Τα πράγματα είναι απλά για τον Θόδωρο Σκυλακάκη. Η κυβέρνηση προχώρησε στα μέτρα παροχών «γιατί ο ρυθμός ανάπτυξης αποδεικνύεται σημαντικά μεγαλύτερος εκείνου που είχε προβλεφθεί, κάτι που δημιουργεί για το 2021 και εν μέρει και για τα επόμενα χρόνια πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο».

Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών μιλώντας στη «ΜτΚ» αναρωτιέται γιατί να κάνουμε εκλογές όταν η κυβέρνηση έχει μπροστά της μια περίοδο εξαιρετικά δυναμικής οικονομικής ανάκαμψης και μεγάλα έργα και επενδύσεις που προχωρούν με τις χρηματοδοτήσεις που έχει ήδη εξασφαλίσει από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και η ΝΔ προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Χαρακτηρίζει τους στόχους που έχει θέσει η κυβέρνηση για την φετινή χρονιά «συντηρητικούς» και για τα επόμενα χρόνια «εύλογους και θεμιτούς», ενώ για Ταμείο Ανάκαμψης τονίζει ότι τα μεγάλα στοιχήματα είναι μπροστά μας και δεν αφορούν τόσο στα ορόσημα όσο στην πραγματική υλοποίηση των έργων και των επενδύσεων και δηλώνει αισιόδοξος για το μέρος των δανείων ότι θα ξεκινήσουν στις επόμενες εβδομάδες.

Για τις Τράπεζες πιστεύει και ελπίζει ότι είναι έτοιμες, ενώ για τα δύο χρόνια παρουσίας του στο υπουργείο Οικονομικών μιλά θετικά για την ταχεία αντίδραση των επιχειρήσεων στην επάνοδο της ζήτησης και τη στροφή τους στις εξαγωγές. «Αυτό που εξέπληξε θετικά ήταν η διατήρηση της κουλτούρας πληρωμών και η αποφυγή απολύσεων ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της πανδημίας», σημειώνει.

Kύριε Σκυλακάκη, το καλάθι παροχών που άνοιξε στην 85η ΔΕΘ ο πρωθυπουργός κοστολογείται στα 4 δισ. Τι επέτρεψε στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε φοροελαφρύνσεις και σε μέτρα ανακούφισης, που στο πρόσφατο παρελθόν δεν μας είχε συνηθίσει;

Η απάντηση είναι απλή. Ο ρυθμός ανάπτυξης αποδεικνύεται σημαντικά μεγαλύτερος εκείνου που είχε προβλεφθεί. Αυτό δημιουργεί για το 2021 και εν μέρει και για τα επόμενα χρόνια πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο, ιδίως διότι η επιτάχυνση της ανάπτυξης δεν στηρίζεται τόσο στην επάνοδο της κατανάλωσης, που το πρώτο εξάμηνο του 2021 ήταν σημαντικά χαμηλότερη του 2019, λόγω των περιοριστικών μέτρων, όσο στην σημαντική αύξηση των εξαγωγών και των επενδύσεων σε σύγκριση με την προ κρίσης περίοδο, που έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι θα συνεχίσει και μετά το τέλος της πανδημίας. Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του 2021 είχαμε αύξηση των επενδύσεων (ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου σε τρέχουσες τιμές), από τα 8,6 δισ. την αντίστοιχη περίοδο του 2019 στα 10 δισ. το 2021, ενώ την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2021 είχαμε μια αύξηση των εξαγωγών αγαθών (χωρίς πετρελαιοειδή) από τα 13,7 δις την αντίστοιχη περίοδο του 2019 στα 16,4 δις το 2021.

Θα έχετε ακούσει την εκτίμηση ότι οι συγκεκριμένες εξαγγελίες μυρίζουν πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Τι απαντάτε;

Ο πρωθυπουργός έχει ξεκαθαρίσει το θέμα στην ΔΕΘ. Η κυβέρνηση έχει άλλωστε μπροστά της μια περίοδο εξαιρετικά δυναμικής οικονομικής ανάκαμψης και μεγάλα έργα και επενδύσεις που προχωρούν με τις χρηματοδοτήσεις που έχει ήδη εξασφαλίσει από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Η ΝΔ προηγείται ήδη σημαντικά στις δημοσκοπήσεις αν και βρισκόμαστε στο μέσο της θητείας μας, συνεπώς γιατί να κάνουμε εκλογές;

Είναι εφικτοί οι ιδιαίτερα αισιόδοξοι στόχοι που θέτει το οικονομικό επιτελείο; Μιλάτε για επίτευξη υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας, έξοδο της χώρας από το καθεστώς αυξημένης εποπτείας μέχρι το 2022, μονοψήφιο ποσοστό κόκκινων δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και ρεαλιστικά πρωτογενή πλεονάσματα από το 2023.

