Εάν θα θέλαμε να συμπυκνώσουμε σε μία φράση τι συνέβη στις εκλογές της 21ης Μαΐου και τι πρόκειται να συμβεί σε αυτές της 25ης Ιουνίου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι «στις 21 Μαΐου εκλέξαμε κυβέρνηση, πάμε τώρα να εκλέξουμε και αντιπολίτευση». 

Βεβαίως αυτή η προσέγγιση δεν αρέσει στη Νέα Δημοκρατία, όπως δεν αρέσει και στον ΣΥΡΙΖΑ, με τις ηγεσίες των δύο κομμάτων να δηλώνουν ότι οι εκλογές της 25ης Ιουνίου δεν αποτελούν το δεύτερο ημίχρονο μίας εκλογικής διαδικασίας, στο τέλος του οποίου απλώς θα επικυρωθεί το αποτέλεσμα του πρώτου ημιχρόνου, αλλά ότι πρόκειται για μία μάχη εξ αρχής. 

«Το πρωί της 25ης Ιουνίου οι κάλπες θα είναι άδειες», υπογραμμίζουν τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο Αλέξης Τσίπρας με προφανή στόχο να επιτύχουν τη μέγιστη δυνατή συσπείρωση των ψηφοφόρων τους. Είναι όμως όντως έτσι; Η αλήθεια, ως συνήθως, βρίσκεται κάπου στη μέση. 

Κάποια πράγματα, όπως για παράδειγμα η πρωτοκαθεδρία της Νέας Δημοκρατίας, είναι αδύνατον να ανατραπούν στην κάλπη του Ιουνίου. Κάποια άλλα όμως, παραμένουν ανοιχτά και αυτά είναι που συνιστούν τα διακυβεύματα των επαναληπτικών εκλογών. 

Ας τα δούμε ένα προς ένα.

Οι παγίδες για την αυτοδυναμία

Ίσως το πλέον επίδικο των εκλογών του Ιουνίου είναι εάν θα υπάρξει αυτοδυναμία και εάν «ναι», ποιο θα είναι το εύρος της. Από μία πρόχειρη θεώρηση η απάντηση φαντάζει εύκολη. Στο κυβερνών κόμμα θα αρκούσε απλώς να επαναλάβει την εκλογική επίδοση της περασμένης Κυριακής για να εξασφαλίσει άνετη πλειοψηφία ως και 170 εδρών. Όμως η αναμέτρηση του Ιουνίου κρύβει αρκετές παγίδες για τη Νέα Δημοκρατία τις οποίες εάν τις υποτιμήσει μπορεί να βρεθεί προ δυσάρεστων για εκείνη, εκπλήξεων.

Ένας από τους λόγους που οδήγησε το κυβερνών κόμμα στο απρόσμενο, ακόμη και για τα ίδια τα στελέχη του, κοντά 41% είναι ότι κατάφερε να περάσει σε μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος το δίλημμα «Μητσοτάκης ή Τσίπρας». Πλέον, το δίλημμα αυτό δεν υφίσταται. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τρέχει μόνος του την κούρσα προς την πρωθυπουργία και το ερώτημα είναι εάν εισέλθει εκ νέου στο Μέγαρο Μαξίμου ως αποκλειστικός ένοικος ή εάν θα χρειαστεί συγκάτοικο. 

Συνεπώς, το πρώτο που καλείται να κάνει ο αρχηγός της ΝΔ είναι να βγει ένα καινούργιο δίλημμα προκειμένου να κρατήσει «ζεστούς», τουλάχιστον όσους ψήφισαν το κυβερνών κόμμα την περασμένη Κυριακή. Και αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από την «αυτοδύναμη κυβέρνηση» ή άλλως «την περιπέτεια με τις κυβερνήσεις συνεργασίας».

Στην Πειραιώς φοβούνται τον κίνδυνο του εφησυχασμού που μπορεί να προκαλέσει στα στελέχη και στους ψηφοφόρους το πολύ καλό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου. Εφησυχασμός ο οποίος μπορεί να οδηγήσει είτε σε αποχή, κάποιοι θεωρώντας σίγουρη τη νίκη, να προτιμήσουν τις παραλίες είτε σε χαλαρή ψήφο προς μικρότερα κόμματα. 

