικοί μήνες, όταν ήρθε η εξεταστική του Ιουνίου. Κλασικά, όπως κάθε φορά, πηγαίνω, πιάνω μια θέση και ξεκινάω το διάβασμα. Ξαφνικά νιώθω ένα χέρι στην πλάτη μου, γυρνάω το βλέμμα μου και ακούω το εξής: «Σε θυμάμαι από την προηγούμενη εξεταστική, ήσουν η κοπέλα που έβηχε συνέχεια. Ε, εκεί κατάλαβα ότι μάλλον η συνάντησή μας δεν ήταν και τόσο τυχαία. Ανταλλάξαμε αριθμούς και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα. Έζησα έναν από τους πιο αγαπημένους μου έρωτες» αφηγείται με νοσταλγία.

* Δημοσιεύτηκε στη "Θεσσαλονίκη" στις 23.01.2020