Οι στόχοι που θέτουμε είναι για την φετινή χρονιά συντηρητικοί. Για τα επόμενα χρόνια είναι εύλογοι και θεμιτοί, αφού θα ενεργοποιηθεί πλέον το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ είναι προφανές ότι υπάρχει για τη χώρα τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως προκύπτει άλλωστε από τα εκρηκτικά ποσά που καταγράφονται στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων, που αποτελούν την καλύτερη έμπρακτη ένδειξη της αλλαγής του επενδυτικού κλίματος. Ως τώρα έχουμε πετύχει στους στόχους που έχουμε θέσει και ελπίζω και πιστεύω ότι αυτό θα συνεχίσει να συμβαίνει και στα επόμενα χρόνια.

Όλα αυτά σε μια στιγμή που αρκετοί εταίροι μας στην ΕΕ ζητούν να μην αλλάξει μετά το 2023 το Σύμφωνο Σταθερότητας, μια εξέλιξη που θα πίεζε εκ νέου σημαντικά την ελληνική οικονομία. Τι λέτε γι’ αυτή τη συζήτηση;

Για την Ελλάδα οι στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν είναι συνάρτηση τόσο των ευρωπαϊκών κανόνων όσο και των αντικειμενικών περιορισμών που θέτει η εκ νέου χρηματοδότησή μας από τις αγορές, ιδίως μετά την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας. Η αλλαγή των κανόνων δεν υπαγορεύεται όμως μόνο από τις δικές μας ανάγκες. Είναι επίσης συνάρτηση των αναγκών και άλλων χωρών, αφού στη διάρκεια της πανδημίας υπήρξε μια σοβαρή πανευρωπαϊκή αύξηση του χρέους που ξεπερνά πλέον (ανακοίνωση Eurostat - 22 Ιουλίου 2021) το 100% του ΑΕΠ στο σύνολο της ευρωζώνης. Η ταχεία επάνοδος στο 60% που υπαγορεύει η συμφωνία του Μάαστριχτ σε μια ευαίσθητη περίοδο στην οποία οι οικονομίες βγαίνουν από μια τεράστια εξωγενή κρίση δεν είναι μια πολιτική που μπορεί ρεαλιστικά να υλοποιηθεί στην σημερινή Ευρώπη, χωρίς να προκαλέσει εκρηκτικές πανευρωπαϊκές πολιτικές συνέπειες τις οποίες θα πληρώσουμε όλοι. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι τελικά θα βρεθεί ένας λογικός συμβιβασμός, όπως συμβαίνει συνήθως στην Ευρώπη.

Να πάμε στα του Ταμείου Ανάκαμψης: Πώς υλοποιείται; Σημειώσατε πρόσφατα ότι ολοκληρώνονται εμπρόθεσμα και έως τις 30 Σεπτεμβρίου οι 15 στόχοι και τα ορόσημα του «Ελλάδα 2.0», προκειμένου να αποστείλουμε το πρώτο αίτημα πληρωμής, που πλησιάζει τα 4 δισ. ευρώ. Είστε ευχαριστημένος;

Για την πρόοδο της επίτευξης των οροσήμων ναι. Προχωρούμε κανονικά και θα τα εκπληρώσουμε μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου. Οι εντάξεις επίσης προχωρούν με ταχύτητα, αν και έχουμε πάρα πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να ενταχθούν όλα τα τεχνικά δελτία και να αρχίσει η υλοποίηση των έργων. Τα μεγάλα στοιχήματα είναι μπροστά μας και δεν αφορούν τόσο στα ορόσημα όσο στην πραγματική υλοποίηση των έργων και επενδύσεων, που όπως έχω πει από την αρχή, αποτελεί πολύ μεγάλη πρόκληση. Για το μέρος των δανείων είμαι αισιόδοξος ότι θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε στις επόμενες εβδομάδες. Τουλάχιστον με τα δάνεια που θα διοχετευτούν μέσω της EIB και της EBRD. Το μέρος των ενισχύσεων είναι εξ ορισμού περισσότερο χρονοβόρο και ο δικός μου ρόλος είναι να παρακολουθώ και να διευκολύνω τους φορείς που υλοποιούν. Συνεπώς δεν θα μιλώ αν πρώτα δεν βλέπω συγκεκριμένα αποτελέσματα. Κάτι που για την ώρα είναι νωρίς να το κρίνουμε αφού το πρόγραμμα έχει εγκριθεί πριν δύο μόλις μήνες. Ακόμα οι περισσότεροι φορείς είναι στη φάση των τεχνικών δελτίων και της προετοιμασίας των προκηρύξεων.