Το «γαλάζιο» επιτελείο φοβάται ιδιαίτερα τυχόν διαρροές προς το ΠΑΣΟΚ καθώς μερίδα κεντροαριστερών ψηφοφόρων ψήφισαν ΝΔ «για να μην επιστρέψει ο Τσίπρας», αλλά τώρα που ο φόβος αυτός εξέλειπε και βλέποντας ότι το κόμμα του Νίκου Ανδρουλάκη είναι σε φάση ανάκαμψης, ίσως επιλέξουν την «πράσινη» κάλπη.

Η αυτοδυναμία απειλείται και από το ενδεχόμενο η επόμενη Βουλή να μην είναι πεντακομματική. Αυτό που συνέβη στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, με τα εκτός Βουλής κόμματα να αθροίζουν περίπου 16% είναι πολύ δύσκολο να ξανασυμβεί. Σπανίως το ποσοστό αυτό είναι διψήφιο. Άλλωστε, τρία κόμματα, ΝΙΚΗ, Πλεύση Ελευθερίας και ΜέΡΑ25, βρέθηκαν ένα βήμα μακριά από το να διαβούν το κατώφλι του Κοινοβουλίου. 

Συνεπώς, στο όχι και τόσο απίθανο ενδεχόμενο που στην επόμενη Βουλή εκπροσωπηθούν έξι, επτά ή ακόμη και οκτώ κόμματα, τότε ο πήχης της αυτοδυναμίας μπορεί να φτάσει ως και στο 38%. 

Τους κινδύνους αυτούς φαίνεται πως τους έχει αντιληφθεί ο κ. Μητσοτάκης γι’ αυτό και κάλεσε όλα τα στελέχη του, κυρίως τους βουλευτές που έχουν ήδη εκλεγεί, να μπουν δυνατά στη μάχη, ασχέτως εάν αυτή τη φορά δεν θα υπάρχει το κυνήγι του σταυρού. 

Τους ξεκαθάρισε μάλιστα, ότι από τη συστράτευσή τους θα κριθεί η περαιτέρω αξιοποίησή τους σε κυβερνητικές θέσεις. 

Ο κ. Μητσοτάκης ξορκίζει επίσης και τα φαινόμενα αλαζονείας από ορισμένα στελέχη όπως αυτή εκδηλώθηκε για παράδειγμα από τον Άδωνη Γεωργιάδη ο οποίος έκανε λόγο για 180 έδρες με στόχο την αναθεώρηση του Συντάγματος.

Μάχη επιβίωσης για τον ΣΥΡΙΖΑ

Οι εκλογές της 25ης Ιουνίου είναι μια μάχη πολιτικής επιβίωσης για τον ΣΥΡΙΖΑ. Μετά τη συντριβή της περασμένης Κυριακής το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο. Η εκκωφαντική αποδοκιμασία της προεκλογικής τακτικής του, το υποχρεώνει να αναζητήσει νέα στρατηγική με στόχο, όχι φυσικά την ανατροπή, αλλά έστω τη διατήρηση κάποιων εκ των κεκτημένων· δηλαδή να προσπαθήσει να ανεβάσει τα ποσοστά του, ει δυνατόν στο 25%, μειώνοντας κάπως την χαώδη απόσταση από τη ΝΔ, μένοντας παράλληλα, σε απόσταση ασφαλείας από το ΠΑΣΟΚ το οποίο βρίσκεται σε ανοδική πορεία. 

Το απευκταίο σενάριο για τον ΣΥΡΙΖΑ θα είναι να μην καταφέρει να αυξήσει τα ποσοστά του και να δει και την απόσταση από το ΠΑΣΟΚ να μειώνεται περαιτέρω.

Το εγχείρημα πάντως δεν είναι εύκολο. Φάνηκε αυτό, τόσο από την πρώτη δήλωση του Αλέξη Τσίπρα μετά το στραπάτσο της 21ης Μαΐου όταν επέρριψε την ευθύνη της ήττας... στο ΠΑΣΟΚ, όσο και από την ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή. Οι δύο στόχοι τους οποίους φαίνεται να θέτει η Κουμουνδούρου προκειμένου να αποτρέψει την περαιτέρω αποσυσπείρωση των ψηφοφόρων της είναι αφενός να περιορίσει το εύρος της αυτοδυναμίας του κ. Μητσοτάκη και αφετέρου, να μην αμφισβητηθεί η πρωτοκαθεδρία του κόμματος στο χώρο της προοδευτικής αντιπολίτευσης. 

Στον ΣΥΡΙΖΑ καλούνται να δώσουν μια μάχη υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Η εκλογική κατάρρευση πυροδοτεί την εσωστρέφεια και όσο κι εάν το τελικό ξεκαθάρισμα, το οποίο περιλαμβάνει πιθανότατα και τον ίδιο τον κ. Τσίπρα, μετατίθεται για μετά τις 25 Ιουνίου, οι γκρίνιες, οι αμφισβητήσεις και το κακό κλίμα δεν είναι εύκολο να ξεπεραστούν τις εβδομάδες που απομένουν ως τις νέες εκλογές. Αυτό φάνηκε άλλωστε και στη συνεδρίαση της Κ.Ε. όπου εκτός από τον αρχηγό, δεν επετράπη σε κανέναν άλλον να πάρει το λόγο.

Ο ρεαλιστικός και ο φιλόδοξος στόχος

Στο ΠΑΣΟΚ έχουν θέσει δύο στόχους. Έναν ρεαλιστικό και έναν εξαιρετικά φιλόδοξο. Ο ρεαλιστικός στόχος κατά τη Χαριλάου Τρικούπη είναι να συνεχιστεί η ανοδική πορεία, σε ποσοστά υψηλότερα από το 11,5%, φτάνοντας ει δυνατόν τουλάχιστον στο 15%. 

Το θεωρούν εφικτό καθώς πιστεύουν ότι όσοι ψήφισαν ΠΑΣΟΚ στις 21 Μαΐου δεν έχουν λόγο να μην το επαναλάβουν και συγχρόνως θεωρούν πως κεντροαριστεροί ψηφοφόροι που ψήφισαν ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να επιλέξουν αυτή τη φορά την “πράσινη” κάλπη θέλοντας να ισχυροποιήσουν ακόμη περισσότερο το ΠΑΣΟΚ.

Ο μύχιος πόθος βεβαίως της Χαριλάου Τρικούπη είναι ο συνδυασμός μεγάλης ανόδου των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ μαζί με περαιτέρω συρρίκνωση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ που θα μπορούσε να οδηγήσει το κόμμα να καταλάβει εκείνο τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. 

Ήδη ο Νίκος Ανδρουλάκης μιλά ανοιχτά γι' αυτόν το στόχο, ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι το κόμμα του δεν πρόκειται να δώσει χείρα βοηθείας στον κ. Μητσοτάκη στην περίπτωση που δεν καταφέρει να πετύχει αυτοδυναμία.

ΚΚΕ και Ελληνική Λύση

Το ΚΚΕ πέτυχε πολύ καλή επίδοση της περασμένης Κυριακή και ακόμη και εάν μείνει σε αυτό το 7,23% θα είναι ικανοποιημένο. Βεβαίως διόλου δεν θα το πείραζε να αυξήσει και άλλο το ποσοστό του, ωστόσο οι διαθέσιμες δεξαμενές, δεν είναι πολλές.

Πιο ρευστά είναι τα πράγματα για την Ελληνική Λύση. Η πιθανή κάθοδος στις εκλογές ακροδεξιών σχημάτων (Μπογδάνος, Λατινοπούλου) που είχαν αποκλειστεί από τις εκλογές της 21^ης Μαΐου ενδέχεται να πιέσουν το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου το οποίο αισθάνεται να απειλείται και από τη δυναμική που έχει αναπτύξει το κόμμα ΝΙΚΗ.

Το άλλο επίδικο των εκλογών της 25ης Ιουνίου είναι εάν κάποιο από τα τρία κόμματα που βρέθηκαν μια ανάσα από το να μπουν στη Βουλή, αυτή τη φορά θα τα καταφέρουν. Περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνουν η ΝΙΚΗ (2,92%) και Πλεύση Ελευθερίας (2,89%) και ακολουθεί το ΜεΡΑ 25 (2,63%). 