Δώδεκα έργα είχαν ήδη ενταχθεί στο Ταμείο έως τον Ιούλιο και άλλα 16 έχουν εγκριθεί προς ένταξη από τον Ιούλιο μέχρι σήμερα. Τι δράσεις περιλαμβάνουν;

Ο κύριος όγκος των πόρων στρέφεται σε έργα περιβάλλοντος και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, καθώς και στις υποδομές και μεταφορές, ενώ εντάσσονται χρηματοδοτήσεις για έργα σε έρευνα και καινοτομία, για τις δομές φιλοξενίας μεταναστών, τον πολιτισμό και τη βελτίωση υπηρεσιών του δημοσίου.

Προγραμματίζετε προγραμματικές συμφωνίες με δύο διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης για την παροχή δανειοδότησης για επιχειρηματικές επενδύσεις ύψους 12,7 δισ. Ποιο είναι το σκεπτικό και τι προσδοκάτε από αυτό;

Με τις συμφωνίες αυτές κινητοποιούμε πρόσθετους δανειακούς πόρους με χαμηλά επιτόκια, που μπορούν να φτάσουν μέχρι τα 5,5 δισ. ευρώ, στα εργαλεία χρηματοδότησης των ιδιωτικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα δίνουμε μια σφραγίδα αξιοπιστίας και υψηλής ποιότητας στο πρόγραμμα αξιοποίησης των δανείων του «Ελλάδα 2.0» και εξασφαλίζουμε συνεργάτες στο πρόγραμμα αυτό με εξαιρετικά χαμηλά ιστορικά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Τι ρόλο θα παίξουν οι ελληνικές τράπεζες στο συγκεκριμένο πρόγραμμα; Είναι έτοιμες να υλοποιήσουν το σχήμα δανεισμού του Ταμείου Ανάκαμψης και να βοηθήσουν τις επιχειρηματικές επενδύσεις;

Πιστεύω και ελπίζω ότι είναι έτοιμες. Η εφαρμογή του προγράμματος θα το δείξει αυτό στην πράξη. Να μην ξεχνούμε άλλωστε ότι οι πόροι θα δοθούν με όρους ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών. Όποιος καθυστερεί και δεν αξιοποιεί τους πόρους θα μένει πίσω και θα υποκαθίσταται από αυτούς που προχωρούν μπροστά.

Υπάρχουν σκέψεις για αναπροσαρμογή των πόρων του Ταμείου με στόχο να αντιμετωπισθεί καλύτερα και πιο αποτελεσματικά η νέα πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης: Τι μπορεί να σημαίνει αυτό;

Ότι στην πορεία μπορούν να ενταχθούν στο Ταμείο κι άλλα έργα που αφορούν στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (κυρίως έργα που αφορούν στα δάση και στη διαχείριση του νερού) και να υποκαταστήσουν όποια προγράμματα παρουσιάσουν για όποιους λόγους -αλλαγή συνθηκών αγοράς, υψηλότερους των υπολογιζόμενων εκπτώσεις, δικαστικές προσφυγές κ.λπ.- συγκριτικά χαμηλή απορρόφηση πόρων.

Συμμετέχετε ήδη πάνω από δύο χρόνια στον βασικό σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης. Είτε ως υφυπουργός οικονομικών είτε ως αναπληρωτής. Που σας απογοήτευσε η ελληνική οικονομία; Και που σας εξέπληξε θετικά;

Αυτό που περίμενα ήταν η ταχεία αντίδραση των επιχειρήσεων στην επάνοδο της ζήτησης και η στροφή τους στις εξαγωγές για να καλύψουν (όσοι μπορούσαν) την μείωση της εγχώριας ζήτησης. Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα είναι παραδοσιακές αρετές της ελληνικής οικονομίας που πρέπει να κρατήσουμε στην πορεία μας προς το μέλλον. Αυτό που εξέπληξε θετικά ήταν η διατήρηση της κουλτούρας πληρωμών και η αποφυγή απολύσεων ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της πανδημίας. Αυτές ήταν για μένα οι πιο θετικές πλευρές της αντίδρασης της οικονομίας στην πιο μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση της σύγχρονης εποχής. Ασφαλώς βοηθήσαμε κι εμείς στην αντίδραση αυτή, όμως είναι σαφές ότι η δεκαετία των μνημονίων έχει επηρεάσει τη νοοτροπία των επιχειρήσεών μας και τις οδηγεί σε περισσότερο ώριμες και νουνεχείς αποφάσεις σε σχέση με το παρελθόν. «Ουδέν κακόν αμιγές καλού» που έλεγαν οι αρχαίοι. Η αλλαγή αυτή της νοοτροπίας μου δίνει πάντως μεγάλες ελπίδες για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.

* Δημοσιεύτηκε στη «ΜτΚ» στις 18-19 Σεπτεμβρίου 2021