Η τυχόν αύξηση του αριθμού των κομμάτων που θα εκπροσωπηθούν στην επόμενη Βουλή θα επηρεάσει και το απαιτούμενο ποσοστό επίτευξης αυτοδυναμίας κάτι που ενδιαφέρει πολύ τη ΝΔ. Οι ηγεσίες αυτών των μικρότερων κομμάτων επιδιώκουν να προσελκύσουν ψηφοφόρους, κυρίως της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ γι' αυτό και ξεδιπλώνουν μια τακτική που λέει ότι “τα βασικά επίδικα των εκλογών, δηλαδή ποιος θα κυβερνήσει και ποιος θα είναι αξιωματική αντιπολίτευση έχουν ήδη κριθεί”, συνεπώς, οι ψηφοφόροι έχουν την άνεση, πιο ελεύθερα να επιλέξουν άλλα μικρότερα κόμματα τα οποία θα μπορούν να ασκήσουν καλύτερη αντιπολίτευση.

Πόσο διαφορετική θα είναι η επόμενη Βουλή;

Σήμερα το απόγευμα πρόκειται να ορκιστούν οι βουλευτές οι οποίοι εξελέγησαν στις 21η Μαΐου, αύριο το πρωί θα εκλεγούν ο νέος πρόεδρος και οι αντιπρόεδροι του Κοινοβουλίου και λίγη ώρα μετά η Βουλή θα διαλυθεί προκειμένου να προκηρυχθούν οι εκλογές για τις 25 Ιουνίου. Η νέα Βουλή που θα προκύψει θα είναι αρκετά διαφορετική από τη σημερινή καθώς οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής. 

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ΝΔ θα έχει μερικές δεκάδες περισσότερες έδρες τις οποίες θα χάσουν τα υπόλοιπα κόμματα, αναλόγως της δυναμικότητάς τους.

Για παράδειγμα, στο υποθετικό σενάριο που επαναληφθεί το ίδιο εκλογικό αποτέλεσμα και στις 25 Ιουνίου η ΝΔ θα έχει 171 βουλευτές, αντί 146 σήμερα, δηλαδή 25 περισσότερους τους οποίους θα πάρει από ΣΥΡΙΖΑ (11), ΠΑΣΟΚ (7), ΚΚΕ (4) και Ελληνική Λύση (3). Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι «γαλάζιοι» υποψήφιοι που είναι σήμερα πρώτοι επιλαχόντες σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες, θα καταφέρουν να εκλεγούν, σε βάρος νυν βουλευτών οι οποίοι θα χάσουν την έδρα τους.

Τέτοιου είδους αλλαγές θα γίνουν και στην Κεντρική Μακεδονία. Για παράδειγμα, στην Α’ Θεσσαλονίκης ενδέχεται να χάσει έδρα ο ΣΥΡΙΖΑ και να την πάρει η ΝΔ, εκλέγοντας και δέκατο βουλευτή ή να την πάρει κάποιο από τα μικρότερα κόμματα που τώρα έμειναν εκτός Βουλής. Εάν, δε, η επόμενη Βουλή είναι επτακομματική, τότε ενδέχεται να χάσει έδρα και η ΝΔ.

Στη Β’ Θεσσαλονίκης θεωρείται πολύ πιθανό να χάσει έδρα ο ΣΥΡΙΖΑ η οποία θα πάει είτε στη ΝΔ είτε σε κάποιο από τα νεοεισελθέντα κόμματα στη Βουλή. Τέτοιου είδους καραμπόλες ενδέχεται να γίνουν και σε άλλες εκλογικές περιφέρειες όπως για παράδειγμα σε Πιερία και Ημαθία (+1 ΝΔ, -1 ΣΥΡΙΖΑ), Πέλλα και Σέρρες (+1 ΝΔ, -1 ΠΑΣΟΚ). Αντιθέτως, δεν προβλέπονται αλλαγές στις τριεδρικές εκλογικές περιφέρειες του Κιλκίς και της Χαλκιδικής.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28.05.2023